Σε τεντωμένο σχοινί ισορροπεί η ελληνική οικονομία στη νέα αρνητική πραγματικότητα που έχει διαμορφωθεί από τη αύξηση των επιτοκίων δανεισμού στις αγορές ομολόγων, την κρίση στις τιμές της ενέργειας και τις αβεβαιότητες που εξακολουθούν να υπάρχουν στο μέτωπο της πανδημίας.

Από τη μία πλευρά, οι προβλέψεις για το ΑΕΠ δείχνουν ότι θα συνεχιστεί και φέτος ο υψηλός ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης (4,5%), αν και χαμηλότερος από τις περυσινές επιδόσεις ( 8-9%). Από την άλλη, νέοι σοβαροί κίνδυνοι έχουν εμφανιστεί που απειλούν να φρενάρουν την δυναμική αυτή, κάνοντας ακόμη πιο δύσκολη την μεγάλη δημοσιονομική προσαρμογή που πρέπει να επιτευχθεί. Το ζητούμενο για το 2022 είναι να περιοριστεί το έλλειμμα του προϋπολογισμού στο 1,2% του ΑΕΠ από 6% πέρυσι, να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για πρωτογενές πλεόνασμα το 2023 και να ανέβει η οικονομία στην επενδυτική βαθμίδα, αφήνοντας πίσω της την κατηγορία “σκουπίδια” στην οποία κατατάσσονται τα ελληνικά ομόλογα. Αυτό επιβάλλεται ακόμη περισσότερο σήμερα, προκειμένου η χώρα να φύγει από τη ζώνη κινδύνου και να θωρακιστεί απέναντι στις αναταράξεις που προκαλούν στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον οι γεωπολιτικές εντάσεις, η κρίση στις τιμές των καυσίμων και ο ανοδικός κύκλος των επιτοκίων.

Οι θετικές προβλέψεις

Πρώτον, οι ενδείξεις από τις προκρατήσεις και τις αφίξεις τουριστών δημιουργούν βάσιμες προσδοκίες στο οικονομικό επιτελείο ότι τα έσοδα από τον τουρισμό φέτος θα ξεπεράσουν τον στόχο και θα ανέλθουν στο 100% αυτών του 2019 ( πριν ξεσπάσει η πανδημία), από 80% που προβλεπόταν αρχικά. Σε αυτόν τον πυλώνα στηρίζονται οι εκτιμήσεις ότι ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ θα κινηθεί στα επίπεδα του στόχου του προϋπολογισμού και ίσως τον ξεπεράσει, αν δεν υπάρξουν ανατροπές τους επόμενους μήνες που σχετίζονται με το εξωτερικό περιβάλλον. Αυτό θα συμβάλει σημαντικά στη μείωση του ελλείμματος, από τα υψηλά επίπεδα που εκτοξεύτηκε με την πανδημία, ώστε από του χρόνου η οικονομία να επιστρέψει σε πρωτογενή πλεονάσματα που είναι αναγκαία για την σταθερή μείωση του δημόσιου χρέους τα επόμενα χρόνια.

Δεύτερον, οι ενδείξεις αποκλιμάκωσης που εμφανίζονται, στο μέτωπο της πανδημίας, βάζουν αυτόματα τέλος στα οριζόντια μέτρα στήριξης που εφαρμόστηκαν για να στηριχθούν επαγγελματικοί κλάδοι και εργαζόμενοι κατά τη διάρκεια της σφοδρής υγειονομικής κρίσης. Από τον Μάρτιο του 2020 έως σήμερα το υπουργείο Οικονομικών διέθεσε 43,3 δισ. ευρώ μέσω των μέτρων αυτών.

Ένα πολύ μεγάλο μέρος των δαπανών αυτών που εκτίναξε το έλλειμμα και αύξησε το δημόσιο χρέος δεν θα επαναληφθεί φέτος. Για παράδειγμα για την κάλυψη των ιδιοκτητών ακινήτων από το “κούρεμα” των ενοικίων διατέθηκαν 800 εκατ. ευρώ, ενώ για την επιδότηση των δόσεων στεγαστικών και άλλων δανείων δόθηκαν 600 εκατ. ευρώ. Επίσης, μέσω των επιστρεπτέων προκαταβολών διατέθηκαν 8,3 δισ. ευρώ, μια μεγάλη δαπάνη που δεν θα επαναληφθεί. Αντίθετα, θα ξεκινήσει η είσπραξη των 2,3 δισ. ευρώ που οφείλονται, μετά το “κούρεμα” κατά 6 δισ. ευρώ του αρχικού ποσού. Το ίδιο και με τις οφειλές από φόρους και εισφορές που “πάγωσαν” κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι οποίες θα πρέπει, πλέον, να αρχίσουν και καταβάλλονται σε πολλές δόσεις μέσω των ρυθμίσεων που έχει ανακοινώσει το υπουργείο Οικονομικών.

