Τα τελευταία χρόνια, οι Atenistas από τη μία και το Ίδρυμα Ωνάση από την άλλη, με μια σειρά από αμφιλεγόμενες ενέργειες έχουν επί της ουσίας μονοπωλήσει τη συζήτηση για τον δημόσιο χώρο στην Αθήνα και τον ρόλο της ιδιωτικής πρωτοβουλίας σε αυτόν.

Ομολογουμένως, η Αθήνα είναι μια πόλη που χρειάζεται όση βοήθεια μπορεί να λάβει. Για δεκαετίες το ίδιο το κράτος αλλά και οι πολίτες ασχημονούν σε βάρος της, παρανομώντας αναίσχυντα, οικοδομώντας αυθαιρέτως και ρυπαίνοντάς την με πολλούς, διαφορετικούς τρόπους: Από τον τρόπο που διαχειρίζονται τα απορρίμματά τους μέχρι την οπτική όχληση που προκαλούν.

Όταν λοιπόν άρχισαν σιγά-σιγά να αναπτύσσονται πρωτοβουλίες πολιτών όπως αυτή των Atenistas, ή όταν ένα Ίδρυμα με έναν αξιοσέβαστο προϋπολογισμό αποφάσισε να ασχοληθεί με την πόλη, η αρχική μου αντίδραση ήταν πολύ θετική. «Επιτέλους, κάποιος νοιάζεται», σκέφτηκα.

Και μετά άρχισαν οι δράσεις. Και τα ερωτηματικά μέσα στο κεφάλι μου. Θυμάμαι όταν πριν 3 χρόνια οι Atenistas έβαψαν κάποιες ζαρντινιέρες στη Σατωβριάνδου μωβ, ότι η εκτίμησή μου για το ότι τις περιποιήθηκαν και φύτεψαν νέα φυτά σε αυτές, συγκρούστηκε με την ανάγκη τους όχι απλώς να αποκαταστήσουν τις ζαρντινιέρες αλλά να επέμβουν πολύ πιο έντονα, επιβάλλοντας μια συγκεκριμένη αισθητική. Κάτι που επαναλήφθηκε αρκετές φορές έκτοτε, με πιο πρόσφατη δράση αυτή στο Κολωνάκι.

Η διαβόητη πλέον σκάλα στην οδό Μαρασλή, την οποία οι Atenistas αποφάσισαν να βάψουν σε όλα τα χρώματα της ίριδας και κάμποσα ακόμα, έχει πολώσει και διχάσει. Πολλοί βάσισαν την άποψή τους στο αν το τελικό αποτέλεσμα τους ικανοποιεί αισθητικά ή όχι. Η αισθητική όπως γνωρίζουμε είναι αρκετά υποκειμενική και επομένως δεν αποτελεί κατά τη γνώμη μου ικανό ή έστω ισχυρό επιχείρημα προκειμένου να ταχθείς υπέρ ή κατά μίας τέτοιας ενέργειας, αν και θεωρητικά ακόμα και για αυτό το θέμα υπάρχουν αρμόδια όργανα της συντεταγμένης Πολιτείας όπως π.χ. το ΚΑΣ και η Πολεοδομία.

Από την άλλη, η οπτική ένταση της συγκεκριμένης παρέμβασης λειτούργησε καταλυτικά στο να ξεκινήσει μία συζήτηση για κάποια άλλα θέματα όπως η νομιμότητα τέτοιων δράσεων, καθώς και το ποιος τελικά δικαιούται να παρεμβαίνει στον δημόσιο χώρο και με ποιον τρόπο, καθώς και μέχρι ποιο σημείο.

Εκτιμώ κάποιες από τις δράσεις των Atenistas, όπως τους περιπάτους που έχουν κατά καιρούς οργανώσει καθώς και ανθρωπιστικές τους δράσεις. Όμως η εμμονή τους να συμπεριφέρονται ως οι αυτόκλητοι διαχειριστές της αισθητικής της πόλης με ενοχλεί. Αφενός γιατί ουδείς τους όρισε, και αφετέρου γιατί δημιουργεί τις προϋποθέσεις να λειτουργεί έτσι αυθαίρετα ο οποιοσδήποτε. Με την ίδια λογική που οι Atenistas έβαψαν τη σκάλα της Μαρασλή εγώ αύριο μπορώ να βάψω τα φθαρμένα και κουτσουλημένα αγάλματα των Φιλικών στην Πλατεία Κολωνακίου φούξια (αφού τα αποκαταστήσω και τα καθαρίσω πρώτα).

