«Ασχημο πράγμα οι απωθήσεις, κύριε υπουργέ…», ειρωνεύτηκαν, όπως γράφει η Corriere della Sera, οι δυνάμεις της ιταλικής αντιπολίτευσης, απευθυνόμενες στον Ματέο Πιατεντόζι. Αφορμή στάθηκε, φυσικά, η απέλαση του υπουργού Εσωτερικών της Ιταλίας -μαζί με τον μαλτέζο ομόλογό του Μπάιρον Καμιλέρι, τον έλληνα υπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου Θάνο Πλεύρη, καθώς και τον ευρωπαίο επίτροπο Εσωτερικών Υποθέσεων και Μετανάστευσης Μάγκνους Μπρούνερ- από την (μη αναγνωρισμένη) κυβέρνηση της Ανατολικής Λιβύης, η οποία ελέγχεται από τον στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ.

Μάλιστα οι τέσσερις ανώτεροι ευρωπαίοι αξιωματούχοι χαρακτηρίστηκαν ως «ανεπιθύμητα πρόσωπα» (personae non gratae), πριν απελαθούν, πρακτικά με την κατηγορία της απαξίωσης του κυρίαρχου χαρακτήρα της κυβέρνησης της Ανατολικής Λιβύης επί τη βάσει ζητημάτων που σχετίζονται και με το διπλωματικό πρωτόκολλο.

«Απωθήθηκαν […] όπως ακριβώς κάθε άλλος μετανάστης, όπως ακριβώς εκείνοι που η κυβέρνηση της Τζόρτζια Μελόνι αποκαλεί λαθρομετανάστες. Εάν η Λιβύη δεν ήταν μια κόλαση, θα μπορούσαμε να βάλουμε τα γέλια: για μια ημέρα βίωσαν τι σημαίνει να βρίσκεσαι στην άλλη πλευρά ενός κλειστού λιμανιού», δήλωσε η Σεσίλια Στράντα, ευρωβουλευτής του κεντροαριστερού Δημοκρατικού Κόμματος της Ιταλίας.

Ομως, καλώς ή κακώς, το ζήτημα, όχι μόνον για την Ιταλία, την Ελλάδα και τη Μάλτα, αλλά για ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ενωση είναι ακριβώς αυτό, η αύξηση των μεταναστευτικών και των προσφυγικών ροών προς την Ευρώπη, με  χαρακτηριστικό παράδειγμα των τελευταίων ημερών την Κρήτη. Αλλωστε η επίδειξη ισχύος από την «κυβέρνηση» της Βεγγάζης είχε στόχο όχι μόνο τις χώρες οι οποίες πλήττονται άμεσα από τις αυξημένες μεταναστευτικές ροές αλλά τις ίδιες τις Βρυξέλλες.

Οπως διαβάζουμε στην La Repubblica υπεύθυνος για την οργάνωση ευρωπαϊκής αποστολής στη Λιβύη ήταν ο ειδικός απεσταλμένος της ΕΕ στη χώρα ο ιταλός Νικόλα Ορλάντο. Ο ευρωπαίος διπλωμάτης έχει την έδρα του στην Τρίπολη ενώ μετά από το φιάσκο στο αεροδρόμιο της Βεγγάζης, άνθρωποι του Χαφτάρ, μιλώντας σε ιταλικές πηγές, είπαν πως κατά την άσκηση των καθηκόντων του, ευθυγραμμίζεται περισσότερο με «την άλλη Λιβύη» (της διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης της Τρίπολης).

♦ Διαβάστε: Το παρασκήνιο και η στόχευση του personae non gratae από Χαφτάρ

Η Repubblica γράφει επίσης ότι η ευρωπαϊκή αποστολή δήλωσε διατεθειμένη να συναντηθεί με εκπροσώπους του Χαφτάρ, με την προϋπόθεση, όμως, ότι δεν θα έβγαιναν φωτογραφίες. Ωστόσο η πρόταση φέρεται να εξόργισε την κυβέρνηση της Βεγγάζης, η οποία επέλεξε, τελικά, να διώξει κακήν κακώς τους ευρωπαίους υπουργούς καθώς και τον επίτροπο των Βρυξελλών.

