Ως δισεκατομμυριούχος, μεγιστάνας του real estate, επικεφαλής μίας αυτοκρατορίας ΜΜΕ και τρεις φορές πρωθυπουργός της Ιταλίας, ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι έχει χτίσει μία διαδρομή η οποία εκτείνεται σε πολλές δεκαετίες και έχει καταφέρει να σφραγίσει –ή στιγματίσει, εξαρτάται πώς το βλέπει κανείς– την ιταλική πολιτική σκηνή από τα 90s ως τις μέρες μας.

Τα τελευταία χρόνια, βέβαια, το προφίλ του μεγαλοεπιχειρηματία υπέστη σημαντικά πλήγματα. Οι εμφανίσεις του σε κομματικές εκδηλώσεις γίνονταν συχνά μόνο μέσω βιντεοκλήσεων, καθώς ήταν άρρωστος, ενώ είχε αποκλειστεί από τη δυνατότητα ανάληψης δημόσιου αξιώματος για τέσσερα χρόνια, έχοντας καταδικαστεί για φορολογικές απάτες.

Θα περίμενε κανείς να έχει κουραστεί –να πει «είμαι πια πολύ γέρος για όλα αυτά». Αλλά ο «Καβαλιέρε» δεν είναι έτσι: στα 85 του, ηλικία στην οποία οι περισσότεροι θα αποσύρονταν για να ξεκουραστούν, αποφάσισε να είναι ξανά υποψήφιος στις εκλογές. «Ετσι θα ήταν όλοι ευχαριστημένοι» δήλωσε ο ίδιος με την αμίμητη αυτοπεποίθησή του στο ραδιόφωνο της Rai.

Εκτός απροόπτου, η κάλπη της 25ης Σεπτεμβρίου θα αναδείξει σε κυρίαρχο έναν δεξιό συνασπισμό κομμάτων, με τον Μπερλουσκόνι να έχει ρόλο-κλειδί στο κυβερνητικό σχήμα που θα προκύψει σε αυτή την περίπτωση, εξασφαλίζοντας μια κρίσιμη θέση στην πολιτική ζωή της Ιταλίας για τα επόμενα πέντε χρόνια, σημείωσε το Politico.

Η απόφασή του να επιστρέψει στα κοινά ήρθε ως αποτέλεσμα της αίσθησης του «καθήκοντός» του, δήλωσε στο Politico ο ίδιος ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι. «Οι γονείς μου με δίδαξαν ότι όταν αισθάνομαι έντονα μέσα μου το καθήκον να κάνω κάτι, πρέπει να βρω το κουράγιο να το κάνω». Η Ιταλία χρειάζεται τις αξίες που μόνο το κόμμα του (το «Φόρτσα Ιτάλια») εκπροσωπεί προκειμένου να επανεκκινηθεί η οικονομία της, πρόσθεσε.

Ανάκμαψη ως… μετριοπαθής!

Παρά την κυριαρχία του στην ιταλική πολιτική και τα μίντια για τρεις δεκαετίες, πριν από λίγο καιρό φαινόταν ότι η καριέρα του Μπερλουσκόνι ανήκε οριστικά στο παρελθόν.

Η εικόνα του αμαυρώθηκε από το λεγόμενο σκάνδαλο «Μούνγκα-Μπούνγκα», όταν μάρτυρες περιέγραψαν όργια στην πολυτελή βίλα του έξω από το Μιλάνο. Το 2011, μια κλιμακούμενη εθνική κρίση χρέους και οι φόβοι ότι η Ιταλία θα μπορούσε να χρεοκοπήσει τον ανάγκασαν να παραδώσει την εξουσία στον τεχνοκράτη Μάριο Μόντι. Αντιμετώπισε πολλές διώξεις, πριν τελικά αποβληθεί από τη Γερουσία μετά από καταδίκη για φορολογική απάτη το 2013.

