Αν υπάρχει μία λέξη που να περιγράφει το κλίμα στο ελληνικό περίπτερο στη φετινή διεθνή έκθεση τουρισμού στο Βερολίνο, είναι η εγκράτεια. Τόσο ως προς την αισιοδοξία, όσο και ως προς την… απαισιοδοξία.

Παραδοσιακά, η έκθεση ΙΤΒ αποτελούσε και παραμένει το βαρόμετρο της σεζόν που ακολουθεί, μια και χρονικά γίνεται μια ανάσα πριν από την έναρξή της.

Η κινητικότητα στο ελληνικό περίπτερο ήταν μεγάλη. Μεγαλύτερο περίπτερο, περισσότεροι εκθέτες, ιδιώτες και Περιφέρειες. Μετά από πέντε χρόνια ανόδου σε αφίξεις και με τα έσοδα να ακολουθούν θετικά (αν και με διαφορά ρυθμού και φάσης), η νέα χρονιά φρενάρει τον ενθουσιασμό στον οποίο είχαμε συνηθίσει. Η γερμανική αγορά παρουσιάζει μείωση στις κρατήσεις σε σχέση με πέρυσι. Τον Ιανουάριο το ποσοστό αυτής της μείωσης έφθανε στο -9%, τον Φεβρουάριο στο -5%. Ο Μάρτιος παραμένει σε μονοψήφιο αρνητικό ποσοστό.

Μεγαλύτερη μείωση παρουσιάζει η Κρήτη, με τη Ρόδο και την Κω να έχουν μικρότερα μονοψήφια ποσοστά (-4,5%). Σε δεύτερη ταχύτητα κινούνται η Πιερία, η Χαλκιδική και η Θάσος, με αντιστάθμισμα τον οδικό τουρισμό από τα Βαλκάνια, που είναι ισχυρός για τρεις μήνες περίπου.

Πέρυσι τέτοια εποχή, στην ίδια έκθεση, τα «πηγαδάκια» συζητούσαν πόσο ακόμα θα κρατήσουν τα χαμόγελα, διαπιστώνοντας το «άνοιγμα» της Τουρκίας.

Υστερα από πέντε χρόνια και με μια χρονιά ρεκόρ πέρυσι, το 2019 είναι μια σεζόν με μεγαλύτερο ανταγωνισμό. Πιο δύσκολη. Η Τουρκία έχει μπει δυναμικά στο τουριστικό παιχνίδι, διεκδικώντας το μερίδιο που έχασε το προηγούμενο διάστημα. Το ίδιο ισχύει για την Αίγυπτο. Και για την Τυνησία. Οι επιλογές είναι περισσότερες.

Αυτό αποτυπώνεται αντίστοιχα στην πιο περιορισμένη ζήτηση για Ελλάδα.

Οι αιτίες για την υστέρηση στη γερμανική αγορά είναι αρκετές. Σε αυτές περιλαμβάνονται συνθήκες οικονομικού κλίματος, με τους Γερμανούς να είναι πολύ συντηρητικοί στις δαπάνες τους. Αλλά και οι καιρικές συνθήκες και η κλιματική αλλαγή, σε περίπτωση που το φετινό καλοκαίρι στην Ευρώπη είναι πολύ θερμό όπως πέρυσι, μειώνοντας τη διάθεση για διακοπές εκτός της χώρας.

«Η εμπειρία του περσινού καλοκαιριού στην απόφαση της μέσης οικογένειας το έδειξε», σημειώνει ο πρώην πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) και διευθύνων σύμβουλος του ομίλου Sani-Ikos Ανδρέας Ανδρεάδης. Ο ίδιος εξηγεί ότι οι Γερμανοί, ακούγοντας ότι μπορεί να υπάρξει στασιμότητα στα μεγέθη της οικονομίας της χώρας τους, περιμένουν εκπτώσεις για να αποφασίσουν τις διακοπές τους. Αυτό που θα κινήσει τη γερμανική αγορά «είναι καλύτερο value for money και γι’ αυτό πιστεύω ότι θα οδηγηθούμε σε χαμηλότερα έσοδα από τη Γερμανία, γιατί θα χρειαστεί να γίνουν εκπτώσεις για να προσελκύσουμε το ενδιαφέρον της. Και η Τουρκία παίζει πολύ μεγάλο ρόλο στο να οδηγηθούν οι τιμές προς τα κάτω».

