Η Κίνα επεκτείνει ραγδαία τη λεγόμενη «εναέρια οδό του μεταξιού» από το Σιντζιάνγκ προς την Ευρώπη, με δεκάδες νέες γραμμές να μεταφέρουν χιλιάδες τόνους προϊόντων στις ευρωπαϊκές αγορές. Η ανάπτυξη αυτή προκαλεί την αντίδραση διεθνών οργανώσεων και κυβερνήσεων, καθώς η Κίνα κατηγορείται για συστηματική καταναγκαστική εργασία εις βάρος των Ουιγούρων της περιοχής. Παρά τις διαψεύσεις του Πεκίνου και τις διαβεβαιώσεις ορισμένων αεροπορικών εταιρειών, ειδικοί προειδοποιούν ότι η απουσία ουσιαστικών ελέγχων στις εφοδιαστικές αλυσίδες αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο εισαγωγής προϊόντων δουλείας στην ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Σύμφωνα με νέα ανάλυση της μη κυβερνητικής οργάνωσης Uyghur Human Rights Project (UHRP), που δημοσιεύει το Politico, περισσότερες από εννέα εταιρείες cargo πραγματοποιούν πλέον πτήσεις από το Σιντζιάνγκ προς το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία, την Ουγγαρία, την Ελλάδα, την Ελβετία, το Βέλγιο, την Ιρλανδία, την Ισπανία και άλλους ευρωπαϊκούς προορισμούς.

Ορισμένες εταιρείες δηλώνουν ότι δεν υπάρχει απόδειξη πως τα προϊόντα που μεταφέρουν παράγονται με καταναγκαστική εργασία. Aλλες υποστηρίζουν ότι δεν έχουν ευθύνη για την αλυσίδα παραγωγής των φορτίων τους. Ωστόσο, η έκθεση της UHRP προειδοποιεί: «Η ταχεία επέκταση των αεροπορικών εμπορευματικών γραμμών ανάμεσα στην περιοχή των Ουιγούρων και την Ευρώπη αποτελεί αυξανόμενη απειλή για την ακεραιότητα των εφοδιαστικών αλυσίδων της ΕΕ και του ΗΒ».

Η έρευνα, που καλύπτει το διάστημα Ιούνιος 2024 – Μάιος 2025, δείχνει ότι τα φορτία περιλαμβάνουν προϊόντα ηλεκτρονικού εμπορίου, υφάσματα, υποδήματα, ηλεκτρονικά είδη, ανταλλακτικά αυτοκινήτων και αγροτικά προϊόντα, τομείς που είναι εκτεθειμένοι στον κίνδυνο καταναγκαστικής εργασίας Ουιγούρων.

Ο Ντέιβιντ Aλτον, πρόεδρος της Μικτής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του βρετανικού κοινοβουλίου, δηλώνει «βαθιά ανήσυχος» για τα ευρήματα, σημειώνοντας ότι η αύξηση των πτήσεων «έρχεται σε ευθεία αντίθεση» με την πρόσφατη απόφαση της ΕΕ να εφαρμόσει μηχανισμό ελέγχου για προϊόντα που προέρχονται από καταναγκαστική εργασία.

Τον Ιούλιο, γράφει το Politico, η επιτροπή του Aλτον διαπίστωσε ότι το ΗΒ κινδυνεύει να γίνει «χωματερή» προϊόντων που παράγονται με σύγχρονη δουλεία και κάλεσε την κυβέρνηση να εφαρμόσει στοχευμένες απαγορεύσεις εισαγωγών, ώστε να καλύψει τις αδυναμίες του Νόμου περί Σύγχρονης Δουλείας του 2015. Ο νόμος απαιτεί από τις επιχειρήσεις να δημοσιεύουν ετήσια έκθεση για τα μέτρα που λαμβάνουν κατά της καταναγκαστικής εργασίας.

Καταναγκαστική εργασία στο Σιντζιάνγκ

Η αυτοκινητοβιομηχανία Volkswagen αποχώρησε από το Σιντζιάνγκ, καθώς δεν μπορούσε να ελέγξει ανεξάρτητα την πιθανή ύπαρξη καταναγκαστικής εργασίας στην αλυσίδα εφοδιασμού της. «Η κινεζική κυβέρνηση έχει σταθερά αρνηθεί την πρόσβαση των ειδικών εισηγητών του ΟΗΕ για να διερευνήσουν τις συνθήκες», εξηγεί ο Αλτον στο Politico.

Κυβερνήσεις της Βόρειας Αμερικής και της Ευρώπης, ο ΟΗΕ, πανεπιστημιακοί, οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα και πολυάριθμες μαρτυρίες επιζώντων έχουν παρουσιάσει αποδείξεις ότι το Πεκίνο επιβάλλει στους Ουιγούρους καταναγκαστική εργασία σε ολόκληρη την επαρχία. Το 2021, το βρετανικό κοινοβούλιο αναγνώρισε επίσημα ότι η Κίνα διαπράττει «γενοκτονία» στην περιοχή, συμπεριλαμβάνοντας στη διαπίστωση αυτή τη «μαζική χρήση καταναγκαστικής εργασίας». Την ίδια χρονιά, οι ΗΠΑ απαγόρευσαν την εισαγωγή προϊόντων που παράγονται με καταναγκαστική εργασία Ουιγούρων, επεκτείνοντας τη νομοθεσία αυτή στις αρχές του 2025.

