Τα πλαστικά αποτελούν έναν «σοβαρό, αυξανόμενο και υποτιμημένο κίνδυνο» για την ανθρώπινη και την πλανητική υγεία, προειδοποιεί μια νέα έκθεση εμπειρογνωμόνων. Ο κόσμος βρίσκεται εν μέσω μιας «κρίσης πλαστικών», η οποία προκαλεί ασθένειες και θανάτους από τη βρεφική ηλικία έως τα γηρατειά, φέροντας ευθύνη για υγειονομικά έξοδα ύψους 950 δισ. ευρώ.

Η κινητήρια δύναμη της κρίσης είναι η τεράστια επιτάχυνση της παραγωγής πλαστικού, η οποία έχει αυξηθεί κατά περισσότερο από 200 φορές από το 1950 – και αναμένεται σχεδόν να τριπλασιαστεί ξανά σε πάνω από ένα δισεκατομμύριο τόνους ετησίως έως το 2060, σύμφωνα με την έκθεση που μεταφέρει και αναλύει ο Guardian.

Τα πλαστικά έχουν πολλές σημαντικές χρήσεις, αλλά η πιο ταχεία αύξησή τους σημειώνεται στην παραγωγή πλαστικών μιας χρήσης, όπως μπουκάλια ποτών και δοχεία fast food. Ως αποτέλεσμα, η ρύπανση από πλαστικά έχει εκτοξευθεί στα ύψη, με 8 δισεκατομμύρια τόνους να μολύνουν πλέον ολόκληρο τον πλανήτη–από την κορυφή του Εβερεστ μέχρι την βαθύτερη τάφρο των ωκεανών– σύμφωνα με την έκθεση, ενώ η ποσότητα του ανακυκλωμένου πλαστικού είναι μικρότερη του 10%.

Τα πλαστικά θέτουν σε κίνδυνο τους ανθρώπους και τον πλανήτη σε κάθε στάδιο, αναφέρει η έκθεση – από την εξόρυξη των ορυκτών καυσίμων από τα οποία παρασκευάζονται, έως την παραγωγή, τη χρήση και την απόρριψή τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ατμοσφαιρική ρύπανση, την έκθεση σε τοξικές χημικές ουσίες και την διείσδυση μικρο-πλαστικών στο ανθρώπινο σώμα.

Η ρύπανση από τα πλαστικά μπορεί ακόμη και να ενισχύσει τα κουνούπια που μεταφέρουν ασθένειες, καθώς το νερό που συγκεντρώνεται στα σκουπίδια από πλαστικό τους παρέχει προϋποθέσεις αναπαραγωγής. Η έκθεση δημοσιεύθηκε στο κορυφαίο ιατρικό περιοδικό Lancet, πριν από τον έκτο και πιθανώς τελικό γύρο διαπραγματεύσεων μεταξύ των χωρών για τη συμφωνία μιας νομικά δεσμευτικής παγκόσμιας συνθήκης για τα πλαστικά, με σκοπό την αντιμετώπιση της κρίσης.

Οι συνομιλίες έχουν σημαδευτεί από μια βαθιά διαφωνία μεταξύ περισσότερων από 100 κρατών του πλανήτη που υποστηρίζουν ένα ανώτατο όριο στην παραγωγή πλαστικών, και πετρελαϊκών κρατών όπως η Σαουδική Αραβία που αντιτίθενται στην πρόταση. Ο Guardian αποκάλυψε πρόσφατα πώς οι πετρελαϊκές χώρες και οι εκπρόσωποι της βιομηχανίας πλαστικών εκτροχιάζουν τις διαπραγματεύσεις.

«Γνωρίζουμε πολλά για το εύρος και τη σοβαρότητα των επιπτώσεων της πλαστικής ρύπανσης στην υγεία και στο περιβάλλον», αναφέρει ο καθηγητής Φίλιπ Λάντριγκαν, παιδίατρος και επιδημιολόγος στο Κολέγιο της Βοστόνης των ΗΠΑ και επικεφαλής συγγραφέας της νέας έκθεσης. Προσθέτει ότι είναι επιτακτική ανάγκη η συνθήκη για τα πλαστικά να περιλαμβάνει μέτρα για την προστασία της ανθρώπινης και πλανητικής υγείας.

«Οι επιπτώσεις πέφτουν περισσότερο στους ευάλωτους πληθυσμούς, ιδίως στα βρέφη και τα παιδιά», εξηγεί στον Guardian, συμπληρώνοντας ότι «έχουν τεράστιο υγειονομικό οικονομικό κόστος για την κοινωνία – είναι καθήκον μας να αντιδράσουμε σε αυτή την κατάσταση».