Οι πρώτες επαφές «επιβεβαιώνουν την ενημέρωση που είχαμε τους τελευταίους τρεις μήνες», λέει ο πρόεδρος του Συλλόγου Διευθυντών Ξενοδοχείων Ρόδου, Γιώργος Ματσίγκος. Εξάλλου, μετά την πτώχευση των αεροπορικών εταιριών χαμηλού κόστους Air Berlin, Small Planet και Germania, οι θέσεις τους δεν αντικαταστάθηκαν. Κάτι που φάνηκε και από τα στοιχεία της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας, όπου τα slots προς την Ελλάδα είναι μειωμένα κατά 7% (χωρίς να περιλαμβάνεται η Αθήνα).

Αρα, υπάρχει ένα μείον στις αεροπορικές θέσεις. Και εδώ ξεκινά το ψυχολογικό παιχνίδι:

Για όσα ξενοδοχεία έχουν καλύψει τα δύο τρίτα του δυναμικού τους, το διάστημα που θα ακολουθήσει μπορεί να είναι πιο ομαλό, ώστε να μπορούν να διαχειριστούν με ψυχραιμία τα κενά τους. Η μείωση εξάλλου αποτυπώνεται διαφορετικά σε προορισμούς και ξενοδοχειακά προϊόντα.

Για όσους όμως έχουν μεγαλύτερα κενά, το πρόβλημα είναι πιο σύνθετο. Το ελληνικό περίπτερο είχε πολύ κόσμο και όλοι οι εκπρόσωποι των ταξιδιωτικών οργανισμών πέρασαν από τα stands των εκθετών, για να επιβεβαιώσουν τη δυναμική προς την Τουρκία. Και να επιστήσουν την προσοχή στην ανάγκη για διεύρυνση των παροχών – προσφορών, ώστε οι επιλογές για Ελλάδα να γίνουν πιο ελκυστικές.

Ηδη τα early bookings (οι προκρατήσεις) έχουν επεκταθεί έως τέλος Μαρτίου και οι εκπτώσεις έχουν διευρυνθεί σε ποσοστό 25-30%, επισημαίνει ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων (ΠΟΞ), Γρηγόρης Τάσιος.

Και στη συνέχεια, τα early bookings θα δώσουν τη σκυτάλη στις last minute προσφορές, για κρατήσεις της τελευταίας στιγμής.

Οι συνθήκες αυτές, όπως εκτιμούν και τουριστικοί παράγοντες, ανάμεσά τους και ο πρώην πρόεδρος του ΣΕΤΕ, θα οδηγήσουν σε μια οριακή διακύμανση στις αφίξεις (θετική ή αρνητική), κάτι που θεωρείται ένα ικανοποιητικό – σταθεροποιητικό αποτέλεσμα. Θα υπάρξει όμως μια αρκετά μεγαλύτερη υστέρηση στα έσοδα, που το 2018 ανήλθαν στα 16,2 δισ. ευρώ, εξαιτίας των εκπτώσεων. Στα πηγαδάκια της έκθεσης, η υστέρηση υπολογιζόταν έως και ένα δισ. ευρώ, αφού οι προσφορές θα γίνουν και φέτος το «εργαλείο μάρκετινγκ» για κρατήσεις προς Ελλάδα. Η σεζόν έχει ήδη πολλές εκπτώσεις έως τον Ιούλιο.

Το ελληνικό προϊόν, έχοντας επιβαρυνθεί πολλαπλά με φόρους τα τελευταία χρόνια, είναι λιγότερο ελκυστικό σε επίπεδο τιμής. Η υπερφορολόγηση αποτελεί και την αιχμή των επιχειρημάτων τουριστικών φορέων και επιχειρήσεων, σε σχέση με την τιμολογιακή ανταγωνιστικότητα του ελληνικού προϊόντος. Παράλληλα με τη βελτίωση των δημόσιων υποδομών και τη διαχείριση των προορισμών, ειδικά σε περιπτώσεις που ξεπερνούν τα όρια των αντοχών τους, όπως τονίζει ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) Γιάννης Ρέτσος.

