«Είναι κριντζ για έναν μεγαλύτερης ηλικίας millennial να χρησιμοποιεί τη γλώσσα της Γενιάς Ζ», παραδέχεται ο (γεννημένος το 1984) Ισάν Θαρόρ, επικεφαλής αρθρογράφος της Washington Post επί των διεθνών εξελίξεων και αρχισυντάκτης του καθημερινού newsletter για τη διεθνή πολιτική Today’s WorldView. «Αλλά υπάρχουν φορές που ένας νεολογισμός είναι απλώς εύστοχος», προσθέτει.

Τι, όμως, τον κάνει να αισθάνεται «κριντζ», δηλαδή αηδία, ντροπή, αμηχανία και ανατριχίλα, όπως μεταφράζεται ελεύθερα ο όρος στα ελληνικά; Η άποψη της Κίνας για τη δεύτερη θητεία Τραμπ: «Το Πεκίνο βλέπει τις ανατρεπτικές ενέργειες του Τραμπ – την αποδόμηση των θεσμών της ήπιας ισχύος των ΗΠΑ, την έναρξη εμπορικών πολέμων εναντίον αντιπάλων και συμμάχων, τη σταθερή υπονόμευση της εμπιστοσύνης στο σύστημα συμμαχιών της Αμερικής – ως πράξεις αυτο-σαμποτάζ (…) Καλύτερα προς το παρόν, όπως θα έλεγε η Γενιά Ζ, να τον αφήσουν να κάνει παιχνίδι», γράφει ο Θαρόρ.

Αφήνοντας κατά μέρος τη γλώσσα της Gen Z και εστιάζοντας στις πράξεις αυτο-σαμποτάζ του αμερικανού προέδρου, το πρώτο που σημειώνει ο πεπειραμένος αμερικανός δημοσιογράφος είναι πως, αφού ο Τραμπ προέβη στη διάλυση της Υπηρεσίας Παγκόσμιων Μέσων Ενημέρωσης των ΗΠΑ (U.S. Agency for Global Media) η οποία υποστήριζε διεθνώς προσανατολισμένα μέσα όπως το ραδιοτηλεοπτικό δίκτυο Voice of America, κρατικές εκπομπές της Κίνας αντικατέστησαν τα αμερικανικά προγράμματα σε τηλεοπτικά δίκτυα σε χώρες τόσο διαφορετικές μεταξύ τους όσο η Ινδονησία και η Νιγηρία.

Ο Τραμπ, όπως ολοένα περισσότεροι Ρεπουμπλικάνοι, αντιμετωπίζουν πολλά μέσα ενημέρωσης ως ύποπτες πηγές «αντιαμερικανικού» φιλελευθερισμού. Αλλά οι προπαγανδιστές του Πεκίνου καταχάρηκαν για το τέλος αυτών των χρηματοδοτούμενων από τις ΗΠΑ ειδησεογραφικών πρωτοβουλιών, οι οποίες, σε διαφορετικό βαθμό, κάλυπταν την κατάσταση των φιλο-δημοκρατικών κινημάτων σε όλο τον κόσμο και προσέφεραν βήμα σε αντιφρονούντες, σε χώρες στις οποίες οι πολιτικές ελευθερίες είναι περιορισμένες.

«Ο κινεζικός λαός χαίρεται που βλέπει το ιδεολογικό οπλοστάσιο των ΗΠΑ κατά της Κίνας να παραβιάζεται εκ των έσω», έγραψε, νωρίτερα φέτος, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο Χου Σιτζίν, πρώην αρχισυντάκτης των Global Times, μιας κινεζικής κρατικής αγγλόφωνης εφημερίδας. Και σε ένα βίντεο που κυκλοφόρησε αυτόν τον μήνα, ο Βίκτορ Γκάο, ένας κινέζος πρώην διπλωμάτης και νυν αντιπρόεδρος του Center for China and Globalization που εδρεύει στο Πεκίνο, διερωτήθηκε αν ο Τραμπ θα μπορούσε να μείνει στην Ιστορία ως ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ της Αμερικής.

