Οι αλλεπάλληλες καραντίνες με την παρατεταμένη τηλεργασία και τα όποια περιοριστικά μέτρα ακύρωσαν από το καθημερινό πρόγραμμα εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων τα γεύματα με συναδέλφους και τις βραδιές με φίλους και αυτό δύναται να αποβεί μοιραίο.

«Προσοχή, η ποιότητα των σχέσεων μπορεί να επιδεινωθεί γρήγορα. Καλύτερα να βρίσκετε ευκαιρίες για να βλέπεστε και, καθώς δεν υπάρχουν εναλλακτικές, μία χαρά είναι και τα ψηφιακά απεριτίφ και δείπνα», εξηγεί ο Ρόμπιν Ντάνμπαρ, επικεφαλής της ομάδας Κοινωνικής και Εξελικτικής Νευροεπιστήμης του τμήματος Πειραματικής Ψυχολογίας του Πανεπιστήμιου της Οξφόρδης και ειδήμων στις συμπεριφορές των πρωτευόντων και ειδικά στη φιλία.

Στο περίφημο έργο του «How Many Friends Does One Person Need?» ο βρετανός επιστήμονας υποστήριξε πως ένας άνθρωπος μπορεί να έχει άνετα κοινωνικές σχέσεις με 150 συνανθρώπους του. Κατέληξε σε αυτόν τον αριθμό (γνωστός, πλέον, ως «Dunbar’s Number») μελετώντας τη σχέση ανάμεσα στις μέσες διαστάσεις των κοινωνικών ομάδων των πρωτευόντων, συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου, και στο μέγεθος των εγκεφάλου τους. «Η συσχέτιση του αριθμού των φίλων με συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου υφίσταται ακόμη και σήμερα, στον καθένα από εμάς», εξήγησε, μιλώντας στο il venerdi, το εβδομαδιαίο ένθετο περιοδικό της ιταλικής La Repubblica.

«Επειτα από έρευνες που κάναμε, διαπιστώσαμε ότι τα άτομα που δηλώνουν πως έχουν περισσότερους φίλους έχουν πιο πλατύ προμετωπιαίο φλοιό: πρόκειται για την περιοχή του εγκεφάλου που συνδέεται με την “διανοητικοποίηση”, δηλαδή με την ικανότητα να κατανοούμε τι συμβαίνει στον ψυχικό μας κόσμο και ως εκ τούτου να αντιλαμβανόμαστε και τα συναισθήματα των άλλων και με την ικανότητα να ελέγχουμε τις παρορμήσεις μας, που είναι πολύτιμη για να συμβιώνουμε αρμονικά με τους άλλους», σημείωσε.

Η δομή του εγκεφάλου μας μάς επιτρέπει επίσης να κατατάσσουμε τις σχέσεις μας σε διαφορετικά επίπεδα οικειότητας και εμπιστοσύνης, τα οποία ο Ρόμπιν Ντάνμπαρ αποκαλεί «κύκλους φιλίας» και αναλύει στο τελευταίο του βιβλίο «Friends: Understanding the power of our most important relationships».

«Αυτοί οι κύκλοι διαμορφώνονται ανάλογα με τον τρόπο που μοιράζουμε τον χρόνο μας με τους άλλους. Μελετώντας μία πλούσια ποικιλία κοινωνιών –από τους πολίτες του Νταντί στη Σκωτία έως τους γεωργούς του Νεπάλ και τους κτηνοτρόφους Μασάι στη δυτική Αφρική– μπορώ να σας πω ότι ο μέσος άνθρωπος αφιερώνει το 20% του χρόνου κατά τον οποίο είναι ξύπνιος (περίπου 3,5 ώρες) στις κοινωνικές συναναστροφές του».

«Ο μέγιστος αριθμός προσώπων τα οποία συνδέουμε με κάποιο όνομα είναι 1.500. Πεντακόσιοι είναι οι γνωστοί μας, με τους οποίους θα πίναμε μία μπίρα μετά τη δουλειά, αλλά δεν θα τους προσκαλούσαμε στη γιορτή των γενεθλίων μας. Εκατόν πενήντα είναι τα άτομα με τα οποία επιδιώκουμε να επικοινωνούμε τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο, πενήντα εκείνα με τα οποία μιλάμε τουλάχιστον μία φορά κάθε έξι μήνες, δεκαπέντε οι φίλοι/συγγενείς τους οποίους ακούμε τουλάχιστον μία φορά τον μήνα και πέντε οι άνθρωποι με τους οποίους επικοινωνούμε τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα και αισθανόμαστε πως βρίσκονται πιο κοντά μας συναισθηματικά. Περίπου το 60% του χρόνου που αφιερώνουμε στην κοινωνική ζωή μας σχετίζεται με όλους όσοι βρίσκονται στον κύκλο των δεκαπέντε», σημείωσε ο ο επιφανής ανθρωπολόγος.

Ο κανόνας των τριάντα λεπτών

Οι κύκλοι της φιλίας αναπαράγουν κοινωνικές δομές που διαμορφώθηκαν κατά την μακρά πορεία της ανθρώπινης εξέλιξης, με αφετηρία την περίοδο που οι άνθρωποι ζούσαν διαρκώς σε μικρές κοινότητες και η διαρκής επαφή ήταν ο κανόνας. «Σήμερα αυτοί οι κύκλοι είναι γεωγραφικά διάσπαρτοι και παραμένουν σταθεροί χάρη στο Διαδίκτυο και στο τηλέφωνο», υπενθύμισε ο Ντάνμπαρ. Εξακολουθούν, όμως, να υπάρχουν κάποια φαινόμενα που αναδεικνύουν τη σημασία της εγγύτητας.

