Οπως και να το εξετάσει κάποιος το θέμα του, δεν μπορεί παρά να αποφανθεί, τελικά, ότι ο άνθρωπος αυτός συμβολίζει την κυβίστηση όσο κανείς άλλος. Δεν είναι γυμναστής βέβαια, αλλά διανοούμενος του κλάδου των τραγουδοποιών. Γερμανός με τα όλα του, και ονομάζεται Βολφ Μπίρμαν.

Οι παλαιότεροι τον γνώρισαν από την πρωτοφανή ενέργειά του να περάσει οικειοθελώς ορισμένα χρόνια από τη ζωή του στη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας, απαρνούμενος τη δυτικογερμανική υπηκοότητα. Το ταξίδι του πιτσιρικά Μπίρμαν στη σοσιαλιστική ουτοπία ξεκίνησε το 1953, δηλαδή τη χρονιά του θανάτου του Ιωσήφ Στάλιν και των μεγάλων απεργιών στα ανατολικογερμανικά εργοστάσια. Ο ελπίδες του Μπίρμαν άρχισαν όμως να ξεφτίζουν, και η εκεί σοβιετόδουλη νομενκλατούρα δεν τον ανέχτηκε και πολύν καιρό: όταν οι στίχοι των τραγουδιών του άρχισαν πραγματικά να ενοχλούν, το καθεστώς τον απομόνωσε ώσπου τον ξαπέστειλε – και αυτό συνέβη το 1976.

Στην Ελλάδα έγινε γνωστός από τη μελοποίηση που έκανε ο Θάνος Μικρούτσικος (κατά τη διάρκεια της «επαναστατικής» περιόδου της Μεταπολίτευσης) σε ορισμένα από τα εμβληματικότερα στιχάκια του («Ετσι και αλλιώς η Γη θα γίνει κόκκινη», «Αυτούς τους έχω βαρεθεί», κ.ά.) τα οποία ο μετέπειτα δημοφιλής συνθέτης τα περιέλαβε στο άλμπουμ «Πολιτικά Τραγούδια», του 1975, δίπλα σε ποίηση κομμουνιστικής ορθοδοξίας όπως ήταν εκείνη του Τούρκου Ναζίμ Χικμέτ (δηλαδή στίχοι –και σε μετάφραση Γιάννη Ρίτσου, μάλιστα- αποδεκτοί πέραν πάσης αμφισβητήσεως). Για την Ιστορία, εκείνα τα τραγούδια είχε ερμηνεύσει με ένταση και θεατρικότητα η εξαιρετική τραγουδίστρια Μαρία Δημητριάδη.

Τα τραγούδια του Μπίρμαν στόχευαν στην καταγγελία του σιδηρόφρακτου και κατασκοπευτικού καθεστώτος του Ανατολικού Βερολίνου και των μεθόδων της Στάζι («Αδέλφια μου ασφαλίτες, εσείς μόνο τον δικό μου ξέρετε τον πόνο, κ.λπ.»), αλλά εδώ στην Ελλάδα οι περισσότεροι από όσους τα άκουγαν μάλλον δεν γνώριζαν ή δεν ψυχανεμίζονταν το νόημά τους. Βέβαια το 1976 απείχε μόνο λίγες ημέρες από την κυκλοφορία του δίσκου, έτσι το «σουτ» που έφαγε ο Μπίρμαν από τους Ανατολικογερμανούς έριξε φως στην υπόθεση – φως πιο δυνατό και από τους ανακριτικούς προβολείς της Στάζι.

Ο Μπίρμαν, γιος προπολεμικών κομμουνιστών, με εβραίο πατέρα, σκοτωμένο από τους ναζιστές, πήγε να ζήσει το όνειρό του και το βρήκε εφιαλτικό. Γύρισε στα πάτρια δυτικογερμανικά εδάφη και ξεκίνησε μία πορεία πολιτικής μεταμόρφωσης περνώντας από διάφορα στάδια: οικολογίας, σοσιαλδημοκρατίας και, σήμερα, ακόμη και… μερκελισμού. Η ιταλική Repubblica είχε μία συνομιλία μαζί του από την οποία προκύπτει η εκτίμηση που έχει ο Μπίρμαν σήμερα όχι μόνο για το πρόσωπο της γερμανίδας καγκελαρίου Ανγκελα Μέρκελ, αλλά και για τις πολιτικές της, ιδίως στο Μεταναστευτικό. Για το ιταλικό φύλλο ο Μπίρμαν είναι «ο μεγαλύτερος τραγουδιστής της φρίκης της ΛΔΓ».