Οπως σημειώνει ο Ισάν Θαρόρ, η σύγκριση του αμερικανού προέδρου με τον τελευταίο ηγέτη της ΕΣΣΔ και θεμελιωτή της γκλάσνοστ και της περεστρόικα δεν είχε σκοπό να είναι κολακευτική, καθώς σύμφωνα με τον Γκάο (και πάρα πολλούς άλλους) η επιδίωξη του Γκορμπατσόφ να προβεί σε δραστικές, διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις επιτάχυνε την κατάρρευση της σοβιετικής αυτοκρατορίας και προκάλεσε ένα «τραύμα» που τρόπον τινά παραμένει ανεπούλωτο.

Μάλιστα ο κινέζος πρώην διπλωμάτης υποστήριξε ότι μέχρι το τέλος της δεκαετίας, η ίδια επιθυμία του Τραμπ θα έχει «αλλάξει ριζικά» τόσο τις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και το ΝΑΤΟ, πιθανώς προς το χειρότερο. Σύμφωνα με τον Γκάο πιο πιθανό είναι ο Τραμπ να «παραπλανήσει την Αμερική όπως ο Γκορμπατσόφ» την ΕΣΣΔ, παρά να την καταστήσει «μεγαλύτερη, ισχυρότερη, σπουδαιότερη».

Ομως στο πλαίσιο της συζήτησης στην Κίνα για την Αμερική κατά τη δεύτερη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ, η πτώση της ΕΣΣΔ υπό τον Γκορμπατσόφ δεν είναι το μοναδικό σημείο αναφοράς. Πλήθος κινέζων σχολιαστών βλέπουν την «επανάσταση» του MAGA ως μια αμερικανική εκδοχή της Πολιτιστικής Επανάστασης της Κίνας υπό τον Μάο Τσετούνγκ, στο πλαίσιο της οποίας πραγματοποιήθηκαν πάμπολλες εκκαθαρίσεις ενώ έλαβε χώρα επίσης η απονέκρωση των πολιτικών ελίτ και της τάξης των διανοούμενων.

«Ο Μάο αμόλησε τους Ερυθροφρουρούς για να “συντρίψουν” την αστυνομία, τους εισαγγελείς και τα δικαστήρια, ώστε οι πιστοί επαναστάτες να μπορέσουν να θέσουν υπό τον έλεγχό τους τον κρατικό μηχανισμό» δήλωσε πρόσφατα στο CNN ο Ζανγκ Τσιανφάν, καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Πεκίνο. «Ο Τραμπ έφερε τον Ελον Μασκ και έξι νεαρά μεγαλοστελέχη της Σίλικον Βάλεϊ στον Λευκό Οίκο με το σύνθημα της εξάλειψης της διαφθοράς, της σπατάλης και της αναποτελεσματικότητας,  [όπως έκανε ο Μάο] με την “Ομάδα Ηγεσίας της Πολιτιστικής Επανάστασης” που εισήλθε στην κεντρική ηγεσία του κόμματος».

Οπως εξηγεί ο Ισαν Θαρόρ, οι υποστηρικτές του «Πρώτα η Αμερική», περιλαμβανομένου, φυσικά, και του Τραμπ, θεωρούν τις μεταρρυθμίσεις τους απαραίτητες για τη σωτηρία της Αμερικής από τον πολιτικό λήθαργο των Δημοκρατικών. Δεν επιδιώκουν απαραίτητα το τέλος της πρωτοκαθεδρίας των ΗΠΑ στη διεθνή σκηνή. Ωστόσο, όσον αφορά την Κίνα, καλούνται να αντιμετωπίσουν μια αποφασιστική ηγεσία η οποία κάθε άλλο παρά πτοείται από τις χαοτικές τακτικές του Ντόναλντ Τραμπ.

