Είναι σύνηθες στην πολιτική τα δημόσια πρόσωπα να τοποθετούνται για τα λάθη και τις επιλογές του παρελθόντος, είτε υποστηρίζοντας ότι «όλα αυτά έχουν κριθεί» από το εκλογικό σώμα —όταν μια μεταγενέστερη εκλογική νίκη θεωρείται ως έμμεση επιβεβαίωση— είτε επικαλούμενοι την «Ιστορία», ως τον υπέρτατο κριτή που αποδίδει δικαιοσύνη στην πορεία του χρόνου.

Το βιβλίο του Αλέξη Τσίπρα επιχειρεί να ενσωματώσει και τα δύο αυτά στοιχεία ταυτόχρονα, καθώς μοιάζει με μια κάλπη στην οποία ο πρώην πρωθυπουργός ψηφίζει τον εαυτό του, ώστε να μπορεί στο άμεσο μέλλον να υποστηρίξει ότι «αυτά τα θέματα έχουν κριθεί με το βιβλίο».

Εκτός όμως από βιβλίο-κάλπη (του ενός), η «Ιθάκη» επέχει και θέση ιστορικής αποτίμησης μιας τραυματικής περιόδου, ώστε στο εξής να μπορεί να ειπωθεί ότι «αυτά τα θέματα έχουν κριθεί από την Ιστορία», την οποία συνέγραψε ο ίδιος ο κ. Τσίπρας για να μπορεί να συνεχίσει ελεύθερος βαρών την πολιτική του καριέρα.

Με επίκεντρο το 2015, ας δούμε την αποτίμηση του κ. Τσίπρα για τον ρόλο που είχε ο ίδιος, καθώς και όσα γράφει κυρίως για τα λάθη των άλλων.

Αρνητική ψήφος:

♦ Για τον Κώστα Σημίτη (σελ. 46) και την περίοδο «του λεγόμενου εκσυγχρονισμού» το ισοζύγιο των κρίσεων του συγγραφέα είναι αρνητικό για τον πρώην πρωθυπουργό: «Η κουλτούρα διακυβέρνησης και οι κοινωνικές αντιλήψεις της άφησαν μακροχρόνιο αποτύπωμα στην χώρα, με κάποιες θετικές αλλά και με πολλές αρνητικές όψεις». 

♦ Αντώνης Σαμαράς. Ο κ. Τσίπρας περιγράφει με μελανά χρώματα την πρωθυπουργία του και κάνει λόγο για «ικεσίες Σαμαρά» προς την «ηγεσία των Βρυξελλών» τον Δεκέμβριο του 2014. Σχολιάζοντας την είσοδό του στο Μέγαρο Μαξίμου μετά την ορκωμοσία του τον Ιανουάριο του 2015, ο συγγραφέας, πέρα από την αναφορά στο γεγονός ότι ο κ. Σαμαράς δεν ήταν εκεί για να τον υποδεχτεί, σημειώνει ότι «η αίσθηση της εγκατάλειψης ήταν τρομακτική. Η προηγούμενοι τα είχαν πάρει όλα. Οχι μόνο έπιπλα και αντικείμενα, αλλά ακόμα και τα πιο ασήμαντα πράγματα. Ούτε ένα φύλλο χαρτί δεν είχε μείνει στα φωτοτυπικά μηχανήματα, ούτε ένα στυλό» (σελ. 125-126). 

♦ Ζωή Κωνσταντοπούλου. Ο συγγραφέας αναφέρει ότι η συνεργασία μαζί της υπήρξε «μια από τις πλέον επώδυνες εμπειρίες». Κάνει λόγο για «αυτοκαταστροφική αδιαλλαξία» και «εξουσιαστική μανία» στοιχεία που, όπως αναφέρει, διαμόρφωσαν το κλίμα στη Βουλή και οδήγησαν ακόμη και σε στιγμές «γελοιοποίησης». Σημειώνει βεβαίως ότι μετάνιωσε για την επιλογή του να της αναθέσει την προεδρία της Βουλής: «Eξελίχθηκαν γεγονότα που προσβάλλουν κάθε έννοια σοβαρότητας (…) Δυστυχώς η πολιτική και η Αριστερά μαγνητίζουν τους νάρκισσους όπως το φως τα έντομα» γράφει για εκείνη την περίοδο.

