Οι επιστήμονες εντόπισαν πέντε κρίσιμες περιόδους στη διαδικασία ανάπτυξης του ανθρώπινου εγκεφάλου, σε μια από τις πιο ολοκληρωμένες μέχρι σήμερα μελέτες σχετικά με τις αλλαγές της νευρωνικής «καλωδίωσης» από τη βρεφική μέχρι την τρίτη ηλικία, όπως αναφέρει δημοσίευμα του Guardian.

Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Nature, αξιολόγησε απεικονίσεις εγκεφάλου περίπου 4.000 ατόμων ηλικίας από κάτω του ενός έως 90 ετών, χαρτογράφησε τις νευρωνικές συνδέσεις και τον τρόπο με τον οποίο εξελίσσονταν κατά τη διάρκεια της ανθρώπινης ζωής. Ανακάλυψε πέντε ευρείες φάσεις χωρισμένες από τέσσερα κρίσιμα «σημεία καμπής», στα οποία η οργάνωση του εγκεφάλου κινείται σε διαφορετική τροχιά – κατά προσέγγιση στις ηλικίες των 9, 32, 66 και 83 ετών.

«Η κατανόηση ότι το δομικό ταξίδι του εγκεφάλου δεν γίνεται με μια σταθερή πρόοδο, αλλά με σταθμούς σε κάποια, πολύ λίγα, κρίσιμα σημεία καμπής, θα μας βοηθήσει να εντοπίσουμε πότε και πώς η καλωδίωσή του είναι ευάλωτη σε διαταραχές», αναφέρουν οι συγγραφείς της μελέτης.

Η παιδική περίοδος ανάπτυξης του εγκεφάλου διαπιστώθηκε ότι συμβαίνει από τη γέννηση μέχρι την ηλικία των εννέα ετών, όταν και μεταβαίνει στη φάση της εφηβείας – «εποχή» που διαρκεί κατά μέσο όρο έως την ηλικία των 32 ετών. Τότε η νευρωνική καλωδίωση του εγκεφάλου μεταβαίνει σε ενήλικη λειτουργία. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη περίοδο, που διαρκεί πάνω από τρεις δεκαετίες.

Το τρίτο σημείο καμπής, που παρατηρείται γύρω στην ηλικία των 66 ετών, σηματοδοτεί την έναρξη μιας φάσης «πρώιμης γήρανσης» της αρχιτεκτονικής του εγκεφάλου. Τέλος, σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, το εγκεφαλικό «γήρας» διαμορφώνεται περίπου στην ηλικία των 83 ετών.

Οι επιστήμονες ποσοτικοποίησαν την οργάνωση του εγκεφάλου χρησιμοποιώντας 12 διαφορετικά μέτρα, μεταξύ των οποίων την αποτελεσματικότητα της καλωδίωσης, την έκταση των κατηγοριοποιήσεων που πραγματοποιεί και το εάν βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε κεντρικούς κόμβους ή διαθέτει ένα πιο διάχυτο δίκτυο συνδεσιμότητας.

Από τη βρεφική έως την παιδική ηλικία ο εγκέφαλος διαμορφώνεται από «δικτυακές ενοποιήσεις», καθώς ο πλούτος των συνάψεων –των συνδετικών δεσμών μεταξύ των νευρώνων– στον βρεφικό εγκέφαλο σταδιακά μειώνεται, με τις πιο ενεργές συνάψεις να επιβιώνουν. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, όπως διαπίστωσε η μελέτη, η αποτελεσματικότητα της εγκεφαλικής καλωδίωσης μειώνεται.

Εν τω μεταξύ, η φαιά και η λευκή ουσία αυξάνονται γρήγορα σε όγκο, ωσότου το πάχος του εγκεφαλικού φλοιού –η απόσταση ανάμεσα στην εξωτερική φαιά και την εσωτερική λευκή ουσία– φθάσει σε ένα μέγιστο σημείο, και η φλοιώδης αναδίπλωση –οι χαρακτηριστικές ραβδώσεις στο εξωτερικό του εγκεφάλου– σταθεροποιηθεί.

Στη δεύτερη «εποχή», την εφηβεία, η λευκή ουσία συνεχίζει να αυξάνεται σε όγκο, επομένως η οργάνωση των δικτύων επικοινωνίας του εγκεφάλου βελτιώνεται ολοένα και περισσότερο. Αυτή η περίοδος ορίζεται από τη σταθερά αυξανόμενη αποτελεσματικότητα των συνδέσεων σε ολόκληρο τον εγκέφαλο, η οποία σχετίζεται με τη βελτιωμένη γνωστική απόδοση.

Οι «εποχές» καθορίστηκαν γιατί ο εγκέφαλος παραμένει σε σταθερή τάση ανάπτυξης για παρατεταμένη περίοδο, αντί να βρίσκεται σε στατική κατάσταση καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Αυτό δεν σημαίνει ότι στα είκοσί του ο άνθρωπος συμπεριφέρεται ή σκέφτεται σαν έφηβος, αλλά ότι διανύει ένα μοτίβο αλλαγών. Τα ευρήματα της μελέτης ίσως προσφέρουν χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με κινδύνους ψυχικών διαταραχών που εμφανίζονται συχνότερα στην εφηβεία.

Γύρω στην ηλικία των 32 ετών παρατηρείται η ισχυρότερη συνολική μεταβολή στην πορεία εξέλιξης του εγκεφάλου. Γεγονότα της ζωής, όπως η τεκνοποίηση, ίσως παίζουν ρόλο σε ορισμένες από τις αλλαγές που παρατηρούνται, αν και η έρευνα δεν το εξέτασε ρητά. Για παράδειγμα, είναι γνωστό ότι ο γυναικείος εγκέφαλος αλλάζει μετά τη γέννα, οπότε αυτή ίσως να διαμορφώνει ένα από τα ορόσημα της εγκεφαλικής ανάπτυξης.

Από την ηλικία των 32 ετών η αρχιτεκτονική του εγκεφάλου φαίνεται να σταθεροποιείται σε σύγκριση με τις προηγούμενες φάσεις, γεγονός που αντιστοιχεί σε μια «κορύφωση της νοημοσύνης και της προσωπικότητας» του ανθρώπου, με βάση άλλες αντίστοιχες μελέτες που έχουν διεξαχθεί στο παρελθόν.

Τα δύο τελευταία σημεία καμπής, κοντά στην ηλικία των 66 και των 83 ετών, ορίζονται από τις μειώσεις στη συνδεσιμότητα του εγκεφάλου, οι οποίες πιστεύεται ότι σχετίζονται με τη γήρανση και την εκφύλιση της λευκής ουσίας εντός του.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News