Σε επίσημες συζητήσεις το βράδυ της Τρίτης στην Ιταλία, όλοι διαβεβαίωναν ότι οι σχέσεις με τη Λιβύη δεν αμφισβητούνται. «Κατά πόσο, όμως, αυτό ισχύει και στην πραγματικότητα θα φανεί τις επόμενες ημέρες, κοιτάζοντας προς τη θάλασσα», αναφέρει η La Repubblica. Πάντως κοιτάζοντας προς τη θάλασσα από τις ακτές της νότιας Κρήτης, το διπλωματικό επεισόδιο της Βεγγάζης προμηνύει επιδείνωση της ήδη ιδιαίτερα ανησυχητικής κατάστασης που επικρατεί με τις μεταναστευτικές – προσφυγικές ροές από την Ανατολική Λιβύη.

Το ίδιο ζήτημα απασχολεί, φυσικά, και τη Ρώμη, λόγω και της ραγδαίας αύξησης των αφίξεων στην Κρήτη. Προς το παρόν το ιταλικό υπουργείο Εσωτερικών παραμένει συγκρατημένο σχετικά με τα όσα συνέβησαν στις νότιες ακτές της Μεσογείου, ωστόσο όλοι γνωρίζουν και ανησυχούν πως το επεισόδιο θα μπορούσε να υπονομεύσει όλα όσα έχει ήδη καταφέρει η ιταλική κυβέρνηση για τον έλεγχο των ροών από τη Λιβύη.

Η ένταση στο αεροδρόμιο της Βεγγάζης πυροδοτήθηκε από την παρουσία φωτογράφων και κάμεραμαν λιβυκών μέσων, οι οποίοι υποτίθεται ότι θα απαθανάτιζαν αξιωματούχους της κυβέρνησης του Χαφτάρ με μέλη της ευρωπαϊκής αποστολής αναφέρει η Corriere della Sera.

Ωστόσο δεν είναι σαφές εάν η διαμάχη ξέσπασε επειδή αυτές οι εικόνες θα υποδήλωναν ένα είδος άμεσης αναγνώρισης των αρχών της ανατολικής Λιβύης ή εάν επρόκειτο περισσότερο για ζήτημα που αφορά το διπλωματικό πρωτόκολλο. Το γεγονός είναι ότι πολύ γρήγορα (με κάποιους από τους ευρωπαίους αξιωματούχους να περιμένουν στην αίθουσα αναμονής του αεροδρομίου και άλλους στο αεροπλάνο) η ένταση κλιμακώθηκε ενώ ακολούθησε έντονη αντιπαράθεση μεταξύ του απεσταλμένου της ΕΕ στην Τρίπολη και των εκπροσώπων της κυβέρνησης της Ανατολικής Λιβύης, η οποία οδήγησε, τελικά, στην άνευ προηγουμένου απέλαση, των μελών της ευρωπαϊκής αποστολής.

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της Corriere παρενέβησαν ακόμη και οι μυστικές υπηρεσίες της Ιταλίας, έχοντας κατά το παρελθόν καταφέρει να έρθουν σε συνεννόηση κατά με τις αντίστοιχες υπηρεσίες του Χαφτάρ. Αυτή τη φορά, όμως, οι Ιταλοί βρήκαν απέναντί τους έναν τοίχο, έναν αδιάλλακτο συνομιλητή αποφασισμένο να κατηγορήσει με τρόπο ξεκάθαρο και σκληρό (όσο και απρόβλεπτο) την ευρωπαϊκή αντιπροσωπεία για «περιφρόνηση της εθνικής κυριαρχίας της Λιβύης», όπως έγραψε ο πρωθυπουργός Οσάμα Χαμάντ στη σχετική ανακοίνωση που εξέδωσε η κυβέρνηση της Ανατολικής Λιβύης.

