Καθώς ο Ντόναλντ Τραμπ χαιρέτιζε την έγκριση του «Μεγάλου Ομορφου Νομοσχεδίου» του για τον προϋπολογισμό από το Κογκρέσο την προηγούμενη εβδομάδα, οι αμφιβολίες που ήδη εκφράζονταν εδώ και καιρό σχετικά με την κλίμακα και τη βιωσιμότητα του χρέους του αμερικανικού κράτους άρχισαν, αναπόφευκτα, να εντείνονται.

Οι μειώσεις φόρων που προβλέπονται στον νόμο του Τραμπ εκτιμάται πως θα αυξήσουν κατά τουλάχιστον τρισ. δολάρια (2,56 τρισ. ευρώ) το ήδη τεράστιο χρέος των ΗΠΑ, το οποίο σήμερα ανέρχεται στα 37 τρισ. δολάρια (31,5 τρισ. ευρώ). Ο Ελον Μασκ χαρακτήρισε τον νόμο ως «βδέλυγμα» – ο πρώην κολλητός και νυν άσπονδος εχθρός του αμερικανού προέδρου είναι μόνον ένας από τους πολλούς επικριτές του πρώτου προϋπολογισμού της δεύτερης κυβέρνησης Τραμπ.

«Το αυξανόμενο χρέος κάνει ορισμένους να διερωτώνται εάν υπάρχει κάποιο όριο στο πόσα θα δανείζει ο υπόλοιπος κόσμος στον θείο Σαμ», σχολιάζει σε ανάλυσή του ο Σάιμον Τζακ, business editor του BBC, αναφερθείς στην πτώση της  αξίας του δολαρίου και στο υψηλότερο επιτόκιο που απαιτούν, πλέον, οι επενδυτές για να δανείζουν χρήματα στην Αμερική.

Η Ουάσιγκτον πρέπει να δανείζεται αυτά τα χρήματα για να καλύπτει τη διαφορά μεταξύ όσων κερδίζει και όσων ξοδεύει κάθε χρόνο. Από τις αρχές του τρέχοντος έτους, το δολάριο έχει υποχωρήσει κατά 10% έναντι της στερλίνας και κατά 15% έναντι του ευρώ.

Οπως εξηγεί το BBC, παρόλο που το κόστος δανεισμού των ΗΠΑ ήταν σταθερό σε γενικές γραμμές, η διαφορά μεταξύ των επιτοκίων που καταβάλλονται για μακροπρόθεσμα δάνεια έναντι των βραχυπρόθεσμων δανείων (καμπύλη αποδόσεων) αυξήθηκε, και αυτό καταδεικνύει την αύξηση των αμφιβολιών σχετικά με τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του χρέους των ΗΠΑ. Μάλιστα αυτό συνέβη παρά το γεγονός ότι οι ΗΠΑ μείωσαν τα επιτόκια πιο αργά από την ΕΕ και τη Βρετανία, κάτι που κανονικά θα έπρεπε να καθιστούσε το δολάριο ισχυρότερο, επειδή οι επενδυτές μπορούν να λαμβάνουν υψηλότερα επιτόκια στις τραπεζικές καταθέσεις.

Ο Ρέι Ντάλιο, ιδρυτής της Bridgewater Associates, του μεγαλύτερου hedge fund στον κόσμο, πιστεύει ότι το χρέος των ΗΠΑ έχει φτάσει σε ένα πολύ κρίσιμο σημείο. Με βάση την τρέχουσα πορεία του ο αμερικανός δισεκατομμυριούχος και μεγαλοεπενδυτής εκτιμά ότι οι ΗΠΑ σύντομα θα δαπανούν 10 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως για την αποπληρωμή δανείων και τόκων.

«Είμαι βέβαιος ότι η οικονομική κατάσταση της κυβέρνησης [των ΗΠΑ] βρίσκεται σε ένα σημείο καμπής, επειδή, εάν το ζήτημα δεν αντιμετωπιστεί τώρα, τα χρέη θα αυξηθούν τόσο που δεν θα είναι διαχειρίσιμα χωρίς κάποιο μεγάλο τραύμα», όπως ανέφερε χαρακτηριστικά στο BBC ο Ντάλιο.

Ποιο, όμως, θα μπορούσε να είναι αυτό το τραύμα; Η αμερικανική κυβέρνηση θα μπορούσε να μειώσει δραστικά τις κρατικές δαπάνες ή να αυξήσει δραματικά τους φόρους, ή και τα δύο. Ο Ντάλιο υποστηρίζει ότι η μείωση του ελλείμματος από το τρέχον 6% στο 3% μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, θα μπορούσε να αποτρέψει μελλοντικά προβλήματα. Στον νέο «μεγάλο και όμορφο» νόμο του Τραμπ για τον προϋπολογισμό προβλέπεται μεν η μείωση ορισμένων δαπανών, συγχρόνως, όμως, πρόκειται να μειωθούν και οι φόροι, το οποίο καταδεικνύει πως η κυβέρνηση κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση.