Ωστόσο, η απροσδόκητη άνοδος του εθνολαϊκισμού την τελευταία δεκαετία έδωσε στον Μπερλουσκόνι την ευκαιρία να συστηθεί εκ νέου ως ένας μετριοπαθής, ευρωπαϊστής πολιτικός, σύμφωνα με την ανταποκρίτρια του Politico στη Ρώμη, Χάνα Ρόμπερτς.

Ο Μπερλουσκόνι εξελέγη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον Μάιο του 2019, αν και σπάνια παρευρέθηκε στις ψηφοφορίες. Το 2021, η επιστροφή του στα κοινά έμοιαζε να είχε ολοκληρωθεί, καθώς έλαβε μέρος στον μεγάλο συνασπισμό υπό τον πρώην πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και στυλοβάτη των ευρωπαϊκών θεσμών Μάριο Ντράγκι.

Αργότερα όμως, διαισθανόμενος μια αλλαγή στους πολιτικούς ανέμους, ο Μπερλουσκόνι ακολούθησε τους εταίρους του συνασπισμού που απέσυραν την υποστήριξή τους στην κυβέρνηση Ντράγκι, τον Ιούλιο, ανοίγοντας τον δρόμο στις πρόωρες εκλογές στις οποίες η Δεξιά έχει πολλές πιθανότητες να επικρατήσει.

Οι τρεις υπουργοί της κυβέρνησης που προέρχονταν από το κόμμα του Μπερλουσκόνι παραιτήθηκαν από το «Φόρτσα Ιτάλια» κατηγορώντας τον 85χρονο πολιτικό ότι είναι «ανεύθυνος» και ότι βάζει τα κομματικά συμφέροντα πάνω από τη χώρα. Ο Μπερλουσκόνι αρνήθηκε οποιαδήποτε ευθύνη για την κατάρρευση της κυβέρνησης.

«Θα προτιμούσαμε η κυβέρνηση Ντράγκι να συνεχίσει τη θητεία της μέχρι το τέλος της κοινοβουλευτικής περιόδου με εκλογές το 2023. Αυτό δεν ήταν δυνατό λόγω της ανεύθυνης συμπεριφοράς του Κινήματος των Πέντε Αστέρων και των διφορούμενων ελιγμών των Δημοκρατικών. Δεν υπήρχε άλλη λύση από την προσφυγή στη λαϊκή ετυμηγορία», ισχυρίστηκε.

Βέβαια η υποστήριξη προς τον Μπερλουσκόνι, τον μικρότερο εταίρο στη δεξιά συμμαχία με τους ακροδεξιούς Αδελφούς της Ιταλίας της Τζόρτζια Μελόνι και την αντιμεταναστευτική Λέγκα του Ματέο Σαλβίνι, είναι κατά πολύ μειωμένη σε σχέση με τις μέρες δόξας του 2008, όταν το κόμμα του έλαβε το 37% των ψήφων. Οταν δημοσιεύτηκε το άρθρο στο Politico, στις 16 Αυγούστου, οι δημοσκοπήσεις τού έδιναν ένα ποσοστό γύρω στο 8%.

Συνολικά, πάντως, τα κόμματα της δεξιάς συμμαχίας αναμενόταν να λάβουν περίπου το 45% των ψήφων, ποσοστό το οποίο θα πρέπει να είναι αρκετό για την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο.

Οπως όμως επισημαίνει η δημοσιογράφος, πέραν της ψήφου των ιταλών ψηφοφόρων, οι Δεξιοί πρέπει να «κερδίσουν» και διεθνείς εμπόρους ομολόγων, οίκους αξιολόγησης, ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και θεσμούς, οι οποίοι αγωνιούν ότι η πιο δεξιά κυβέρνηση στη μεταπολεμική ιστορία της Ιταλίας θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τη δημοκρατία και τη θέση της Ιταλίας στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ.

Εάν οι διεθνείς θεσμοί δεν πειστούν ότι η υπερχρεωμένη χώρα θα βρεθεί σε ασφαλή χέρια, το κόστος δανεισμού θα εκτοξευθεί στα ύψη και τα περιθώρια ελιγμών της κυβέρνησης θα περιοριστούν σημαντικά, έγραψε η Χάνα Ρόμπερτς.