Οι Ιταλοί των ρωτούν πώς βλέπει την άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων στα εδάφη της πρώην Ανατολικής Γερμανίας, εννοώντας το κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία, και ο Μπίρμαν απαντά ότι προ διετίας αφιέρωσε ένα τραγούδι του στην Ανγκελα Μέρκελ η οποία συγκέντρωνε τα πυρά σχετικά με το ζήτημα των μεταναστών και των προσφύγων. «Πονάει η ελευθερία όσους έμαθαν να είναι σκλάβοι», λέει, «αυτός ήταν ο στίχος». Κατά τον Μπίρμαν οι εθνικιστικές παραδόσεις δεν πέθαναν ποτέ στη γερμανική Ανατολή επειδή η «ιδέα του ισχυρού κράτους δεν πέθανε ποτέ εκεί». Και σχετικώς παρατηρεί ότι δυνατή δεν είναι μόνο η Εναλλακτική για τη Γερμανία, αλλά και το Die Kinke (οι αριστεριστές).

Αναφερόμενος στην 9η Νοεμβρίου 1989 και στις κατοπινές ημέρες της περιόδου της Πτώσης του Τείχους, μιλώντας και για τους ανατολικογερμανούς γραφειοκράτες που πρωταγωνίστησαν στα γεγονότα, έστω και εκ λάθους, όπως ήταν ο κομματικός εκπρόσωπος Γκίντερ Σαμπόβσκι, ο Μπίρμαν υπογραμμίζει ότι «ο αέρας της Ιστορίας τους σάρωσε». Και διευκρινίζει με… μετεωρολογική ακρίβεια: «Ο αέρας ήρθε από τη Μόσχα, ονομαζόταν Περεστρόικα, ονομαζόταν Γκορμπατσόφ».

Πώς βλέπει την πολιτική πορεία του ο ίδιος; Κάπως έτσι: «Εκπαιδεύτηκα από αντιναζιστές, από κομμουνιστές, και η μητέρα μου ήθελε από τα φυλλοκάρδια της να εκδικηθώ τον θάνατο του πατέρα μου. Ξόδεψα πολύ χρόνο για να εγκαταλείψω την παιδική ουτοπία μιας κοινωνίας ισότητας και αδελφοσύνης. Επρεπε να ομολογήσω στον εαυτό μου ότι κάθε ιδεολογία που υπόσχεται Παράδεισο επί Γης παράγει αυτομάτως Κόλαση». Ωστόσο ο Μπίρμαν δηλώνει ότι όλοι όσοι αναγκάστηκαν να συνεργαστούν με τη μυστική υπηρεσία της Ανατολικής Γερμανίας δεν ήταν καθάρματα.

– Ανησυχείτε για τον αυξανόμενο αντισημιτισμό στη Γερμανία;

«Βεβαίως. Στην Ανατολική Γερμανία δεν υπήρξε επανεξέταση του ναζισμού και των διωγμών των εβραίων. Η επίσημη ιδεολογία δίδασκε ότι το κράτος της ΛΔΓ νίκησε τον ναζισμό από κοινού με τη Σοβιετική Ενωση. Ηταν ο μύθος που μετέτρεψε μέσα σε ένα 24ωρο όλον τον κόσμο σε αντιφασίστες… Οπως έλεγε και ο ρουμάνος ποιητής Μιρτσέα Ντινέσκου, ‘Ημασταν λίγοι, πολλοί επέζησαν’».

Συνεχίζοντας τον απόλυτο αναθεωρητισμό των κομμουνιστικών πεπραγμένων, ο γερμανός τροβαδούρος υποστηρίζει και τη μάλλον εκκεντρική άποψη ότι ο μεγάλος θεατρικός συγγραφέας και ποιητής, ο κομμουνιστής Μπέρτολτ Μπρεχτ, κάτοχος ο ίδιος «Βραβείου Στάλιν» (μετέπειτα «Λένιν») αυτοκτόνησε «σοκαρισμένος, όπως όλοι μας, για τα εγκλήματα του Στάλιν που αποκαλύφθηκαν στη Μόσχα» (από τον Νικήτα Χρουστσόφ στο 20ό συνέδριο του σοβιετικού ΚΚ).

– Η γνώμη σας για την Ανγκελα Μέρκελ;

«Σημαντική πολιτικός, αποτελεσματική ανθρωπίστρια που έπραξε ως αληθινή χριστιανή και παρέμεινε στωικά ευρωπαΐστρια παρά τις αντιξοότητες. Η Μέρκελ δείχνει στον κόσμο το ευγενικό πρόσωπο της ανθρώπινης λογικής. Η Μέρκελ έδειξε πολύ θάρρος στην κρίση του ευρώ και στην κρίση των προσφύγων. Οι Γερμανοί τής οφείλουν πολλά».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News