Τα αντεπιχειρήματα των Atenistas και των υποστηρικτών τους, συνοψίζονται στα εξής (κατά τη δική μου γνώμη πάντα):

– Η άδεια: Δεν υπήρχε έγγραφη άδεια, αλλά υπήρχε, λέει, προφορική. Δεν νομίζω ότι έχουν συνειδητοποιήσει πόσο εκθέτουν τον Δήμο Αθηναίων αλλά και τους εαυτούς τους λέγοντας κάτι τέτοιο. Από πότε το υπερ-γραφειοκρατικό κράτος που σου ζητάει 900 έγγραφα για να σου επιτρέψει να φτερνιστείς δίνει προφορικές άδειες; Μπορώ να πάρω κι εγώ μία αν τη ζητήσω;
– Οι γείτονες συμφώνησαν: Εδώ οι γνώμες διίστανται. Αλλού διαβάζουμε ότι οι περίοικοι όντως έδωσαν τη συγκατάθεσή τους και ότι μαζεύτηκαν υπογραφές, και αλλού ότι δεν κατάλαβαν τι ήταν αυτό στο οποίο είχαν συναινέσει. Αλλού διάβασα και πολύ ειρωνικά σχόλια για τους Κολωνακιώτες και για την «ξινίλα» τους που δεν δέχθηκαν με ευγνωμοσύνη το δώρο των Atenistas. Τέτοια σκοτεινά σημεία σε άλλα μέρη του κόσμου λύνονται με ξεκάθαρη ενημέρωση και δημόσια διαβούλευση σε επίπεδο γειτονιάς.
– Το δίλημμα: Όταν όλα τα αποτυγχάνουν, το δίλημμα είναι το τελευταίο επιχείρημα. Το χρησιμοποίησε ο Σαμαράς στις εκλογές του 2012 με επιτυχία (εγώ και σταθερότητα ή αυτοί και χάος), το χρησιμοποιούν και οι Atenistas: Ή θα έχεις φθαρμένα γκρίζα σκαλοπάτια ή επισκευασμένα εμπριμέ, ή άντε, σε στυλ πιάνου, όπως έκαναν στο Παγκράτι. Αυτές είναι οι επιλογές σου. Δεν υπάρχουν άλλες. Αν επιλέξεις το δεύτερο, αγαπάς την πόλη σου και το δείχνεις. Αν δεν σου αρέσει, αυτομάτως υπονοείται ότι επιλέγεις το πρώτο, και άρα είσαι ένας από αυτούς που μισούν ή αδιαφορούν για την Αθήνα.

Αναφέρθηκα στην αρχή στο Ίδρυμα Ωνάση. Και αυτό συχνά φλερτάρει επικίνδυνα με τα όρια του επιτρεπτού. Το σχέδιο για την πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου αποτελεί το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα, καθώς πολλά στάδια της διαδικασίας που έπρεπε να έχει ακολουθηθεί φαίνεται πως παρακάμφθηκαν, με αποτέλεσμα να υπάρχουν αρκετές αντιδράσεις.

Η αντιμετώπιση του δημόσιου χώρου ως ιδιωτικού είναι ένα πολύ επικίνδυνο και βαθύτατα πολιτικό παιχνίδι. Είμαι σαφέστατα υπέρ της σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (και) για το εξωραϊσμό της πόλης όπως π.χ. όταν πολίτες και Δήμος συνεργάστηκαν για τον καθαρισμό κτηρίων από tagging, ή όταν υπάρχει ιδιωτική στήριξη για έργα κοινής ωφελείας. Αλλά πάντοτε εντός ενός πολύ συγκεκριμένου πλαισίου.

Υπάρχουν πολλοί τρόποι να δείξει κανείς την αγάπη του για την πόλη. Είναι ατυχές αυτοί να εξαντλούνται στο αν υποστηρίζεις τις χρωματικές επιλογές μιας ομάδας ανθρώπων ή όχι, αλλά δυστυχώς και οι δύο πλευρές έχουν διαλέξει να διαχειριστούν έτσι το θέμα. Και αυτό είναι το αληθινό έγκλημα στο Κολωνάκι.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News