♦ Αλέκος Αλαβάνος. Ο συγγραφέας σχολιάζει αρνητικά την απόφασή του να παραιτηθεί μεν ο κ. Αλαβάνος από πρόεδρος του ΣΥΝ αλλά όχι από την ηγεσία της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ το 2007. «Η παραίτησή του ήταν ελιγμός για να απαλλαγεί από το κόμμα που θεωρούσε βαρίδι» γράφει ο κ. Τσίπρας (σελ. 71) σχολιάζοντας την κινητικότητα του κ. Αλαβάνου στις αρχές του 2009. Σημειώνει ακόμη ότι τον περιόρισε «σε ρόλο κομπάρσου» (παρότι ο κ. Τσίπρας είχε προηγουμένως εκλεγεί πρόεδρος του ΣΥΝ με 70,4% στις 10/2/2008) στην καμπάνια των ευρωεκλογών εκείνης της χρονιάς.

♦ Γιάνης Βαρουφάκης. Γράφει ότι ήταν η χειρότερη δυνατή επιλογή για τον συγκεκριμένο ρόλο, στη συγκεκριμένη, τόσο κρίσιμη για τη χώρα, συγκυρία. Παρότι βέβαια η τοποθέτηση του κ. Βαρουφάκη στη θέση του υπουργού Οικονομικών έγινε από τον ίδιο τον κ. Τσίπρα. «Πολύ γρήγορα ο Βαρουφάκης από asset μετατράπηκε σε αρνητικό πρωταγωνιστή. Που δεν τον άντεχαν στο Eurogroup, όχι μόνο οι απέναντι, αλλά ούτε οι πιθανοί μας σύμμαχοι, ακόμα και οι ίδιοι του οι συνεργάτες» σημειώνει ο συγγραφέας.

Ο κ. Τσίπρας σχολιάζει επίσης τη φωτογράφιση του Γιάνη Βαρουφάκη μετά της συζύγου του Δανάης Στράτου στο γαλλικό περιοδικό Paris Match το πρώτο εξάμηνο του 2015: «Ενώ δίναμε λοιπόν έναν υπαρξιακό αγώνα, την ίδια ώρα, ο υπουργός Οικονομικών έκανε φωτογραφίσεις προώθησης των βιβλίων του στο εξωτερικό και είχε επιδοθεί σε ένα επικοινωνιακό παιχνίδι προσωπικής προβολής, το οποίο φλέρταρε απροκάλυπτα με τη ματαιοδοξία». 

♦ Νίκος Παππάς. Του επιρρίπτει την ευθύνη για τoν τρόπο που εκτελέστηκε ο διαγωνισμός των τηλεοπτικών αδειών, τον οποίο και χαρακτηρίζει μια «επιδεικτικά επιθετική διαδικασία». Ταυτόχρονα όμως, υπερασπίζεται και την απόφαση της κυβέρνησής του να κάνει τον διαγωνισμό για τις τηλεοπτικές άδειες: «Είχαμε δίκιο 100%», αναφέρει, ξετυλίγοντας ένα α λα παλαιά ηθικολογικό κρεσέντο κατά της διαπλοκής, με την οποία ο ΣΥΡΙΖΑ και ο κ. Καμμένος συμμάχησαν βέβαια αμέσως μόλις έγιναν κυβέρνηση (ακόμη και για να κλείσουν το MEGA) και η οποία βρίσκεται τώρα πίσω από κάθε βήμα του κ. Τσίπρα στην προσπάθεια του rebranding με πολύ γενναιόδωρη στήριξη.

♦ Παύλος Πολάκης: Τον κατηγορεί για το μπρος – πίσω με τα ομόφυλα ζευγάρια, τις διαδικτυακές απειλές σε δημοσιογράφους και δικαστικούς και την «εκτός γραμμής» θέση του για τους εμβολιασμούς κατά της Covid-19. Προσθέτει πως τότε σκέφτηκε να τον διαγράψει. «Αρκετοί είχαν εισηγηθεί τότε να τον διαγράψω. Η παρέκκλισή του από τη γραμμή μας για ένα τόσο ευαίσθητο θέμα συνιστούσε όντως πολύ σοβαρό ατόπημα. Τελικώς, όμως, αν και ομολογώ ότι το σκέφτηκα πολύ, δεν αποφάσισα κάτι τέτοιο» γράφει.

♦ Παναγιώτης Λαφαζάνης. «Για μερικούς συντρόφους μου είχα πάντα την απορία αν αντιλαμβάνονταν έστω και στοιχειωδώς την κατάσταση. Ο Λαφαζάνης ήταν ένας από αυτούς» γράφει ο κ. Τσίπρας για τον άνθρωπο που επέλεξε να κάνει υπουργό Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας τον Ιανουάριο του 2015. Για τον κ. Λαφαζάνη αναφέρει ακόμη πως τις κρίσιμες ώρες πριν την ανακοίνωση του δημοψηφίσματος πρότεινε στο Κυβερνητικό Συμβούλιο «να πάρουμε άμεσα τον έλεγχο της Τράπεζας της Ελλάδος» χωρίς όμως να εξηγεί τι ακριβώς εννοούσε και ζητώντας χρόνο για να επεξεργαστεί την πρότασή του.

