Τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα (ultra-processed food – UPF) συνδέονται με βλάβες σε κάθε σημαντικό σύστημα οργάνων του ανθρωπίνου σώματος και αποτελούν σεισμική απειλή για την παγκόσμια υγεία, σύμφωνα με τη μεγαλύτερη ανασκόπηση ερευνητικών δεδομένων στον κόσμο, αναφέρει δημοσίευμα της βρετανικής εφημερίδας The Guardian.

Τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα (UPF) εκτοπίζουν επίσης γρήγορα τα φρέσκα τρόφιμα στη διατροφή των παιδιών και των ενηλίκων σε όλες τις ηπείρους και σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης δώδεκα παθήσεων, όπως η παχυσαρκία, ο διαβήτης τύπου 2, οι καρδιακές παθήσεις και η κατάθλιψη.

Η απότομη αύξηση της πρόσληψης UPF παγκοσμίως υποκινείται από εταιρείες που αποσκοπούν στο κέρδος και χρησιμοποιούν μια σειρά από επιθετικές τακτικές για να καθοδηγήσουν την κατανάλωση, να παραβιάσουν την επιστημονική συζήτηση και να αποτρέψουν τη ρύθμιση, σύμφωνα με την ανασκόπηση των στοιχείων.

Τα ευρήματα από μια σειρά τριών δημοσιεύσεων στο Lancet κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, καθώς εκατομμύρια άνθρωποι καταναλώνουν όλο και περισσότερα UPF, όπως έτοιμα γεύματα, δημητριακά, μπάρες πρωτεΐνης, ανθρακούχα ποτά και fast food.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο και στις ΗΠΑ, περισσότερο από το ήμισυ της μέσης διατροφής αποτελείται πλέον από UPF. Για ορισμένους, ειδικά για άτομα νεότερης ηλικίας, φτωχότερα ή από μειονεκτούσες περιοχές, είναι τυπική μια διατροφή που περιλαμβάνει έως και 80% UPF, γράφει στον Guardian ο Αντριου Γκρέγκορι.

Τα στοιχεία που εξετάστηκαν από 43 κορυφαίους ειδικούς στον κόσμο υποδηλώνουν ότι οι δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε UPF συνδέονται με την υπερκατανάλωση τροφής, την κακή διατροφική ποιότητα και την υψηλότερη έκθεση σε επιβλαβείς χημικές ουσίες και σε πρόσθετα.

Μετά από μια συστηματική ανασκόπηση 104 μακροπρόθεσμων μελετών που διεξήχθησαν για τη σειρά των δημοσιεύσεων διαπιστώθηκε ότι οι 92 από αυτές ανέφεραν μεγαλύτερους σχετικούς κινδύνους για μία ή περισσότερες χρόνιες ασθένειες και πρόωρο θάνατο από όλες τις αιτίες.

Ενας από τους συγγραφείς της σειράς του Lancet, ο δρ Κάρλος Μοντέιρο, καθηγητής Δημόσιας Υγείας και Διατροφής στο Πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο, δήλωσε ότι τα ευρήματα υπογραμμίζουν γιατί απαιτείται επείγουσα δράση για την αντιμετώπιση των υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων ( UPF).

«Η πρώτη δημοσίευση σε αυτή τη σειρά του Lancet δείχνει ότι τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα βλάπτουν κάθε σημαντικό σύστημα οργάνων του ανθρώπινου σώματος. Τα στοιχεία υποδηλώνουν έντονα ότι οι άνθρωποι δεν είναι βιολογικά προσαρμοσμένοι να τα καταναλώνουν», δήλωσε ο βραζιλιάνος καθηγητής .

Αυτός και οι συνάδελφοί του στη Βραζιλία κατέληξαν στο σύστημα ταξινόμησης Nova για τα τρόφιμα. Το Nova τα ομαδοποιεί ανάλογα με το επίπεδο επεξεργασίας, που κυμαίνεται από το 1 (μη επεξεργασμένα ή ελάχιστα επεξεργασμένα τρόφιμα, όπως ολόκληρα φρούτα και λαχανικά) έως το 4, για τα υπερεπεξεργασμένα.

Αυτή η κατηγορία αποτελείται από προϊόντα που έχουν παραχθεί βιομηχανικά, συχνά με την προσθήκη τεχνητών αρωμάτων, γαλακτωματοποιητών και χρωστικών ουσιών. Περιλαμβάνει αναψυκτικά και συσκευασμένα σνακ, τρόφιμα δηλαδή που τείνουν να είναι εξαιρετικά εύγευστα και πλούσια σε θερμίδες, αλλά χαμηλά σε θρεπτικά συστατικά.

Σχεδιάζονται και διατίθενται στην αγορά ώστε να εκτοπίσουν τα φρέσκα τρόφιμα και τα παραδοσιακά γεύματα, μεγιστοποιώντας παράλληλα τα εταιρικά κέρδη, δήλωσε ο Μοντέιρο.

Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι τα UPF είναι μια ασαφής κατηγορία και οι υπάρχουσες πολιτικές υγείας, όπως αυτές που στοχεύουν στη μείωση της κατανάλωσης ζάχαρης και αλατιού, επαρκούν για την αντιμετώπιση της απειλής.

Ο Κάρλος Μοντέιρο και οι συν-συγγραφείς του αναγνώρισαν έγκυρες επιστημονικές κριτικές για το Nova και τα UPF, όπως η έλλειψη μακροχρόνιων κλινικών και κοινοτικών δοκιμών, η αναδυόμενη κατανόηση των μηχανισμών και η ύπαρξη υποομάδων με διαφορετικές θρεπτικές αξίες.

Ωστόσο, υποστήριξαν ότι η μελλοντική έρευνα δεν πρέπει να καθυστερήσει την άμεση δράση για την αντιμετώπιση της μάστιγας των UPF, η οποία, όπως λένε, δικαιολογείται από τα τρέχοντα στοιχεία. «Η αυξανόμενη κατανάλωση υπερεπεξεργασμένων τροφίμων αναδιαμορφώνει τη διατροφή παγκοσμίως, εκτοπίζοντας τα φρέσκα και ελάχιστα επεξεργασμένα τρόφιμα και γεύματα», προειδοποίησε ο Μοντέιρο.

«Αυτή η αλλαγή στο τι τρώνε οι άνθρωποι τροφοδοτείται από ισχυρές παγκόσμιες εταιρείες που αποκομίζουν τεράστια κέρδη δίνοντας προτεραιότητα σε υπερεπεξεργασμένα προϊόντα, υποστηριζόμενες από εκτεταμένο μάρκετινγκ και πολιτικό λόμπινγκ, με στόχο να σταματήσουν οι αποτελεσματικές πολιτικές δημόσιας υγείας για την υποστήριξη της υγιεινής διατροφής».

Η δεύτερη εργασία της σειράς προτείνει πολιτικές για τη ρύθμιση και τη μείωση της παραγωγής, της εμπορίας και της κατανάλωσης UPF. Παρ’ όλο που ορισμένες χώρες έχουν θεσπίσει κανόνες για την αναδιατύπωση των τροφίμων και τον έλεγχο του UPF, «η παγκόσμια αντίδραση στη δημόσια υγεία βρίσκεται ακόμη σε αρχικό στάδιο, παρόμοια με το κίνημα ελέγχου του καπνού πριν από δεκαετίες», ανέφερε ο επικεφαλής της μελέτης.

Η τρίτη εργασία αναφέρει ότι οι παγκόσμιες εταιρείες, και όχι οι ατομικές επιλογές, οδηγούν την άνοδο του UPF. Τα UPF είναι κύρια αιτία της «πανδημίας χρόνιων ασθενειών» που συνδέεται με τη διατροφή, με τις εταιρείες τροφίμων να βάζουν το κέρδος πάνω απ’ όλα, ανέφεραν οι συγγραφείς.

Το κύριο εμπόδιο στην προστασία της υγείας είναι «οι εταιρικές πολιτικές δραστηριότητες, που συντονίζονται σε διεθνές επίπεδο μέσω ενός παγκόσμιου δικτύου ομάδων εμπροσθοφυλακής, πρωτοβουλιών πολλαπλών ενδιαφερομένων και ερευνητικών εταίρων, για την αντιμετώπιση της αντίθεσης και την παρεμπόδιση της ρύθμισης».

Ο συν-συγγραφέας της σειράς, καθηγητής Μπάρι Πόπκιν, από το Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας, δήλωσε: «Ζητούμε να συμπεριληφθούν συστατικά που αποτελούν δείκτες UPF στις ετικέτες στο μπροστινό μέρος των συσκευασιών, μαζί με υπερβολικά κορεσμένα λιπαρά, ζάχαρη και αλάτι, για την αποτροπή ανθυγιεινών υποκαταστάσεων συστατικών και την επίτευξη πιο αποτελεσματικής ρύθμισης».

Οι συγγραφείς πρότειναν επίσης αυστηρότερους περιορισμούς στο μάρκετινγκ, ειδικά σε διαφημίσεις που απευθύνονται σε παιδιά, καθώς και απαγόρευση των UPF σε δημόσιους χώρους, όπως σχολεία και νοσοκομεία, και περιορισμό στις πωλήσεις των UPF στα ράφια των σουπερμάρκετ.

Μια ιστορία επιτυχίας αποτελεί το εθνικό πρόγραμμα σχολικής διατροφής της Βραζιλίας, το οποίο έχει εξαλείψει το μεγαλύτερο μέρος των UPF και απαιτεί, έως το 2026, το 90% των τροφίμων να είναι φρέσκα ή ελάχιστα επεξεργασμένα.

Επιστήμονες που δεν συμμετείχαν στη σειρά χαιρέτισαν σε γενικές γραμμές την αναθεώρηση των στοιχείων, αλλά ζήτησαν επίσης περισσότερη έρευνα για τα UPF, προειδοποιώντας ότι η συσχέτιση με τη βλάβη στην υγεία μπορεί να μη σημαίνει αιτιώδη συνάφεια.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News