Οπως αναφέρεται στο ιταλικό δημοσίευμα όλα αυτά ξεπερνούν κατά πολύ μια απλή παρεξήγηση για μερικές φωτογραφίες που δεν βγήκαν. Το ιταλικό υπουργείο Εσωτερικών επιμένει ότι η υπόθεση δεν αφορά την Ιταλία ούτε τις σχέσεις της με καμία από τις δύο λιβυκές κυβερνήσεις. Δεδομένου, όμως, ότι ακτές από τις οποίες αναχωρούν οι περισσότεροι από τους πρόσφυγες και τους μετανάστες ελέγχονται από πολιτοφυλακές πιστές στον Χαλίφα Χαφτάρ, οι Ιταλοί γνωρίζουν πολύ πως τα δεδομένα μπορούν να αλλάξουν ανά πάσα στιγμή, ειδικά εν μέσω του καλοκαιριού.

«Ζήτημα πρωτοκόλλου» λέει η Κομισιόν

«Υπήρξε ένα ζήτημα πρωτοκόλλου. Γι’ αυτό δεν ήταν δυνατή η διεξαγωγή των προγραμματισμένων συναντήσεων», δήλωσε ο εκπρόσωπος της Επιτροπής, Μάρκους Λάμερτ.

Κατά την ενημέρωση  δεν διευκρινίστηκε αν η ευρωπαϊκή αποστολή στη Βεγγάζη επρόκειτο να συναντηθεί με τις «λιβυκές στρατιωτικές Αρχές» και  με ποιον ή ποιους. Οι εκπρόσωποι της Επιτροπής δεν επιβεβαίωσαν, ούτε διέψευσαν αν ο επίτροπος Μπρούνερ αρνήθηκε να συναντηθεί «με εκπροσώπους της κυβέρνησης της Βεγγάζης», λέγοντας ότι δεν ήταν σε θέση να δώσουν συγκεκριμένη απάντηση για το τι ακριβώς συνέβη, αναφέρει ανταπόκριση του ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Σχετικά με το ποιος είχε την ευθύνη του προγραμματισμού της επίσκεψης στη Βεγγάζη, ο εκπρόσωπος   Στέφαν Κερσμάκερ απάντησε ότι «δεν θέλουμε να εμπλακούμε σε απόδοση ευθυνών».

Την ίδια στιγμή, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει ότι οι δίαυλοι επικοινωνίας θα παραμείνουν ανοιχτοί τόσο με τη δυτική, όσο και με την ανατολική Λιβύη, χωρίς ωστόσο να διευκρινίζει πώς ακριβώς σκοπεύει να αποκαταστήσει την επικοινωνία της με τις Αρχές της Βεγγάζης που χαρακτήρισαν «ανεπιθύμητη» την ευρωπαϊκή αποστολή.

«Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεσμεύεται να συνεργαστεί με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς στη Λιβύη για την αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων όπως η μετανάστευση», δήλωσε ο Μάρκους Λαμέρτ. Πρόσθεσε ότι «η ΕΕ θα διατηρήσει ανοιχτά τα κανάλια επικοινωνίας» και καθησύχασε πως στο «πλαίσιο της ευρωπαϊκής ομάδας θα συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε με φορείς τόσο στη Δυτική όσο και στην Ανατολική Λιβύη».

Επιπλέον, ο κ. Λαμέρτ υπογράμμισε την ανησυχία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις αυξημένες ροές παράτυπων μεταναστών από τη Λιβύη προς την Ελλάδα και τόνισε ότι η Επιτροπή βρίσκεται σε στενή επαφή με τις ελληνικές Αρχές και θα συνεχίσει να υποστηρίζει οικονομικά και επιχειρησιακά την Ελλάδα.

Τέλος, ο εκπρόσωπος της Επιτροπής για θέματα εξωτερικής πολιτικής, Ανουάρ Ελ Ανουνί, ξεκαθάρισε ότι «η ΕΕ συνεργάζεται με την κυβέρνηση εθνικής ενότητας» (σ.σ. στη δυτική Λιβύη), η οποία είναι η διεθνώς αναγνωρισμένη εθνική εξουσία από τον ΟΗΕ. Πρόσθεσε ότι «η ΕΕ συνεργάζεται με τις αρχές σε όλη τη χώρα σύμφωνα με την πολιτική μας για τη Λιβύη».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News