Στροφή στον Πούτιν;

Εναν λόγο πίσω από αυτές τις ανησυχίες αποτέλεσαν οι θερμές σχέσεις ορισμένων εταίρων της δεξιάς συμμαχίας με ακροδεξιά κόμματα σε άλλες χώρες, όπως το ισπανικό Vox, και με αυταρχικούς ηγέτες όπως ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Ορμπαν και ο ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν.

Η Λέγκα υπέγραψε συμφωνία συνεργασίας το 2017 με την «Ενωμένη Ρωσία», το κόμμα του Πούτιν, ενώ ο επικεφαλής της, ο Σαλβίνι, είχε επιχειρήσει μία ειρηνευτική αποστολή –όπως είχε αποκαλέσει το σχεδιαζόμενο ταξίδι στη Μόσχα– η οποία πληρώθηκε από τη ρωσική πρεσβεία, πριν από λίγους μήνες.

Ο ίδιος Μπερλουσκόνι διατηρούσε μια μακροχρόνια φιλία με τον Πούτιν, έχοντας παραθερίσει ακόμη και σε εξοχική κατοικία του ρώσου προέδρου, ενώ αναγκάστηκε να αρνηθεί τα ρεπορτάζ που είδαν το φως της δημοσιότητας τον Αύγουστο τα οποία τον ήθελαν να έχει συνομιλήσει με τον ρώσο πρέσβη στη Ρώμη και να συμμερίζεται θέσεις της Μόσχας.

Μέχρι πρότινος, η κριτική του για τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ήταν ανύπαρκτη, παρατήρησε το Politico. Στις δηλώσεις του στο ίδιο Μέσο, ωστόσο, ο Μπερλουσκόνι καταδίκασε απερίφραστα τον πρώην φίλο του: «Η Ρωσία, η οποία επιτίθεται στην Ουκρανία, έχει παραβιάσει το Διεθνές Δίκαιο και έφερε έναν οδυνηρό πόλεμο στην καρδιά της Ευρώπης».

Φέρνοντας στη μνήμη του τις δικές του θητείες στην πρωθυπουργία της Ιταλίας, ο Μπερλουσκόνι ισχυρίστηκε ότι είχε εργαστεί για να βελτιώσει τις σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Δύσης. Η συμφωνία ΝΑΤΟ-Ρωσίας του 2002, στη Ρώμη, «θα μπορούσε να έχει αποτελέσει το εφαλτήριο μιας εποχής κατά την οποία η Ρωσία θα γινόταν εταίρος και έμπιστος συνομιλητής». Ωστόσο δήλωσε «βαθιά απογοητευμένος» με τον Πούτιν.

Επιπλέον, ο Μπερλουσκόνι αρνήθηκε ότι κάποιο από τα κόμματα της δεξιάς συμμαχίας είναι εξτρεμιστικό, ισχυριζόμενος ότι ο συνασπισμός είναι κεντροδεξιός. «Δεν έχει καμία σχέση με εξτρεμιστικά κινήματα σε άλλες χώρες», συμπλήρωσε. «(Είμαστε) φιλοευρωπαίοι, φιλοδυτικοί, υπέρ του ΝΑΤΟ, με τη φιλελεύθερη δημοκρατία ως το μοναδικό μας σημείο αναφοράς», είπε ο Μπερλουσκόνι και πρόσθεσε ότι «δεν θα συμμετείχε σε καμία κυβέρνηση» εάν δεν ήταν απολύτως σίγουρος για τη «δημοκρατική ομαλότητα, το αίσθημα ευθύνης και την πίστη της στην Ευρώπη και τη Δύση».

Σύμφωνα με τον ίδιο είναι η κεντροαριστερά της οποίας ο προσανατολισμός αμφισβητείται, καθώς ο συνασπισμός που βρίσκεται απέναντι στη Δεξιά περιλαμβάνει ένα ακροαριστερό κόμμα που ψήφισε κατά της ένταξης της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ.

