Τον Γενάρη του 2015, τρεις μέρες πριν από τις εκλογές που έφεραν τον ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση (μαζί με τους Ανεξάρτητους Έλληνες του Πάνου Καμμένου), ο Αλ. Τσίπρας πραγματοποίησε την κεντρική του προεκλογική ομιλία. Από την πλατεία Ομόνοιας, όπου μιλούσε, θεώρησε έξυπνο λογοπαίγνιο να σημειώσει ότι ο χώρος συμβόλιζε «την ομόνοια (που θα επανερχόταν) από τη Δευτέρα στη χώρα». Γιατί, όπως πρόσθεσε, «δεν φταίει ούτε ο μικρός επιχειρηματίας που αναγκάστηκε να απολύσει λόγω της κρίσης ούτε ο εργαζόμενός του που έμεινε άνεργος». Σε μια ελληνική κοινωνία πολωμένη όσο σπάνια στη μεταπολιτευτική ιστορία της, σοκαρισμένη και θυμωμένη από την κρίση, τα μνημόνια και τις συνέπειές τους στο εισόδημά της, ο Τσίπρας ενσάρκωνε με κάποιον τρόπο την ελπίδα μιας ρήξης για την οποία πολλοί αδημονούσαν. Έτσι, λίγοι μπορούσαν να διακρίνουν τους κινδύνους που παραμόνευαν πίσω από αυτή την απολίτικη γενικολογία, η οποία υποστήριζε ότι υπάρχει κάποια συνταγή με την οποία μπορούν να είναι όλοι ευχαριστημένοι: και οι εργοδότες που απέλυαν και οι εργαζόμενοι που απολύονταν και οι ολυμπιακοί και οι παναθηναϊκοί και οι σκύλοι και οι πίτες. 

Αυτή η σύγχρονη εκδοχή του «πιστεύομεν και εις την λαοκρατία» συνόδευε τον Αλ. Τσίπρα σε ολόκληρη την πορεία του. Με αυτήν έζησε και με αυτήν πέθανε πολιτικά. Η ίδια του η διακυβέρνηση συνοδεύτηκε από τρεις αλλαγές στρατηγικής στο πρώτο πεντάμηνο, τις οποίες ακόμα σήμερα προσπαθεί να εξηγήσει με διάφορες περικοκλάδες, ενώ είναι κοινώς παραδεκτό στους πολιτικούς αναλυτές ότι η συντριβή του στις εκλογές του 2023, σχετιζόταν άμεσα με το γεγονός ότι κάθε εβδομάδα παρουσίαζε ένα διαφορετικό αφήγημα.

Υπό αυτή την έννοια, κανείς δεν δικαιούται να πει ότι εξεπλάγη ακούγοντας τον πρώην Πρωθυπουργό στο συνέδριο του Economist, να αναπτύσσει για ακόμα μία φορά έναν μεσσιανικό λόγο χωρίς καμία ουσιαστική ανάλυση της πραγματικότητας, στον οποίον τα προβλήματα οφείλονται κατά βάση σε παρεξηγήσεις, όπως στις ελληνικές ταινίες, και λύνονται μόλις κάποιος φροντίσει αυτές να αρθούν.

Στην τοποθέτησή του στη Θεσσαλονίκη, ο Τσίπρας παρουσίασε μια πρωτότυπη ιδέα. Είπε ότι η λύση είναι να δίνουν οι πλούσιοι λεφτά σε ένα ταμείο για να ζούνε καλύτερα και οι φτωχοί – ειδικά οι νέοι. Μεγαλοφυές! Κανείς ως τώρα δεν είχε συλλάβει αυτή την πανέξυπνη ιδέα. Φιλελεύθεροι, κεϊνσιανοί και μαρξιστές, οικονομικές σχολές της Αριστεράς και της Δεξιάς συγκρούονταν χρόνια, δεκαετίες, για τον τρόπο που παράγεται ο πλούτος, τον τρόπο που διανέμεται και την αναδιανομή των πλεονασμάτων, απλά γιατί δεν είχαν σκεφτεί αυτή την πανέξυπνη λύση. Τώρα είναι υποχρεωμένοι να φάνε τα καπέλα τους. Αυτοί που έχουν πολλά, «ανεξάρτητα από την πηγή τους» μάλιστα, να δίνουν μερικά σε αυτούς που έχουν λίγα. Αυτό το σχέδιο ονομάζεται «νέος πατριωτισμός» και θα ξαναφέρει την ανάπτυξη. Παρεμπιπτόντως, η λέξη πατρίδα έκλινε σε όλες τις πτώσεις στην ομιλία. Και όχι τυχαία. Αν θες να απευθυνθείς σε όλους, παραβλέποντας συγκρουόμενα συμφέροντα και αγνοώντας περίπλοκους συσχετισμούς που διαμορφώνονται σε μια κοινωνία, η επίκληση της πατρίδας, ως χοάνης που τους χωράει όλους, είναι πάντα μια καλή λύση. Ειδικά αν συνοδεύεται με επίκληση ενάντια στη διαφθορά, φάρμακο για πάσα νόσο, που έχει την τάση ενίοτε να μεταμορφώνει τα πολιτικά ζητήματα σε ηθικά.

Ποιο είναι λοιπόν το νέο παραγωγικό μοντέλο το οποίο παρουσίασε ο Αλ. Τσίπρας και διαφήμισαν ως τέτοιο τα ΜΜΕ που όψιμα τον στηρίζουν; Παραμένει μυστικό. Δεν μάθαμε ούτε τι σκέπτεται να παράγει η Ελλάδα ούτε πώς, ποιες υπηρεσίες οφείλει να προσφέρει και ποιες να περιορίσει, με ποιες εργασιακές σχέσεις, τι κεφάλαια, ποιες συνεργασίες, ποια συμμετοχή του δημοσίου, ποιον κοινωνικό και πολιτικό έλεγχο, ποιους περιορισμούς, ποια σχέση με την Ευρώπη και τη Δύση, ποια τοποθέτηση στους εσωτερικούς και τους εξωτερικούς ανταγωνισμούς· τίποτα. Απλά θα είναι ένα παραγωγικό μοντέλο όπου όλοι θα περνούν καλύτερα – και οι πλούσιοι και οι φτωχοί.

Η αλήθεια είναι ότι τέτοιες γενικολογίες μπορούν να σταθούν μόνο σε περιόδους που τα πράγματα είναι πολύ άσχημα και οι άνθρωποι ψάχνουν από κάτι να πιαστούν. Υπό αυτή την έννοια, ο Αλ. Τσίπρας ξέρει πού απευθύνεται: σε ένα απελπισμένο κοινωνικό σώμα, που δεν έχει κουράγια να το ψάξει πολύ. Το ποσοστό που θέλει απλά «να φύγει ο Μητσοτάκης» δεν είναι μικρό στην ελληνική κοινωνία. Αλλά δεν έχει συνεκτικό αφήγημα. Ο Αλ. Τσίπρας μοιάζει να πιστεύει ότι μπορεί να γίνει ηγεμονικό ακόμα και χωρίς να αποκτήσει. Την τελευταία φορά που το προσπάθησε έχασε με διαφορά 23 μονάδων και άφησε δώρο στο κόμμα του τον Κασσελάκη. Οπότε μπορεί απλά να σκέφτεται: «πόσο χειρότερα μπορεί να πάει;».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News