Μια δεύτερη επιλογή, ήδη δοκιμασμένη σε προηγούμενες κρίσεις, είναι η έκδοση περισσότερου χρήματος από την κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ (FED), δηλαδή περισσότερων δολαρίων τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την αγορά κρατικού χρέους, όπως συνέβη μετά τη μεγάλη οικονομική κρίση του 2008. Μια τέτοια κίνηση, όμως, θα αύξανε τον πληθωρισμό και την ανισότητα, καθώς οι ιδιοκτήτες περιουσιακών στοιχείων όπως τα ακίνητα και οι μετοχές τα πηγαίνουν πολύ καλύτερα από εκείνους που βασίζονται στην αξία της εργασίας τους.

Επιλογή αποτελεί, φυσικά, και η «απλή» -όπως τη χαρακτηρίζει ο αναλυτής του BBC- χρεοκοπία αλλά πρόκειται για μια δυνάμει ολέθρια επιλογή: δεδομένου ότι «η πίστη και η πιστοληπτική ικανότητα του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ», στηρίζει ολόκληρο το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, μια χρεοκοπία της Αμερικής θα έκανε την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 να μοιάζει με περίπατο.

«Το πιο καθαρό βρώμικο πουκάμισο»

Πόσο πιθανό είναι κάτι τέτοιο; Στην παρούσα φάση, «ευτυχώς» -όπως επισημαίνεται στο βρετανικό δημοσίευμα- όχι πολύ. Ομως οι λόγοι για τους οποίους συμβαίνει αυτό στην πραγματικότητα δεν είναι ιδιαίτερα καθησυχαστικοί. Αποτελεί γεγονός, καλώς ή κακώς, πως ο κόσμος έχει λίγες εναλλακτικές επιλογές σε σχέση με το δολάριο.

Ο διάσημος οικονομολόγος και πρώην ισχυρός άνδρας της αγοράς ομολόγων, Μοχάμεντ Ελ-Εριάν, δήλωσε στο BBC ότι πολλοί προσπαθούν να μειώσουν τις διακρατήσεις σε δολάρια, «το δολάριο είναι υπερτιμημένο και ο κόσμος το γνωρίζει, για αυτό είδαμε άνοδο του χρυσού, του ευρώ και της στερλίνας, αλλά είναι δύσκολο να ενεργήσει κανείς σε μεγάλη κλίμακα, οπότε υπάρχουν πραγματικά πολύ λίγες επιλογές […] το δολάριο είναι σαν το πιο καθαρό βρώμικο πουκάμισό σου, πρέπει να συνεχίσεις να το φοράς», όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο Ελ-Εριάν. Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει πως το μέλλον του δολαρίου και του παγκόσμιου περιουσιακού στοιχείου αναφοράς, δηλαδή των αμερικανικών κρατικών ομολόγων, δεν προκαλεί ανησυχία.

Ο διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας δήλωσε πρόσφατα στο BBC ότι το μέγεθος του χρέους των ΗΠΑ και η κατάσταση του δολαρίου «απασχολούν ιδιαίτερα τον [υπουργό Οικονομικών των ΗΠΑ] Σκοτ Μπέσεντ. Δεν νομίζω ότι το δολάριο απειλείται ουσιαστικά αυτή τη στιγμή, αλλά γνωρίζει πολύ καλά αυτά τα ζητήματα και δεν νομίζω ότι είναι κάτι που υποτιμά».

«Ενα χρέος 37 τρισ. δολαρίων είναι κάτι το ασύλληπτο. Εάν αποταμιεύατε ένα εκατομμύριο δολάρια καθημερινά, θα χρειαζόσασταν 100.000 χρόνια για να αποταμιεύσετε τόσα πολλά», υπολογίζει το BBC, εξηγώντας πως ο λογικός τρόπος εξέτασης του χρέους μιας χώρας είναι ως ποσοστό των εσόδων της.

Η οικονομία των ΗΠΑ παράγει περί τα 25 τρισ. δολάρια ετησίως. Αν και ο λόγος χρέους προς εισόδημα είναι πολύ υψηλότερος από άλλους, δεν είναι τόσο υψηλός όσο της Ιαπωνίας ή της Ιταλίας, ενώ οι ΗΠΑ έχουν το πλεονέκτημα της πιο καινοτόμου και πλουτοπαραγωγικής οικονομίας στον κόσμο.

Ολοκληρώνοντας την ανάλυσή του ο business editor του BBC επικαλείται τον αμερικανό σύμβουλο επενδύσεων Γουίλιαμ Ρίκενμπακερ ο οποίος ήδη από το 1968 προειδοποιούσε -στο βιβλίο του «Ο Θάνατος του Δολαρίου»- για τους κινδύνους που διατρέχει το δολάριο ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα. «Ο κύριος Ρίκενμπακερ δεν είναι πια μαζί μας ενώ το δολάριο είναι. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η θέση και η αξία του αποτελούν θεϊκό δικαίωμα», σχολιάζει ο Βρετανός.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News