Ο πρόεδρος της ΠΟΞ υπογραμμίζει και το γεωπολιτικό παιχνίδι στο οποίο συμμετέχουν οι ταξιδιωτικοί οργανισμοί. Αλλά και το ότι η Ισπανία θα παίξει σημαντικό ρόλο τα επόμενα δύο χρόνια σε σχέση με τις τιμές. Δεν είναι μόνο η Ελλάδα που βλέπει τον ρυθμό των κρατήσεών της να έχει μειωθεί. Η Ισπανία καταγράφει επίσης μείωση, με τα ξενοδοχεία να έχουν ήδη προχωρήσει σε δυναμικές προσφορές. Εντείνοντας έτσι τον ανταγωνισμό.

Το σημαντικό είναι να αποφασίσουμε «πού θέλουμε να πάμε το προϊόν μας στρατηγικά», λέει ο κ. Τάσιος, αναφερόμενος σε ξενοδοχεία τεσσάρων και πέντε αστέρων και τη διάχυση της εμπειρίας στον επισκέπτη.

Σε όλο αυτό το σκηνικό υπάρχει και το Brexit, το οποίο δεν ξέρουμε πώς θα εξελιχθεί. Ωστόσο, η ροή κρατήσεων από τη Βρετανία φαίνεται να εξελίσσεται απροσδόκητα ομαλά, σε σχέση με το αναμενόμενο.

«Θα έχουμε καθαρή εικόνα σε έναν μήνα από τώρα», εκτιμά ο πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΞΕΕ) Αλέξανδρος Βασιλικός, τονίζοντας την ανάγκη «να επενδύσουμε στην ποιότητα και στην προβολή». Το last minute θα παίξει σημαντικό ρόλο και η χρονιά «θα κριθεί στις λεπτομέρειες».

Την πρώτη μέρα της ΙΤΒ, το ΞΕΕ έκανε και την παρουσίαση του «Ελληνικού Πρωινού», στην προσπάθεια σύνδεσης της γαστρονομίας με τον τουρισμό.

Τη δεύτερη μέρα παρουσιάστηκε επίσης η νέα καμπάνια της Marketing Greece  «Oh My Greece | Unlock the Feeling». Μια μέρα μετά, το ΙΝΣΕΤΕ παρουσίασε μελέτη στοιχείων της Travel Audience, όπου αποτυπώνεται ότι βασικοί ανταγωνιστές των ελληνικών προορισμών είναι άλλοι ελληνικοί προορισμοί. Και, σε διεθνές επίπεδο, ώριμοι προορισμοί με ταυτότητα, η Ισπανία και η Ιταλία.

Στη διάρκεια της έκθεσης, η υπουργός Τουρισμού Ελενα Κουντουρά είχε συναντήσεις με τους εκπροσώπους των μεγάλων ταξιδιωτικών οργανισμών, με την επικοινωνία της να υπογραμμίζει ότι η ανοδική πορεία των αφίξεων των γερμανών τουριστών θα συνεχιστεί δυναμικά και το 2019.

Η εγκράτεια ωστόσο στο ελληνικό περίπτερο έχει να κάνει με δύο πράγματα: πρώτον, όλοι ήξεραν ότι κάποτε η ορμή θα κοπάσει. Και, δεύτερον, η σεζόν έχει ακόμα δρόμο και μπορεί η μείωση να είναι διαχειρίσιμη, με πολλούς παράγοντες να επηρεάζουν.

Η χρονιά είναι δύσκολη λοιπόν, σύνθετη, αλλά λίγο – πολύ ξέρουμε ποια είναι η κατεύθυνση: εκπτώσεις για να τονωθεί η ζήτηση. Για φέτος. Για το 2020;

Είναι αυτή η ενδεδειγμένη λύση; Προφανώς όχι. Οι «καμπάνες» που χτύπησαν στο Βερολίνο, σημαίνουν την ανάγκη για ταυτότητα, αισθητική, αναβαθμισμένη εμπειρία διακοπών στη χώρα. Οχι απλά ένα πακεταρισμένο προϊόν. Αλλιώς, η τιμή θα είναι νομοτελειακά το οχυρό που θα πέφτει.