Αλλωστε ο αμερικανός πρόεδρος παρά τις πομπώδεις εξαγγελίες και απειλές έχει ήδη επιδιώξει περισσότερες από μία φορές διπλωματικές εκεχειρίες, περιλαμβανομένης αυτής που ακολούθησε τις συνομιλίες υψηλού επιπέδου τον προηγούμενο μήνα στο Λονδίνο. Και την προηγούμενη Τρίτη, επιβεβαίωσε ότι εξετάζει το ενδεχόμενο να ταξιδέψει «σύντομα» στο Πεκίνο για συνομιλίες με τον κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ.

Οσο για τις εμπορικές σχέσεις μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων, «η διατάραξη του διμερούς εμπορίου που προκλήθηκε από τους δασμούς του Τραμπ έφερε σε δύσκολη θέση τους αμερικανούς κατασκευαστές, αναγκάζοντάς τους να πληρώνουν υπερβολικά για υλικά», έγραψε η Ζονγκιουάν Ζόε Λου, ανώτερη εταίρος του Council on Foreign Relations με ειδίκευση στην Κίνα. «Επιβάλλοντας ελέγχους στις εξαγωγές σπάνιων γαιών στις αρχές Απριλίου, η κινεζική κυβέρνηση ανακάλυψε ένα ισχυρό εργαλείο με το οποίο μπορεί να ασκεί πίεση στις αμερικανικές επιχειρήσεις». Η Κίνα, πρόσθεσε, μπορεί να μην θέλει εμπορικό πόλεμο με τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά «προτιμά να αποσυνδεθεί παρά να υποκλιθεί στον Τραμπ».

Μιλώντας στη Washington Post, ο Αλι Γουάιν, ειδικός στις σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας στο International Crisis Group, εξήγησε πως οι κατευθυντήριες γραμμές της κινεζικής στρατηγικής ενόψει των απειλών του Τραμπ είναι οι εξής τρεις: α) το Πεκίνο εργάζεται για την ενίσχυση των εμπορικών σχέσεων με άλλες χώρες και μέρη του κόσμου, σε μια προσπάθεια να θωρακιστεί έναντι των επιπτώσεων του προστατευτισμού των ΗΠΑ· β) υποστηρίζει σε διπλωματικό επίπεδο αλλά και προπαγανδιστικά ότι το «Πρώτα η Αμερική» δεν είναι μια παρέκκλιση, αλλά βασικό συστατικό της πολιτικής των ΗΠΑ που θα έχει αρνητικές συνέπειες για τους συμμάχους της Αμερικής· γ) επιδιώκει να εκμεταλλευτεί τη δυναμική που προσφέρει η ανάδυση μιας νέας διεθνούς τάξης για τον 21ο αιώνα που βασίζεται σε αρχές που συνάδουν περισσότερο προς τη δική του πολιτική κοσμοθεωρία.

Διάφορες «πρωτοβουλίες» που αναλήφθηκαν από τον Σι για την ανάπτυξη και την ασφάλεια έχουν συμβάλει στην προώθηση ενός «ειδυλλιακού» κινεζικού οράματος για παγκόσμια συνεργασία και ευημερία, το οποίο, ωστόσο, είναι απογυμνωμένο από κάθε φιλελεύθερο ιδανικό όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία. Και η θέση της Κίνας κερδίζει έδαφος χάρη στις αλλαγές στην Ουάσιγκτον. «Η εκτίμηση του Πεκίνου αυτή τη στιγμή είναι ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες διαλύουν, αρκετά συστηματικά, τις πηγές της ισχύος τους», δήλωσε σε πρόσφατη συνέντευξή του ο Τζούλιαν Γκέβιρτζ, ακαδημαϊκός με ειδίκευση στην Κίνα και πρώην αξιωματούχος της κυβέρνησης Μπάιντεν.