Οι καναδοί κοινωνιολόγοι Μπάρι Γουέλμαν και Ντάιαν Μονκ εντόπισαν, για παράδειγμα, τον αποκαλούμενο «κανόνα των τριάντα λεπτών» ο οποίος ορίζει πως εάν πρέπει να ταξιδέψουμε για περισσότερο από μισή ώρα, ούτως ώστε να συναντήσουμε κάποιον που δεν είναι επιστήθιος φίλος ή στενός συγγενής μας, μειώνεται σημαντικά η επιθυμία μας να το κάνουμε. Οι Γουέλμαν και Μονκ διαπίστωσαν πως οι συναντήσεις αρχίζουν να αραιώνουν μετά τα οχτώ χιλιόμετρα, μειώνονται σημαντικά μετά τα 80 και ελαχιστοποιούνται μετά τα 180 χιλιόμετρα. «Το αξιοσημείωτο είναι ότι κάτι αντίστοιχο αποδεικνύουν και τα κινητά μας: τα στοιχεία των παρόχων υποδεικνύουν ότι επικοινωνούμε περισσότερο με όσους βρίσκονται πιο κοντά μας».

Υφίσταται επίσης ένα φαινόμενο που σχετίζεται με την ανταπόδοση και καταδεικνύει την ανάγκη για διαρκή συντήρηση των σχέσεων. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Ααλτο στη Φινλανδία, πάντα με βάση τα στοιχεία κινητής τηλεφωνίας, διαπίστωσαν πως όταν καλούμε στο τηλέφωνο έναν από τους πενήντα «καλούς φίλους» μας, όσο περισσότερο καιρό έχουμε να επικοινωνήσουμε μαζί του, τόσο περισσότερο διαρκεί η συνομιλία μας. «Ετσι αποκαθίσταται η συναισθηματική ποιότητα των φιλικών σχέσεων», σημείωσε ο δρ Ντάνμπαρ.

Ο καθένας από εμάς έχει τον δικό του προσωπικό τρόπο για να διατηρεί τις φιλίες του, το δικό του «κοινωνικό αποτύπωμα», σύμφωνα με τον ειδικό από την Οξφόρδη. «Επικοινωνώντας με φίλους, ο καθένας έχει το δικό του σύστημα: κάποιος τηλεφωνεί στον καλύτερό του φίλο τριάντα φορές την εβδομάδα, κάποιος άλλος μόνο δέκα. Το εντυπωσιακό, ωστόσο, και αυτό που με κάνει να μιλάω για “κοινωνικό αποτύπωμα”, είναι η σταθερότητα αυτού του συστήματος. Εξηγώ: εάν εγώ κάθε εβδομάδα επικοινωνώ είκοσι φορές με τον καλύτερό μου φίλο Μαρκ και πέντε φορές με τον Τζον και στη συνέχεια, για οποιονδήποτε λόγο, επειδή ο Μαρκ παντρεύτηκε και έχει λιγότερο χρόνο για μένα, οι ρόλοι τους αντιστραφούν και καταστεί ο Τζον καλύτερός μου φίλος, κατά πάσα πιθανότητα θα τηλεφωνώ είκοσι φορές σε αυτόν και πέντε στον Μαρκ. Με λίγα λόγια παραμένει αμετάβλητος ο τρόπος με τον οποίο μοιράζω τον χρόνο μου μεταξύ των φίλων μου, ανεξάρτητα από το ποιοι είναι αυτοί», ανέφερε συμπερασματικά.

Ενας καφές και η σημασία της μουσικής

Ενας άλλος σημαντικός παράγοντας που καθορίζει τις κοινωνικές και φιλικές μας σχέσεις είναι η προσωπικότητά μας. «Οι εσωστρεφείς χαρακτήρες προτιμούν να αφιερώνουν περισσότερο χρόνο σε λιγότερους φίλους. Αντιθέτως οι εξωστρεφείς επιδιώκουν να αναπτύσσουν περισσότερες σχέσεις αλλά μετά αφιερώνουν λιγότερο χρόνο σε καθεμιά. Το αποτέλεσμα είναι ότι αυτοί θα δυσκολευτούν περισσότερο να βρουν κάποιον να τους συνδράμει σε περίπτωση ανάγκης», και αυτό σημαίνει ότι οι φιλίες απαιτούν αφοσίωση. «Τα στοιχεία μας δείχνουν πως αρκούν λίγοι μήνες, έξι κατά μέσο όρο, απουσίας ή αδιαφορίας ούτως ώστε να καταλήξουμε στους εξώτερους κύκλους των φίλων μας», προειδοποιεί ο ειδικός.

Οπότε, την επόμενη φορά που θα συναντήσουμε τυχαία στον δρόμο κάποιον φίλο μας και υποσχεθούμε πως πρέπει οπωσδήποτε σύντομα να βγούμε για να πιούμε έναν καφέ και να τα πούμε, καλύτερα να το κάνουμε όντως, επίσης γιατί έχει αποδεχτεί πως οι φίλοι κάνουν καλό στην υγεία. «Ολα όσα κάνουμε μαζί με φίλους, ειδικά οι δραστηριότητες που σχετίζονται με τη μουσική, διεγείρουν την παραγωγή ενδορφινών, των ορμονών της χαράς, που ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα, ενώ η μοναξιά φαίνεται πως σχετίζεται με μειωμένη αντίσταση σε ιούς και βακτήρια», ανέφερε ο Ντάνμπαρ, σημειώνοντας πως ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Carnegie Mellon διαπίστωσαν ότι όλοι όσοι συναναστρέφονται με τέσσερις έως δώδεκα φίλους, έχουν κατώτερη ανοσολογική απόκριση σε σχέση με όσους συναναστρέφονται με περισσότερους από δεκατρείς.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News