♦ Εφη Αχτσιόγλου. Ο κ. Τσίπρας της επιφυλάσσει ένα ολιγοσέλιδο αρνητικό αφιέρωμα. Αναφέρει ότι μετά την πρώτη ήττα του 2023, πρότεινε στην Εφη Αχτσιόγλου να αναλάβει την ηγεσία ως υποψήφια Πρωθυπουργός, αλλά εκείνη αρνήθηκε. Μεταφέρει πως του είπε ότι «ένιωθε ανέτοιμη» και πως είχε μικρό παιδί, αλλά εκείνος θεωρεί σήμερα πως η Αχτσιόγλου υποτίμησε τη σημασία της δικής του στήριξης. Και είναι προφανές πως ο κ. Τσίπρας επιθυμεί ο αναγνώστης του βιβλίου να υποθέσει πως η στήριξη που της προσέφερε τότε ήταν ειλικρινής. Πράγμα όμως που δεν προκύπτει από μια μετέπειτα απαξιωτική αναφορά του στην ίδια, όταν γράφει πως «οι άλλοι υποψήφιοι και κυρίως η Αχτσιόγλου κατάφεραν να χάσουν από τον Κασσελάκη» (σελ. 628) στις εσωκομματικές εκλογές του ΣΥΡΙΖΑ το φθινόπωρο του 2023. 

♦ Αλέξης Χαρίτσης. Αντίστοιχη «περιποίηση» επιφυλάσσει ο κ. Τσίπρας και για τον κ. Χαρίτση στον οποίο λέει ότι πρότεινε την αρχηγία του ΣΥΡΙΖΑ μετά την κυρία Αχτσιόγλου πριν τις δεύτερες εθνικές εκλογές του 2023, στον δρόμο για μια βέβαιη ήττα. «Στο άκουσμα της απόφασής μου να φύγω και ακόμη περισσότερο στην πρότασή μου να θέσει υποψηφιότητα, σκοτείνιασε. Μου είπε, τελικά, ότι δεν αισθάνεται έτοιμος να αναλάβει ένα τόσο μεγάλο βάρος. Και μου ζήτησε να μην παραιτηθώ» γράφει για τον Α. Χαρίτση.

♦ Στέφανος Κασσελάκης. Ο κ. Τσίπρας, παρότι είναι γνωστό ότι παρασκηνιακά τον στήριξε για να γίνει αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ, στο βιβλίο λέει το αντίθετο όντας έως και χλευαστικός απέναντί του: «Η εικόνα στην αρχή ήταν λίγο κωμικοτραγική. Ηταν σαν να ζούμε κάποιο ριμέικ της γνωστής ιταλικής κωμωδίας “Viva la liberta”, του Ρομπέρτο Αντο, όπου ο ηγέτης του Κεντροαριστερού Κόμματος της Ιταλίας, που υποδύεται ο Τόνι Σερβίλο, αντιμετωπίζει κρίση κατάθλιψης και εξαφανίζεται μυστηριωδώς. Τα πράγματα παίρνουν απρόσμενη τροπή, όταν ο βοηθός του ανακαλύπτει τον δίδυμο αδελφό του και, στην απελπισία του, τον παρουσιάζει ως τον κανονικό αρχηγό του κόμματος.

»Ο οποίος όμως είναι παντελώς άσχετος με το κόμμα και την πολιτική και εκεί αρχίζουν μια σειρά από ευτράπελα. Κάπως έτσι και η βάση του ΣΥΡΙΖΑ, στην απελπισία της, εξέλεξε τον Στέφανο. Και όλοι μας προσπαθήσαμε στην αρχή, σεβόμενοι τη δημοκρατική ετυμηγορία, να τον στηρίξουμε και να του μάθουμε τα βασικά, ώστε να μπορέσει στοιχειωδώς να σταθεί και να αποφύγουμε τον συλλογικό εξευτελισμό» γράφει μεταξύ άλλων.