«Πρέπει να υποθέτουμε ότι όλα τα προϊόντα που κατασκευάζονται στην περιοχή των Ουιγούρων προέρχονται από καταναγκαστική εργασία», λέει στο Politico η Σιάν Λία, επικεφαλής εκστρατειών για το ΗΒ και την Ευρώπη του οργανισμού Anti-Slavery International. Σύμφωνα με την ίδια, η πρακτική αυτή από το κινεζικό κράτος «είναι διαδεδομένη και συστηματική».

Η κινεζική κυβέρνηση έχει καταστήσει το κεντρικό αεροδρόμιο του Ουρούμτσι βασικό κόμβο της στρατηγικής της εναέριας οδού του μεταξιού, εντάσσοντας την περιοχή στα παγκόσμια δίκτυα μεταφορών στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας Μία Ζώνη – Ενας Δρόμος. Το 2023, αξιωματούχοι του ΚΚΚ χαιρέτισαν την αύξηση των διεθνών εμπορευματικών συνδέσεων της περιοχής, παρουσιάζοντάς την ως μέρος του προσωπικού οράματος του Σι Τζινπίνγκ.

Η κινεζική πρεσβεία στο Λονδίνο απορρίπτει όλες τις κατηγορίες, σημειώνει το Politico, χαρακτηρίζοντας την υπόθεση «το ψέμα του αιώνα» που κατασκευάστηκε από «αντικινεζικά στοιχεία» και επιμένοντας ότι «δεν υπάρχει καταναγκαστική εργασία στο Σιντζιάνγκ». Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο της πρεσβείας, «καμία συκοφαντία δεν μπορεί να αλλάξει το γεγονός ότι τα προϊόντα του Σιντζιάνγκ είναι υψηλής ποιότητας και ευπρόσδεκτα στις αγορές».

Μέχρι τον Ιούνιο του 2024, η ανάλυση της UHRP εντόπιζε μόλις δύο γραμμές cargo από το Ουρούμτσι προς την Ευρώπη. Σήμερα, δεκάδες φτάνουν σε ευρωπαϊκές πόλεις, είτε απευθείας είτε με ενδιάμεσες στάσεις. Οι περισσότερες πτήσεις κατευθύνονται προς το Ηνωμένο Βασίλειο (313) και ακολουθεί η Ουγγαρία (162). Μόνο τον Μάιο του 2025, 2.000 τόνοι εμπορευμάτων από το Ουρούμτσι έφτασαν σε ΕΕ, Ελβετία και ΗΒ.

Η CAMEX Airlines από τη Γεωργία δηλώνει ότι δεν έχει «καμία επικοινωνία με κατασκευαστές, ιδιοκτήτες φορτίων ή παραλήπτες» και μεταφέρει εμπορεύματα για λογαριασμό εταιρειών διαμετακόμισης. Υποστηρίζει ότι τα φορτία δεν προέρχονται από το Σιντζιάνγκ αλλά φτάνουν στο Ουρούμτσι οδικώς, από ανατολικές και νότιες πόλεις της Κίνας, για να μειωθεί το κόστος αερομεταφοράς.

Η επίσης γεωργιανή Geo-Sky δηλώνει ότι «δεν έχει άμεση εικόνα ή γνώση του περιεχομένου, της ακριβούς προέλευσης ή των μεθόδων παραγωγής» των φορτίων. Η βρετανική European Cargo τονίζει ότι τηρεί τον Νόμο περί Σύγχρονης Δουλείας. Αλλες εταιρείες, όπως οι MNG Airlines, My Freighter, ROMCargo, S.F. Airlines, Titan Airways και Uzbekistan Airways, δεν σχολίασαν.

Πριν το τέλος του 2025, το Σιντζιάνγκ αναμένεται να αποκτήσει επτά νέα αεροδρόμια, πέραν των 26 πολιτικών που λειτουργούν ήδη. Η ΕΕ εισήγαγε τον Κανονισμό για την Καταναγκαστική Εργασία στα τέλη του 2025, για να εμποδίσει την είσοδο προϊόντων που παράγονται με τέτοιες πρακτικές. Το ΗΒ δεν έχει αντίστοιχο νόμο, αν και ο Νόμος του 2015 προβλέπει παρεμπόδιση εισαγωγών προϊόντων δουλείας. Και στις δύο περιπτώσεις, η εφαρμογή είναι δύσκολη: λίγα προϊόντα ελέγχονται στα σύνορα και οι αλυσίδες εφοδιασμού είναι περίπλοκες.

Η Anti-Slavery International υποστηρίζει ότι η απαγόρευση εισαγωγών από την περιοχή «θα στείλει σαφές μήνυμα ότι οι κυβερνήσεις δεν ανέχονται κρατικά επιβαλλόμενη καταναγκαστική εργασία». Οι επιχειρήσεις, υποστηρίζει, «πρέπει να αποσυρθούν άμεσα από την περιοχή των Ουιγούρων» λόγω της αδυναμίας ουσιαστικού ελέγχου στο έδαφος.

Ο Χένρικ Σατζιέφσκι, διευθυντής ερευνών της UHRP, λέει στο Politico: «Η δέσμευση της Ευρώπης να εξαλείψει την καταναγκαστική εργασία από τις εφοδιαστικές αλυσίδες πρέπει να πάει πέρα από δηλώσεις. Κάθε ανεξέλεγκτη αποστολή από το Ουρούμτσι είναι αποτυχία δράσης και πιθανή παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Ουιγούρων».

 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News