«Η Τουρκία τα τελευταία δύο χρόνια αναβάθμισε πολύ τις υποδομές της», μου εξηγεί στέλεχος κορυφαίου ταξιδιωτικού οργανισμού, μιλώντας για την ισχυρή δυναμική που παρουσιάζει η γειτονική χώρα, ειδικά στις «διακοπές για οικογένειες».

«Χρειαζόμαστε καινοτομία», είπαν σε ένα πηγαδάκι ξενοδόχοι της Ρόδου. «Η Ρόδος πρέπει να απο-εμπορικοποιηθεί», τους απάντησε σημαίνων τουριστικός παράγοντας.

Οι χώρες και τα περίπτερα

Αλλά και ποια πρέπει να είναι η παρουσία μιας χώρας σε μία τέτοια έκθεση; Πώς αξιολογείται; Δεν είναι ένα μικρό δείγμα της εμπειρίας που υπόσχεται αυτή η χώρα; Και πώς επιτυγχάνεται αυτό; Με τις φωτογραφίες – αφίσες και τα φώτα led στο πλαίσιο; Αρκεί που το ελληνικό περίπτερο ήταν μεγαλύτερο φέτος και είχε περισσότερους εκθέτες;

Κάνοντας μια βόλτα στα περίπτερα της Τουρκίας και της Αιγύπτου, η διαφορά στην ατμόσφαιρα και στην αντίληψη που θέλουν να μεταφέρουν στον επισκέπτη είναι εμφανής. Είναι δεδομένο ότι οι δύο γειτονικοί προορισμοί βγαίνουν επιθετικά και διεκδικούν το μερίδιο που έχασαν τα προηγούμενα χρόνια. Φάνηκε στα περίπτερά τους. Η ανάδειξη της εμπειρίας βρίσκεται στην πρώτη γραμμή.

Η Αίγυπτος μάλιστα χρησιμοποιεί το hashtag #experienceEgypt. Το περίπτερό της ανανεώθηκε από πέρυσι, με αισθητική state of the art, συνδυάζοντας τα ιστορικά στοιχεία με ντιζάιν σχεδιασμό και υλικά που παραπέμπουν στα χρώματα της ερήμου. Υπήρχαν αναφορές στο νέο μουσείο της Αιγύπτου που θα ανοίξει το 2020. Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο όμως ήταν ένας διάδρομος virtual reality αρκετών μέτρων, όπου οι επισκέπτες ζούσαν την εμπειρία του βυθού της Ερυθράς Θάλασσας.

Η Τουρκία σταθερά έχει ένα επιβλητικό περίπτερο τα τελευταία χρόνια. Φέτος, το πολιτιστικό και γαστρονομικό στοιχείο κυριάρχησαν, με αντίγραφα ιστορικού μνημείου στον εκθεσιακό χώρο και στις οθόνες του περιπτέρου του υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού να παίζουν βίντεο με παραδοσιακές συνταγές.

Η Ελλάδα καλείται να κρατήσει το μερίδιο που κέρδισε την πενταετία που πέρασε. Διεκδικώντας θέση ως ένας από «τους κορυφαίους προορισμούς διακοπών». Το ότι είναι ένας ασφαλής προορισμός δεν αρκεί πια, αφού το αίσθημα ανασφάλειας για τους γειτονικούς προορισμούς έχει αμβλυνθεί. Είναι καιρός να αναθεωρήσει στην πράξη το προϊόν της, όπως και την έξωθεν εικόνα και παρουσία της. Την κουλτούρα των διακοπών της.

Σε μια σχετική συζήτηση πριν από λίγο καιρό, κυβερνητικό στέλεχος μου απάντησε: «Ομάδα που κερδίζει δεν την αλλάζεις».

Αφήνεις τις καμπάνες να χτυπούν;

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News