♦ Κυριάκος Μητσοτάκης. Οπως αναμενόταν ο συγγραφέας εκδηλώνεται από την αρχή, αναφερόμενος στην περίοδο της ανάληψης της ηγεσίας της Νέας Δημοκρατίας (αρχές 2016) από τον σημερινό Πρωθυπουργό, γράφοντας: «Αντιλήφθηκα ότι θα είχαμε να κάνουμε με έναν πολιτικό γόνο ικανό για τα πάντα, προκειμένου να κατακτήσει την εξουσία» (σελ 375). Για την περίοδο της διακυβέρνησης της ΝΔ «μετά το 2020» ο κ. Τσίπρας κάνει λόγο για μία «αδίστακτη και διεφθαρμένη» κυβέρνηση χωρίς «κανέναν ενδοιασμό να πατήσει στη διαπλοκή, να την αναπαράγει και να την απλώνει σε όλες τις δομές του κράτους» (σελ. 406). 

Θετική ψήφος:

♦ Πάνος Καμμένος. Το ισοζύγιο είναι σαφώς θετικό καθώς ο κ. Τσίπρας μιλάει με ανθρώπινη ζεστασιά για τον κ. Καμμένο σημειώνοντας ότι τον «αιφνιδίασε θετικά» με τη στάση του στη συνάντηση που είχαν μετά τις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου του 2015 όπου και «έκλεισε» η συγκυβέρνηση (σελ. 119). Στην ίδια σελίδα του πλέκει το εγκώμιο με κάποιους απαλούς αστερίσκους:

—«Η αλήθεια είναι πως, παρά τις κατά καιρούς ανορθόδοξες, για τα δεδομένα ενός πολιτικού αρχηγού, συμπεριφορές του, που προκάλεσαν συχνά αμηχανία ή και ενόχληση, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, ο Πάνος Καμμένος στάθηκε με θεσμική συνέπεια απέναντί μου και στήριξε τη λειτουργία της Κυβέρνησής μας χωρίς να δημιουργεί προβλήματα στην καθημερινή της συνοχή». Ο κ. Τσίπρας βρήκε χαριτωμένη ακόμη και την ατάκα του Καμμένου ότι «εσύ θα είσαι ο Βελουχιώτης και εγώ ο Ζέρβας» και τη συμπεριέλαβε στο βιβλίο του.

♦ Προκόπης Παυλόπουλος. Ο Αλ. Τσίπρας επαινεί (σελ. 69) τη «νουνεχή στάση του» στα γεγονότα του Δεκεμβρίου του 2008 μετά τη δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου. Σημειώνει ότι εκείνες τις μέρες ήταν σε διαρκή επικοινωνία μαζί του και πως «τότε άρχισε να διαμορφώνεται ανάμεσα μας μια σχέση ειλικρίνειας, αμοιβαίας εκτίμησης και ουσιαστικής επικοινωνίας –μια σχέση που, με τον καιρό, έμελλε να παίξει καθοριστικό ρόλο στην απόφασή μου να τον προτείνω για την θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας».

♦ Κωνσταντίνος Μητσοτάκης – Ντόρα Μπακογιάννη. Ο συγγραφέας αναφέρεται στον πρώην πρωθυπουργό και πατέρα του σημερινού πρωθυπουργού με φόντο τη δική του θητεία στο Μέγαρο Μαξίμου το πρώτο εξάμηνο του 2015. «Αγνωστο γιατί, μου έδειχνε ιδιαίτερη συμπάθεια. Εχω την υποψία πως αυτή η συμπάθειά πήγαζε και από το γεγονός πως ταλαιπωρούσα τον Αντώνη Σαμαρά» γράφει. 

«Μια φορά με είχε συναντήσει τυχαία στο αεροδρόμιο, στην αίθουσα των VIP, και συνομιλήσαμε πάνω από τρία τέταρτα. Ηταν, θυμάμαι, ζεστός ως άνθρωπος και ευχάριστος συνομιλητής. Χάρισμα που μάλλον κληροδότησε στην κόρη του Ντόρα» προσθέτει ο κ. Τσίπρας για να ισχυριστεί στη συνέχεια πως ο Κωσταντίνος Μητσοτάκης του είπε αργότερα ότι «πάει καλά» αλλά χρειάζεται έναν κανονικό υπουργό Οικονομικών. Είναι αδύνατον βέβαια να επιβεβαιωθεί η εγκυρότητα αυτής της αναφοράς.  

♦ Νικήτας Κακλαμάνης. Ο συγγραφέας λέει μια καλή κουβέντα και για τον νυν Πρόεδρο της Βουλής για την εποχή που ήταν δήμαρχος Αθηναίων (2007-2010) και ο ίδιος ο κ. Τσίπρας είχε εκλεγεί με περίπου 10% στην αντιπολίτευση του Δήμου (σελ. 61): «Σε ανθρώπινο επίπεδο, καταφέραμε να κρατήσουμε μία σχέση αμοιβαίου σεβασμού, και, τελικά, ειλικρινούς συμπάθειας».