Στο οικονομικό επιτελείο μιλούν για επιστροφή στην κανονικότητα στο μέτωπο των εκτάκτων ενισχύσεων και στην καταβολή των υποχρεώσεων επιχειρήσεων και νοικοκυριών. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έσπευσε, ήδη, από την περασμένη εβδομάδα να προαναγγείλει το τέλος του κύκλου των οριζόντιων μέτρων στήριξης, εκτός των κρατικών επιδοτήσεων για τις υψηλές τιμές της ενέργειας.

Οι κίνδυνοι και οι αβεβαιότητες

Πρώτον, η αναταράξεις στις αγορές που δημιουργεί η ένταση μεταξύ Ρωσίας και Δύσης, η αύξηση του πληθωρισμού και η επικείμενη άνοδος των επιτοκίων από την ΕΚΤ ανέβασαν το επιτόκιο των ελληνικών δεκαετών ομολόγων στο 2,7% στη διάρκεια της εβδομάδος (πριν υποχωρήσει στα επίπεδα μεταξύ 2,5-2,6%) και αύξησαν τα σπρεντ συγκριτικά με τα άλλα βασικά ευρωπαϊκά. Πρόκειται για σημαντική αύξηση από το 0,8% του περασμένου Αυγούστου που ασκεί ανοδικές πιέσεις στο κόστος δανεισμού του κράτους. Αλλά και σε αύξηση του κόστους δανεισμού τραπεζών και επιχειρήσεων που μετακυλίεται σε όλη την οικονομία. Η δυναμική αυτή τροφοδοτείται και από την αναμενόμενη αύξηση των επιτοκίων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας φέτος η οποία θα σηματοδοτήσει την έναρξη ενός νέου κύκλου ακριβότερου χρήματος για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις σε όλη την Ευρώπη.

Οι αγορές, όπως δείχνουν οι τελευταίες εξελίξεις, αποτιμούν υψηλότερα το ρίσκο των επενδύσεων σε ελληνικά ομόλογα, λόγω του υψηλού δημοσιονομικού ελλείμματος και του υψηλότερου (ως ποσοστό του ΑΕΠ) χρέους μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης. Ο μεγάλος κίνδυνος προβάλλει από το ενδεχόμενο η αναταραχή να συνεχιστεί για μακρύ διάστημα ή να ενταθεί, οπότε η χώρα μας θα βρεθεί εκτεθειμένη με νέες πιέσεις στο κόστος δανεισμού κράτους, νοικοκυριών και επιχειρήσεων που θα πλήξουν την ανάπτυξη.

Δεύτερον, η ένταση γύρω από το ουκρανικό ζήτημα σε συνδυασμό με τις παρενέργειες της πανδημίας στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα έχει οδηγήσει σε κατακόρυφη αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου, του ηλεκτρικού ρεύματος και του πετρελαίου. Το υψηλό κόστος που πληρώνουν τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις απειλεί να φρενάρει την αύξηση της παραγωγής και να μειώσει την κατανάλωση, ροκανίζοντας την αύξηση του ΑΕΠ. Η συνέχιση ή η περαιτέρω ενίσχυση της έντασης στο μέτωπο Ρωσίας – Δύσης, ανάλογα με την τροπή των εξελίξεων, αποτελεί μεγάλο κίνδυνο και για τον τουρισμό. Στο απευκταίο σενάριο της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία το πλήγμα θα είναι τεράστιο στον τουρισμό καθώς η χώρα μας, ιδίως η Βόρεια Ελλάδα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις αφίξεις ρώσων και ανατολικοευρωπαίων τουριστών κάθε καλοκαίρι.

Από τις εξελίξεις στο ουκρανικό ζήτημα θα εξαρτηθεί και η πορεία των τιμών των καυσίμων. Παράταση του κλίματος σύγκρουσης ή περαιτέρω όξυνσή του εκτιμάται ότι θα διατηρήσει στα σημερινά ή και υψηλότερα επίπεδα τις τιμές των καυσίμων τουλάχιστον μέχρι και τους πρώτους μήνες του 2023. Αντίθετα, αν υπάρξουν ενδείξεις αποκλιμάκωσης θα υπάρξει ομαλοποίηση και στις τιμές, αλλά όχι στα επίπεδα πριν ξεσπάσει η κρίση, εκτιμούν στο οικονομικό επιτελείο.

Όλα αυτά προδιαγράφουν μια πορεία σε “ναρκοπέδιο” για την ελληνική οικονομία τους επόμενους μήνες, που γίνεται ακόμη πιο επικίνδυνη λόγω της παρατεταμένης προεκλογικής περιόδου στην οποία έχει εισέλθει η χώρα, των πιέσεων για προεκλογικές παροχές και του κλίματος ακραίας πόλωσης που επικρατεί στο πολιτικό σκηνικό ενόψει των εκλογών.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News