Οι πετρελαιοπαραγωγοί αντιδρούν σε μέτρα

Οι πετρελαιοπαραγωγές χώρες και η βιομηχανία πλαστικών υποστηρίζουν ότι έμφαση πρέπει να δοθεί στην ανακύκλωση και όχι στη μείωση παραγωγής πλαστικού. Ωστόσο, σε αντίθεση με το χαρτί, το γυαλί, τον χάλυβα και το αλουμίνιο, τα πολύπλοκα χημικά πλαστικά δεν μπορούν να ανακυκλωθούν εύκολα. Η έκθεση αναφέρει πως «είναι πλέον σαφές ότι ο πλανήτης δεν μπορεί να ξεφύγει από την κρίση της πλαστικής ρύπανσης μόνο μέσω της ανακύκλωσης».

Πάνω από το 98% των πλαστικών κατασκευάζονται από ορυκτό πετρέλαιο, φυσικό αέριο και άνθρακα. Η ενεργοβόρα διαδικασία παραγωγής τους προκαλεί την κλιματική κρίση, απελευθερώνοντας το ισοδύναμο 2 δισεκατομμυρίων τόνων διοξειδίου του άνθρακα ετησίως – ποσό μεγαλύτερο από τις συνολικές εκπομπές της Ρωσίας, της τέταρτης πιο ρυπαίνουσας χώρας στον κόσμο.

Η παραγωγή πλαστικών προκαλεί παράλληλα και ατμοσφαιρική ρύπανση, ενώ περισσότερο από το ήμισυ των μη διαχειρίσιμων πλαστικών αποβλήτων καίγονταν στην ατμόσφαιρα, αυξάνοντας περαιτέρω τον μολυσμένο αέρα, όπως σημειώνει η έκθεση. Περισσότερες από 16.000 χημικές ουσίες χρησιμοποιούνται στα πλαστικά – μεταξύ των οποίων και συμπληρωτικές, χρωστικές, και ουσίες επιβραδυντικών φλόγας και σταθεροποιητών.

Πολλές από αυτές τις χημικές ουσίες έχουν συνδεθεί με επιπτώσεις στην υγεία σε όλα τα στάδια της ανθρώπινης ζωής, όπως αναφέρει η έκθεση, αν και υπάρχει έλλειψη διαφάνειας σχετικά με το ποιες ακριβώς χημικές ουσίες περιέχονται στα πλαστικά.

Εμβρυα, βρέφη και μικρά παιδιά πιο ευάλωτα

Η ανάλυση δείχνει ότι τα έμβρυα, τα βρέφη και τα μικρά παιδιά είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στις βλάβες που σχετίζονται με τα πλαστικά, καθώς η έκθεση σε αυτά σχετίζεται με αυξημένους κινδύνους αποβολής, πρόωρης γέννησης και θνησιγένειας, γενετικών ανωμαλιών, μειωμένης ανάπτυξης των πνευμόνων, καρκίνου στην παιδική ηλικία, και προβλημάτων γονιμότητας στη μετέπειτα ζωή τους.

Τα πλαστικά απόβλητα συχνά διασπώνται σε μικρο-πλαστικά και νανο-πλαστικά, τα οποία εισέρχονται στο ανθρώπινο σώμα μέσω του νερού, της τροφής και της αναπνοής. Τα σωματίδια αυτά έχουν βρεθεί στο αίμα, στον εγκέφαλο, στο μητρικό γάλα, στον πλακούντα, στο σπέρμα και στον μυελό των οστών. Η επίδρασή τους στην ανθρώπινη υγεία είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστη προς το παρόν, αλλά έχουν συνδεθεί με εγκεφαλικά επεισόδια και καρδιακές προσβολές.

Το πλαστικό συχνά θεωρείται φθηνό υλικό, αλλά οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι τελικά αποδεικνύεται ακριβό, όταν συνυπολογίζεται και το κόστος των βλαβών στην υγεία. Μια οικονομική εκτίμηση των βλαβερών συνεπειών στην ανθρώπινη υγεία από μόλις τρεις πλαστικές χημικές ουσίες –PBDE, BPA και DEHP– σε 38 χώρες, ανήλθε στα 1,5 τρισεκατομμύρια δολάρια (1,13 τρισ. ευρώ) ετησίως.

Η νέα ανάλυση συνιστά την απαρχή μιας σειράς εκθέσεων που θα παρακολουθούν τακτικά τον αντίκτυπο των πλαστικών. Σύμφωνα με την Μάργκαρετ Σπρινγκ, δικηγόρο και μία εκ των συν-συγγραφέων της έκθεσης, «οι αναλύσεις θα προσφέρουν στους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων όλου του πλανήτη μια ισχυρή και ανεξάρτητη πηγή δεδομένων για την ενημέρωση γύρω από την ανάπτυξη αποτελεσματικών πολιτικών για την αντιμετώπιση της ρύπανσης των πλαστικών σε όλα τα επίπεδα».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News