Λευκό:

♦ Κώστας Καραμανλής. Ο συγγραφέας αποφεύγει οποιαδήποτε κρίση, αρνητική η θετική, για τον πρώην πρωθυπουργό παρότι διατρέχει όλη την περίοδο από το 1981 και μετά. Ακόμη και για το 2009, όταν η οικονομία έπεσε έξω, ο κ. Τσίπρας κάνει αναφορά στους υπουργούς της κυβέρνησης Καραμανλή και όχι στις ευθύνες του ίδιου: «Η θωρακισμένη οικονομία για την οποία υπερηφανεύονταν οι Υπουργοί του Καραμανλή άρχισε να παραπαίει» (σελ. 72).

♦ Γιώργος Παπανδρέου. Οι αναφορές είναι περιγραφικές με ήπια κριτική όπως η σημείωση ότι η κυβέρνηση του κ. Παπανδρέου «δεν κατάφερε να αξιοποιήσει το αρχικό σοκ και τα περιθώρια πίεσης που υπήρχαν» (σελ. 169), όταν άρχιζε η ελληνική κρίση. 

Καμία συγγνώμη

Παρότι ο κ. Τσίπρας παραδέχεται ότι ήταν λάθος απειρίας να αποκαλέσει τον γάλλο πρόεδρο Φρανσουά Ολλάντ, «Ολαντρέου», δεν εκφράζει καμία μεταμέλεια για τη στάση του ίδιου και του κόμματός του απέναντι σε δύο άλλα πρόσωπα. Το πρώτο είναι ο αείμνηστος Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας που δέχτηκε τη χυδαία επίθεση οπαδών του ΣΥΡΙΖΑ και της Χρυσής Αυγής στη Θεσσαλονίκη στις 28 Οκτωβρίου του 2012. Για να βγει από τη δύσκολη θέση ο κ. Τσίπρας αναφέρεται ψευδώς (σελ. 82) μόνο σε «ακροδεξιές ομάδες» που «παρεισέφρησαν», αποσιωπώντας την οργανωμένη παρουσία οπαδών και στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ.

Επίσης, δεν αναφέρει τίποτα για τη δική του στάση απέναντι στον Λουκά Παπαδήμο, τον οποίο αρνήθηκε επιδεικτικά να επισκεφθεί στον νοσοκομείο το 2017 μετά την τρομοκρατική επίθεση που δέχτηκε και κινδύνευε η ζωή του (σημειώνεται ότι ο κ. Τσίπρας ήταν τότε πρωθυπουργός). Ενα χρόνο μετά δε, το 2018, στο διάγγελμα της «Ιθάκης», τον στοχοποίησε εκ νέου φωτογραφίζοντάς τον. 

Πλήρης (αυτο)δικαίωση 

Συνοψίζοντας όσα τραγικά συνέβησαν το πρώτο εξάμηνο του 2015 ο κ. Τσίπρας, κάνοντας το μαύρο— άσπρο αναφέρει:

«Η Κυβέρνησή μου και εγώ προσωπικά μπορεί να κατηγορηθήκαμε για πολλά την περίοδο της διαπραγμάτευσης και να κατηγορούμαστε ακόμη. Οποιος, όμως, δεν θέλει να είναι θύμα μιας αδίστακτης προπαγάνδας, αλλά να εξετάσει τα πράγματα με ψυχρό και αντικειμενικό μάτι, οφείλει να αναγνωρίσει πως η συμφωνία που υπογράψαμε τα ξημερώματα της 13ης Ιουλίου δεν επιδέχεται, σε επίπεδο ρεαλισμού, θεσμικής ενίσχυσης και κοινωνικής αντιστάθμισης, καμία σύγκριση με τις προηγούμενες» (σελ. 326). 

Θεωρώντας πια ότι έχει ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς του με το παρελθόν, ο Αλ. Τσίπρας μας προτρέπει στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου του «να κοιτάξουμε μπροστά. Πάντα οι άνθρωποι, οι λαοί, έπειτα από συμφορές και πολέμους, τραγωδίες και καταστροφές, αυτό προσπαθούν». Κάπως έτσι, έχοντας αποτιμήσει ο ίδιος τα πεπραγμένα του και έχοντας δώσει ψήφο εμπιστοσύνης στον εαυτό του, ο κύριος Τσίπρας μας διαβεβαιώνει πως η ματιά του βιβλίου του για το χθες «ανοίγει δρόμους για το αύριο»…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News