«Οι Ηνωμένες Πολιτείες, κατά την άποψη των Κινέζων, διαλύουν τις συμμαχικές σχέσεις τους και αποξενώνουν μεγάλο μέρος του κόσμου», ανέφερε σχετικά, μιλώντας στο Wire China. «Διαλύουν πτυχές του οικοσυστήματος των επιστημών και της τεχνολογίας στις ΗΠΑ, μειώνοντας τη χρηματοδότηση σε ορισμένα από τα κορυφαία πανεπιστήμιά μας και καθιστώντας απόλυτα μη ελκυστικό, εάν όχι εντελώς αδύνατο, το να έρχονται ξένα ταλέντα για έρευνα σε αυτά τα πανεπιστήμια.

»Και εξαλείφουν τα μέσα επιρροής των ΗΠΑ σε όλο τον κόσμο, από την USAID μέχρι το Voice of America. Η άποψη της Κίνας είναι ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες, κατά μία έννοια, αφοπλίζονται μονομερώς», πρόσθεσε ο αμερικανός ειδικός. Και το πλήγμα στην ήπια ισχύ των ΗΠΑ, περιλαμβανομένης και της αξιοπιστίας της μεταξύ συμμάχων και άλλων εταίρων, ενδέχεται να είναι ανεπανόρθωτο.

«Αν η εχθρότητα του Τραμπ προς τις συμμαχίες συνεχιστεί και η κυβέρνηση συνεχίσει να προσβάλλει, να υποτιμά, ακόμη και να βλάπτει οικονομικά τους μακροχρόνιους εταίρους της, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα βρεθούν σε έναν κόσμο που θα είναι ένα ολοένα πιο εχθρικό μέρος», βρουν τον κόσμο ένα ολοένα και πιο εχθρικό μέρος», έγραψε σε ανάλυσή της στο Foreign Affairs η Μάργκαρετ ΜακΜίλαν, ιστορικός και ομότιμη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.

Ολοκληρώνοντας την ανάλυσή του ο Ισαν Θαρόρ γράφει πως όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι η Κίνα πρόκειται να εκτοπίσει τις Ηνωμένες Πολιτείες ως νέος παγκόσμιος ηγεμόνας, καθώς πολλές ασιατικές χώρες δεν είναι πρόθυμες να συμμορφωθούν προς μια Pax Sinica μετά από δεκαετίες μιας Pax Americana. Και η Ευρώπη, παρά τις νέες τριβές της με την κυβέρνηση Τραμπ, δεν πρόκειται να στραφεί προς το Πεκίνο.

Αλλά σε τουλάχιστον ένα βασικό πεδίο –της πράσινης τεχνολογίας– ο Τραμπ προσέφερε στην Κίνα ένα τεράστιο πλεονέκτημα, καταργώντας τη χρηματοδότηση της κυβέρνησης Μπάιντεν για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και εστιάζοντας στα ορυκτά καύσιμα. Σε αυτό το πλαίσιο οι Κινέζοι εντείνουν τις προσπάθειές τους ώστε να καταστούν ηγέτιδα δύναμη στο πλαίσιο της παγκόσμιας ενεργειακής μετάβασης.

Οπως το έθεσε πρόσφατα σε ένα podcast o βρετανός ιστορικός Ανταμ Τουζ, σήμερα η Κίνα είναι «το μεγαλύτερο εργαστήριο οργανωμένου εκσυγχρονισμού που έχει υπάρξει ή που θα υπάρξει ποτέ». Σε αυτό το μέτωπο οι Αμερικανοί «έχασαν την μπάλα» και οι συνέπειες θα είναι τεράστιες. «Αυτή είναι η ουσιαστική εκθρόνιση της Δύσης ως κεντρικής κινητήριας δύναμης της παγκόσμιας ιστορίας», είπε, κάνοντας, μάλιστα, λόγο για «επαρχιοποίηση της Δύσης».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News