Οι επιζώντες των βομβαρδισμών στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι πέρασαν από πολλά στάδια τραύματος. Πρώτα ήρθε η φρίκη της 6ης και της 9ης Αυγούστου 1945:  Η εκτυφλωτική λάμψη, το βίαιο ωστικό κύμα, η θερμότητα που έλιωνε τη σάρκα· έπειτα η μαύρη βροχή, τα συντρίμμια, τα απανθρακωμένα σώματα. «Hταν μια αληθινή κόλαση», θυμάται ο Σιγκεμίτσου Τανάκα, που ήταν μόλις τεσσάρων ετών όταν έπεσε η βόμβα στο Ναγκασάκι.

Ακολούθησαν δεκαετίες σιωπηλής οδύνης, γράφει ο Economist, καθώς η ραδιενέργεια κατέστρεφε τα σώματα και το στίγμα τις ψυχές τους. Και τα τελευταία χρόνια, προστέθηκε η απογοήτευση: το όραμα ενός κόσμου χωρίς πυρηνικά μοιάζει να απομακρύνεται.

Ογδόντα χρόνια μετά τις βόμβες, ο κόσμος βρίσκεται σε ιδιαίτερα ανησυχητική φάση. Μέχρι και το 2009, τα πυρηνικά έμοιαζαν ολοένα και πιο παρωχημένα. Ο Μπαράκ Ομπάμα, τότε νεοεκλεγείς πρόεδρος των ΗΠΑ, μιλούσε σοβαρά για έναν κόσμο χωρίς πυρηνικά. Αντί γι’ αυτό, έχουμε εισέλθει σε μια «τρίτη πυρηνική εποχή», πιο χαοτική και επικίνδυνη από ποτέ. «Ο κίνδυνος χρήσης πυρηνικών δεν ήταν ποτέ τόσο κοντά όσο είναι σήμερα», λέει ο Τανάκα, συμπρόεδρος της οργάνωσης Νιχόν Χιντάνκιο (Nihon Hidankyo), της ένωσης των Χιμπακούσα, όπως λέγονται οι επιζήσαντες της ατομικής βόμβας.

Οι απειλές της Ρωσίας να χρησιμοποιήσει πυρηνικά στην Ουκρανία άνοιξαν αυτό το νέο κεφάλαιο, αλλά οι αιτίες είναι βαθύτερες. Οι συμφωνίες του Ψυχρού Πολέμου έχουν καταρρεύσει. Η New Start, η τελευταία συνθήκη μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας για τον περιορισμό των πυρηνικών, λήγει του χρόνου. Οι πυρηνικές δυνάμεις ενισχύουν και εκσυγχρονίζουν τα οπλοστάσιά τους. Η αμερικανική «πυρηνική ομπρέλα» που εγγυάται προστασία σε ευάλωτους συμμάχους, εξασθενεί· χώρες όπως η Πολωνία, η Σαουδική Αραβία και η Νότια Κορέα συζητούν τον πιθανό εξοπλισμό τους με πυρηνικά. Ακόμα και στην Ιαπωνία, η ιδέα της απόκτησης πυρηνικών όπλων δεν θεωρείται πια αδιανόητη.

Σε όλο τον κόσμο, το «πυρηνικό ταμπού», η ηθική αποστροφή που συγκρατούσε τη χρήση των πυρηνικών όπλων, εξασθενεί, σημειώνει ο Economist. Οι απειλές είναι όλο και πιο ωμές. Μόλις την περασμένη εβδομάδα, την ώρα που οι Xιμπακούσα προετοίμαζαν τις ετήσιες τελετές στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, ο πρόεδρος των ΗΠΑ και ο αντιπρόεδρος του ρωσικού Συμβουλίου Ασφαλείας αντάλλασσαν απειλές στο διαδίκτυο σαν τρολ.

Η προσδοκία των Xιμπακούσα να επιτύχουν πολιτικά θαύματα ήταν εξαρχής άδικη, όμως οι ίδιοι, επί δεκαετίες αφηγούνται τις ιστορίες τους στην Ιαπωνία και παγκοσμίως, προσδοκώντας αφοπλισμό. Η Νιχόν Χιντάνκιο τιμήθηκε πέρυσι με Νομπέλ Ειρήνης για τις προσπάθειές της να απαλλαγεί ο πλανήτης από τα πυρηνικά όπλα και για τις συγκλονιστικές μαρτυρίες των μελών της, που αποδεικνύουν ότι τα πυρηνικά όπλα δεν πρέπει να χρησιμοποιηθούν ποτέ ξανά.

Οι Χιμπακούσα έπαιξαν κεντρικό ρόλο και στην Καμπάνια για την Κατάργηση των Πυρηνικών Οπλων, που κέρδισε το Νομπέλ το 2017, ωθώντας τον ΟΗΕ να υιοθετήσει συνθήκη απαγόρευσής τους. Καμία πυρηνική δύναμη δεν υπέγραψε…

Για την ιαπωνική κυβέρνηση, αυτή η νέα εποχή εντείνει ένα παλιό δίλημμα. Η Ιαπωνία νιώθει ιδιαίτερη ευθύνη, ως η μόνη χώρα που υπέστη πυρηνικό πλήγμα, να προωθεί τον αφοπλισμό. Ομως, σύμφωνα με τον Economist, βασίζεται και στην αποτροπή μέσω πυρηνικών για την ασφάλειά της σε μια γειτονιά με τρεις πυρηνικές δυνάμεις: την Κίνα, τη Ρωσία και τη Βόρεια Κορέα. Στις 6 Αυγούστου, ο ιάπωνας πρωθυπουργός, Ισίμπα Σιγκέρου δεσμεύτηκε στην τελετή στη Χιροσίμα να «εργαστεί με όλες του τις δυνάμεις» για έναν «κόσμο χωρίς πυρηνικά». Οι Χιμπακούσα, όμως, είναι απογοητευμένοι: η Ιαπωνία αρνείται να υπογράψει τη νέα συνθήκη του ΟΗΕ.

Οι ίδιοι ξέρουν ότι δεν θα είναι εδώ για πολύ. «Μπαίνουμε σε εποχή χωρίς Χιμπακούσα», λέει ο δήμαρχος του Ναγκασάκι, Σούζουκι Σίρο. Στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι προσπαθούν να κρατήσουν ζωντανή τη μνήμη. Και οι δύο πόλεις εκπαιδεύουν δεκάδες «διαδόχους μνήμης», οι οποίοι αναλαμβάνουν να συνεχίσουν συγκεκριμένες αφηγήσεις.

Πλέον ζουν λιγότεροι από 100.000 επίσημα αναγνωρισμένοι Χιμπακουσα, από σχεδόν 400.000 που επέζησαν των βομβαρδισμών με πυρηνικά. Οι περισσότεροι ήταν παιδιά τότε, όπως ο Τανάκα· ο μέσος όρος ηλικίας είναι πλέον τα 86. Δεν είναι τυχαίο ότι μια νέα πυρηνική εποχή ανατέλλει καθώς η φωνή τους σβήνει.

 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News