Το θέμα της 4^ης Βιομηχανικής Επανάστασης ήταν οριζόντιο σε όλα τα πάνελς που παρακολούθησα στο φετινό Global Media Forum στη Βόννη. Ανεξάρτητα από τον αν ήταν καν στην αρχική θεματολογία, σε κάποιο σημείο της συζήτησης προέκυπτε κι ένας προβληματισμός σχετικά με τις επιπτώσεις της Tεχνητής Nοημοσύνης. Όχι μόνο στον χώρο της δημοσιογραφίας ή στον κόσμο της επικοινωνίας, αλλά και στην πολιτική και στην οικονομία ευρύτερα. Διότι ακριβώς η τεχνολογική εξέλιξη είναι τόσο ραγδαία και τόσο καταλυτική σε όλο το εύρος της ανθρώπινης δραστηριότητας που έχει εισβάλει σε κάθε δημόσια συζήτηση. Ή, σχεδόν σε κάθε τέτοια, μια που, για παράδειγμα, η προεκλογική συζήτηση στην Ελλάδα αναλώθηκε εν πολλοίς σε πιο παραδοσιακές θεματικές όπως επιδόματα, αυξήσεις, προλήψεις κ.λπ..

Η αλήθεια είναι ότι στον προεκλογικό χρόνο δεν χωρούν, ούτε ταιριάζουν συζητήσεις που χρειάζεται να φτάσουν σε βάθος και προϋποθέτουν ψυχραιμία και ουσιαστική ανάλυση. Όμως το ζήτημα των πολλαπλασιαστικών επιδράσεων της 4^ης Βιομηχανικής Επανάστασης είναι μπροστά μας, ακόμα και όταν δεν το βλέπουμε.

Μια οριζόντια ανησυχία που διαπίστωσα στο Forum δεν ήταν τόσο ο φόβος της απώλειας θέσεων εργασίας, παρά το ότι έχει αναγνωριστεί ότι τα νέα ευφυή εργαλεία θα μετασχηματίσουν εντελώς τον τρόπο με τον οποίο δουλεύουμε και προφανώς κάποιοι θα χρειαστεί να αλλάξουμε δουλειές. Αυτό εξάλλου έγινε και στις προηγούμενες βιομηχανικές επαναστάσεις και πολλοί εξοικειωνόμαστε – υπό προϋποθέσεις – με αυτή την προοπτική.

Το μεγάλο ζήτημα που αναδείχθηκε ήταν η δυσκολία ρύθμισης του νέου το τοπίου, καθώς από τη φύση του είναι άναρχο, εξελίσσεται με ρυθμούς και με τρόπους που δε μπορούμε να παρακολουθήσουμε. Έχει γίνει πλέον απόλυτα σαφές ότι δεν υπάρχει περιθώριο να αφήσουμε τα πράγματα στην τύχη τους, ακριβώς λόγω των πιθανών επιπτώσεων που μπορεί να έχουν οι εξελίξεις. Οι κίνδυνοι έχουν υπογραμμιστεί επαρκώς. Σημασία όμως έχει ότι αρχίζουν να έρχονται στην επιφάνεια λύσεις και συγκεκριμένες προτάσεις.

Η νομοθετική πρωτοβουλία από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Επιτροπή για τη δημιουργία παγκόσμιων τεχνολογικών προτύπων είναι σίγουρα στη σωστή κατεύθυνση. Εξάλλου ήταν σαφές εδώ και καιρό ότι καμία χώρα δεν θα ήταν σε θέση να ορίσει μόνη της κανόνες. Υπό αυτό το πρίσμα, η Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν η ιδανική οντότητα για να πάρει την πρωτοβουλία, με δεδομένο ότι πρόκειται για έναν ανεπτυγμένο υπερεθνικό σχηματισμό με επαρκή θεσμική παράδοση και τεχνογνωσία. Παρά το ότι δεν αποτελεί την πηγή της τεχνολογικής εξέλιξής είναι μια καλά οργανωμένη – μεγάλη αγορά που έχει τη συλλογική ισχύ για να θέσει κανόνες. Στόχος είναι να διασφαλιστεί ότι θα υπάρξει μια ανθρωποκεντρική ανάπτυξη της τεχνολογίας με σεβασμό στα θεμελιώδη δικαιώματα των πολιτών – χρηστών. Και αυτό φαίνεται ότι επιχειρείται. Προφανώς και οι τεχνολογικές εξελίξεις θα τρέχουν πάντα πολύ πιο γρήγορα από τις νομοθετικές, αλλά έχει αξία ότι αρχίζει να δημιουργείται το απαραίτητο πλαίσιο. Ίσως μάλιστα σε επόμενο στάδιο θα είναι χρήσιμο να επιδιωχθεί με ευρωπαϊκή πρωτοβουλία μια διεθνής συμφωνία, ένα διεθνές δίκαιο για την 4^η Βιομηχανική Επανάσταση που θα προβλέπει μηχανισμούς ελέγχου και επιβολής κυρώσεων.

Ωστόσο από την Τεχνητή Νοημοσύνη δεν υπάρχουν μόνο προκλήσεις. Οι άπειρες δυνατότητες δημιουργούν ταυτόχρονα τεράστιες ευκαιρίες. Και αν στη Δευτέρα Παρουσία οι «έσχατοι έσονται πρώτοι», στην κοσμογονία που συντελείται, προκύπτει ενδιαφέρουσα προοπτική: η Ελλάδα να αξιοποιήσει την αλλαγή της τεχνολογικής σελίδας και να κάνει τις απαραίτητες υπερβάσεις. Ακριβώς επειδή αναδύονται εντελώς νέα δεδομένα που δεν απαιτούν τις υποδομές του παρελθόντος, δημιουργείται μια σημαντική συγκυρία.

Η χώρα καλείται να αξιοποιήσει το κλίμα το οποίο έχει δημιουργηθεί ως προς την προσέλκυση ξένων επενδύσεων, εστιάζοντας στην καινοτομία. Να ενισχύσει την τεχνολογική ετοιμότητα των επιχειρήσεων με τα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία που θεσμοθετήθηκαν. Να προχωρήσει περαιτέρω την ψηφιακή εξέλιξη του Δημοσίου, δημιουργώντας ένα νέο παράδειγμα. Και τελικά, να εμπνεύσει την απαραίτητη αντίληψη στην κοινωνία, κάτι που αποτελεί απόλυτη προϋπόθεση για την επιτυχία του εγχειρήματος ευφυούς μετασχηματισμού το οποίο καλούμαστε να κάνουμε. Συνδυάζοντας την καινοτομία και την ενσυναίσθηση, με μια «intellemo» προσέγγιση (intelligence & emotionality).

Δεν έχει σημασία που δεν καταφέραμε να κάνουμε αυτή τη συζήτηση προεκλογικά και να ορίσουμε πού και πώς ακριβώς θέλουμε να πάει η χώρα σε αυτόν τον κρίσιμο τομέα. Σημασία έχει η κυβέρνηση που φαίνεται ότι θα προκύψει την Κυριακή, να συνεχίζει στοχοπροσηλωμένη, όχι μόνο στη διαχείριση του σήμερα, αλλά και στη διαμόρφωση του αύριο. Πρόκειται για μια ιστορικά σπάνια ευκαιρία που δεν πρέπει να χαθεί.

* Ο Παναγιώτης Κακολύρης είναι μέλος του ΔΣ του Ευρωπαϊκού Δικτύου Πολιτικών Ιδρυμάτων, με έδρα τις Βρυξέλλες.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News