Αν δεν ξέρετε τι είναι το Tik-Tok προφανώς δεν μιλάτε με παιδιά δέκα έως δεκάξι χρονών. Εμαθα με καθυστέρηση για αυτή την εθιστική social media πλατφόρμα στις αρχές του 2019 από την εντεκάχρονη κόρη φίλου μου. Στο Tik-Tok θα βρείτε συνήθως μουσικά video γύρω στα 15 δευτερόλεπτα, στην οποία οι έφηβοι χορεύουν και τραγουδούν όπως στο karaoke.

Αυτή δεν είναι μια ιστορία όμως για παιδιά. Η πλατφόρμα ανήκει στην ByteDance, η οποία είναι κινεζική, και αποτελεί πλέον πραγματική επιχειρηματική απειλή για την Σίλικον Βάλεϊ. To πλεονέκτημά της είναι μια «αυθεντικότητα» στο περιεχόμενο, που είναι ελκυστική για τους πιο μικρούς, χωρίς την πίεση να δείχνεις «σούπερ γκλάμορους» και πετυχημένος όπως στο Instagram. Ενα επιπλέον πλεονέκτημα είναι τα πολύ εύχρηστα εργαλεία για μοντάζ που επιτρέπουν στους νεαρούς χρήστες να παράγουν video καταπληκτικής ποιότητας.

Μέσα στον τελευταίο χρόνο πάνω από επτακόσιες πενήντα χιλιάδες νέοι χρήστες εγκατέστησαν το Tik-Tok στο κινητό τους τηλέφωνο, αριθμός μεγαλύτερος από το Facebook, YouTube, Instagram και SnapChat. Οι μισοί από τους χρήστες του Tik-Tok βρίσκονται εκτός Κίνας. Το Tik-Tok είναι μια νέα πραγματικότητα, οργανισμοί όπως το NBA, η Washington Post, και πλήθος εμπορικών επιχειρήσεων που στοχεύουν σε ένα νέο αγοραστικό κοινό προσπαθούν να υλοποιήσουν επικοινωνιακές στρατηγικές σε αυτό. Το fund SoftBank που επενδύει σε νέες τεχνολογίες εκτιμά την αξία της ByteDance εξαιτίας του Tik-Tok σε 75 δισ. δολάρια!

Ολα αυτά είναι από εξαιρετικά διασκεδαστικά έως πολύ ενδιαφέροντα, μέχρι που η 17χρονη Φερόζα Αζίζ από το Νιού Τζέρσεϊ αποφασίζει να ανεβάσει ένα video που εξηγεί πώς να φτιάχνεις ωραίες βλεφαρίδες! Και λέει περίπου:

«Hi guys. Σήμερα θα σας δείξω πώς να κάνετε μεγάλες βλεφαρίδες. Παίρνετε αυτή την τσιμπίδα, και την τοποθετείτε εκεί, και μετά παίρνετε το κινητό τηλέφωνο, αυτό που χρησιμοποιείτε τώρα, και ψάχνετε να βρείτε τι κάνει η Κίνα στους Ουιγκούρους, τη μουσουλμανική μειονότητα, εκατοντάδες χιλιάδες μέλη της οποίας η κινεζική κυβέρνηση έχει περιορίσει σε τεράστια στρατόπεδα συγκέντρωσης, που τους εξαναγκάζει να αποκηρύξουν την θρησκεία τους, που δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι θα βγουν από αυτά ζωντανοί. Πρόκειται για ένα ακόμα ολοκαύτωμα, για το οποίο δεν μιλάει κανείς».

Αμέσως το Tik-Tok έσβησε το video και μπλόκαρε τον λογαριασμό της Φερόζα για έναν μήνα. Η Φερόζα κατήγγειλε το γεγονός στο Τwitter. Ξέσπασε μεγάλη φασαρία στην Αμερική και η ByteDance κάνοντας στροφή εκατόν ογδόντα μοιρών, αφού έδωσε μια μπερδεμένη εξήγηση, ζήτησε συγγνώμη υποστηρίζοντας πως το video σβήστηκε κατά λάθος.

Τίποτα δεν γίνεται «κατά λάθος» στο Διαδίκτυο στην Κίνα. Πάει η εποχή που το Internet έμοιαζε να είναι ο πολιορκητικός κριός που θα διέλυε τον κομμουνισμό στην χώρα. Το 2000, ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον είχε πει σε μια ομιλία του: «καλή τύχη στην Κίνα στην προσπάθεια της να μπλοκάρει το Ιnternet, είναι σαν να προσπαθεί να καρφώσει με καρφιά ένα ζελέ στον τοίχο!».