Παρά το ηπιότερο προφίλ που επιδεικνύει, ο Μπερλουσκόνι εξακολουθεί να έχει την ικανότητα να προκαλεί σάλο. Μία εβδομάδα πριν τη δημοσίευση του άρθρου στο Politico, και ενώ συζητούσε μια προτεινόμενη μεταρρύθμιση του προεδρικού συστήματος, πρότεινε να παραιτηθεί ο πρόεδρος Σέρτζιο Ματαρέλα, εάν αυτή περάσει. Η δήλωση θεωρήθηκε ως επίθεση στον Ματαρέλα, τον εγγυητή του πολιτεύματος της Ιταλίας και τον πλέον δημοφιλή πολιτικό στη χώρα.

Οι αντίπαλοι του Μπερλουσκόνι κατηγόρησαν τη Δεξιά ότι σχεδιάζει να πλήξει το δημοκρατικό σύστημα, προσθέτοντας ότι ο 85χρονος θέλει τον ρόλο για τον εαυτό του. Ο ίδιος αρνήθηκε οποιαδήποτε επιθυμία να γίνει πρόεδρος. Αντ’αυτού, θα μπορούσε να διεκδικήσει τον δεύτερο υψηλότερο θεσμικό ρόλο της γειτονικής χώρας, την προεδρία της Γερουσίας, ωστόσο αυτή η επιλογή θα ήταν «πολύ αμφιλεγόμενη» –κατά τη Χάνα Ρόμπερτς– και οι σύμμαχοί του δεν έχουν εκφράσει την υποστήριξή τους σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο.

Ακόμη και χωρίς επίσημο, θεσμικό αξίωμα ο Μπερλουσκόνι θα έχει σημαντικό ρόλο στην επόμενη κυβέρνηση, εφόσον συγκεντρώσει τις ψήφους που αναμένει.

«Αν συγκεντρώσει 7 έως 8 τοις εκατό, όπως αναμενόταν, ο Μπερλουσκόνι θα μπορούσε να κάνει τη διαφορά μεταξύ μιας καθαρής νίκης για τους Δεξιούς και ενός χαοτικού αποτελέσματος», δήλωσε ο καθηγητής πολιτικής στο Πανεπιστήμιο του Σάρρεϋ Ντάνιελ Αλμπερτάτσι. Σε αυτή την περίπτωση, ο επικεφαλής του «Φόρτσα Ιτάλια» θα είχε κρίσιμο ρόλο για την επιβίωση της συμμαχίας, κάτι που ότι θα φρόντιζε να γίνει αντιληπτό από τους εταίρους του, εκτίμησε.

Στην προεκλογική καμπάνια του Μπερλουσκόνι πρωταγωνιστεί η νοσταλγία της δεκαετίας των 90s και η δοκιμασμένη συνταγή περί περικοπής φόρων και αυξήσεων στις συντάξεις. Γενικά, υπάρχει ευρεία προγραμματική συμφωνία μεταξύ των κομμάτων της δεξιάς συμμαχίας σε ζητήματα όπως η μείωση φόρων και οι περιορισμοί στη μετανάστευση. Ωστόσο ο Μπερλουσκόνι μπορεί, αν θέλει, να χαράξει πολλές κόκκινες γραμμές.

Η θέση του «Φόρτσα Ιτάλια» στην κεντροδεξιά το καθιστά το μόνο από τα κόμματα που θα μπορούσε θεωρητικά να στραφεί προς υποστήριξη μιας αριστερόστροφης ή τεχνοκρατικής κυβέρνησης, χωρίς να πληρώσει υψηλό πολιτικό τίμημα. Κατά τον Αλμπερτάτσι, ο Μπερλουσκόνι «είναι απαραίτητος. Στο Κέντρο μπορεί να παίξει πολλά παιχνίδια και να παραμείνει επίκαιρος για τα επόμενα πέντε χρόνια».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News