Η εντυπωσιακή μεταφορά έμεινε στην Ιστορία, και ανακαλείται κάθε φορά που κάποιος παραδέχεται πως η Κίνα κατάφερε το ακατόρθωτο: ένα νέο Σινικό Τείχος, ψηφιακό, που ονομάζεται «Great Firewall of China» και είναι ένα αποτελεσματικό πλέγμα τεχνολογίας και δεκάδων χιλιάδων λογοκριτών που καθημερινά αποκλείουν οποιοδήποτε περιεχόμενο είναι επικριτικό προς τις πολιτικές του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος, που να αναφέρεται για παράδειγμα στις διαδηλώσεις του Χονγκ Κονγκ, ή στα ανθρώπινα δικαιώματα των Ουιγκούρων να φτάσει στους κινέζους πολίτες.

Στο μεταξύ όπως αποκάλυψε το πρακτορείο Reuters, το Tik-Tok ερευνάται από την αμερικανική κυβέρνηση για το κατά πόσο αποτελεί κίνδυνο για την ασφάλεια των ΗΠΑ, καθώς υπάρχουν ενδείξεις πώς η εφαρμογή στέλνει τα δεδομένα των χρηστών σε servers στην Κίνα.

«Ολες αυτές οι ψηφιακές πλατφόρμες συλλέγουν στοιχεία με όλες σου τις επαφές – τους ανθρώπους με τους οποίους συνδέεσαι – και τα μέρη στα οποία βρίσκεσαι. Αυτά τα δεδομένα μπορούν δυνητικά να χρησιμοποιηθούν για να σου στέλνουν διαφημίσεις. Ή για να είσαι κάτω από διαρκή επιτήρηση», μου απαντάει φίλος μου που ένας από τους κορυφαίους ειδικούς για θέματα ασφάλειας δικτύων στο εξωτερικό. Μου ζητάει να μη γράψω το όνομά του («θα μπλέξω με νομικά θέματα»). «Αλλωστε το ίδιο κάνει το Facebook και η Google», προσθέτει.

Στο μεταξύ, στις 3 Δεκεμβρίου 2019 οι New York Times έγραψαν πως οι κρατικές αρχές στην επαρχία Ζινγιάνγκ, κοντά στα δυτικά σύνορα της Κίνας, συλλέγουν δείγματα από αίμα εκατοντάδων μουσουλμάνων Ουιγκούρων. Η προσπάθεια αφορά την ανάπτυξη τεχνολογίας η οποία επιτρέπει από το DNA να απεικονίζεται η εικόνα του προσώπου του δότη. Μοιάζει σαν ταινία επιστημονικής φαντασίας, αλλά αυτή η τεχνολογία προχωράει στις ΗΠΑ και αλλού στον κόσμο, και θεωρητικά θα χρησιμοποιείται σε εγκληματολογικές έρευνες για τον εντοπισμό υπόπτων εγκλήματος. Αλλά οι ειδικοί και ακτιβιστές ανησυχούν μήπως η Κίνα την χρησιμοποιήσει για ολοκληρώσει τον πλήρη εντοπισμό και αποκλεισμό των Ουιγκούρων. Σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα της Wall Street Journal στην Κίνα σήμερα υπάρχει η μεγαλύτερη βάση DNA δεδομένων στον κόσμο, που τον Ιούλιο του 2019 περιλάμβανε ογδόντα εκατομμύρια προφίλ.

Η τεχνολογική πρόοδος προχωράει ασταμάτητα σε Σίλικον Βάλεϊ και σε Πεκίνο και μας παρουσιάζεται κυρίως σαν ένα ευχάριστο διάλειμμα από την σκληρή καθημερινότητα, με την μορφή όμορφων selfies και χαρούμενων χορευτικών επιδείξεων. Ομως αναπόφευκτα φέρνει μαζί της και μία απειλή. Ετσι όταν ένα βίντεο για ωραίες βλεφαρίδες εξαφανίζεται επειδή έχει τελικά πολιτικό περιεχόμενο, τότε είναι η στιγμή που η κοινωνία πρέπει να απαιτήσει απαντήσεις.

* Ο Στράτος Σαφιολέας είναι σύμβουλος Στρατηγικής της Επικοινωνίας και διδάκτορας Τεχνολογικής Διοίκησης και Πολιτικής

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News