Η πρόταση του Γιάννη Στουρνάρα να αποδοθεί η διαχείριση του ΕΝΦΙΑ στους δήμους δεν έπεσε σαν κεραυνός εν αιθρία.

Για τους παροικούντες την Ιερουσαλήμ η ιδέα αυτή ανήκει στην τρόικα – πόσοι άραγε θυμούνται τον Πολ Τόμσεν, ο οποίος απαίτησε πριν από την υπογραφή του δεύτερου μνημονίου που προέβλεπε το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους να επιβληθεί ένας νέος φόρος στα ακίνητα, με το επιχείρημα ότι είναι ο μόνος φόρος που πληρώνουν οι Ελληνες;

Τότε, το 2012, επιβλήθηκε το έκτακτο ειδικό τέλος ηλεκτροδοτούμενων δομημένων επιφανειών (ΕΕΤΗΔΕ). Ανακοινώθηκε στη Θεσσαλονίκη από τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Σαμαρά, Ευάγγελο Βενιζέλο, ο οποίος είχε προβάλει το περίφημο επιχείρημα:

—«Θεωρήστε ότι το ΕΕΤΗΔΕ είναι ένα ασφάλιστρο κινδύνου που διασφαλίζει ότι δεν θα χρεωκοπήσει η χώρα και δεν θα χάσετε τις περιουσίες σας»

Τα χρόνια πέρασαν, τα μνημόνια έφυγαν και το έκτακτο ειδικό τέλος στα ακίνητα έγινε μόνιμο και μετονομάστηκε σε ΕΝΦΙΑ. Ομως είναι ο φόρος τον οποίο το 98% των ελήνων φορολογουμένων πληρώνει κανονικά, σχεδόν αγόγγυστα, αφού αφορά την περιουσία τους, από το πατρικό σπίτι στο χωριό μέχρι το εξοχικό στο νησί…

Βέβαια, οι κυβερνήσεις που πέρασαν, οι ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ και τώρα η ΝΔ, προχώρησαν σε αλλαγές στην κλίμακα του φόρου, η κυβέρνηση Μητσοτάκη μάλιστα τον μείωσε (κατά 10% οριζόντια, ενώ κατάργησε και την επιβάρυνση της μεγάλης ακίνητης περιουσίας), αλλά ξέχασαν το δεύτερο σκέλος της πρότασης Τόμσεν, παρά το γεγονός ότι είχαν υπογράψει το μνημόνιο.

Αυτό που ξεχάστηκε είναι η κατάργηση του Τέλους Ακίνητης Περιουσίας (ΤΑΠ), το οποίο εξακολουθούν να εισπράττουν οι δήμοι, μαζί με τα τέλη καθαριότητας, ύδρευσης και αποχέτευσης. Το ΤΑΠ είναι μια δημοτική υποχρέωση που πληρώνει κάθε ιδιοκτήτης ακινήτου στην περιοχή όπου βρίσκεται το ακίνητό του. Στην πράξη, αυτά τα τέλη εισπράττονται από τους δήμους μέσω των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας, μαζί με τα δημοτικά τέλη και τους δημοτικούς φόρους. Αρα η μεταρρύθμιση έμεινε στη μέση….

Γιατί να πάει στους δήμους

Το θέμα ανακινήθηκε από τον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Στουρνάρα, ο οποίος στην ετήσια έκθεσή του για την ελληνική οικονομία πρότεινε στην κυβέρνηση τη μεταβίβαση της διαχείρισης των 2,3 δισ. ευρώ που αποφέρει κάθε χρόνο ο ΕΝΦΙΑ στους δήμους, με στόχο την ενίσχυση της οικονομικής αυτονομίας της τοπικής αυτοδιοίκησης, αλλά και τον εξορθολογισμό του κρατικού προϋπολογισμού, με τη μείωση των μεταβιβαστικών πληρωμών προς τους ΟΤΑ.

Ο Γιάννης Στουρνάρας θεωρεί ότι ο ΕΝΦΙΑ, ως φόρος που επιβάλλεται σε ακίνητα εντός των γεωγραφικών ορίων κάθε δήμου, θα μπορούσε να λειτουργήσει αποτελεσματικότερα όταν η διαχείριση γίνεται τοπικά. Οι δήμοι διαθέτουν εγγύτερη γνώση της φορολογικής βάσης, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μείωση της γραφειοκρατίας, καλύτερο εντοπισμό των αδήλωτων εισοδημάτων από ακίνητα και στοχευμένη χρήση των εσόδων για τις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας. Παράλληλα, η ανταποδοτικότητα του φόρου θα ενισχυθεί, αφού τα χρήματα που πληρώνουν οι πολίτες θα επιστρέφουν σε τοπικές υποδομές, κοινωνικές υπηρεσίες και έργα που αντανακλούν άμεσα τις προτεραιότητες κάθε περιοχής.

Αυτή, θα μπορούσε να πει κανείς, είναι η «φωτεινή πλευρά του φεγγαριού». Υπάρχουν όμως και σοβαροί κίνδυνοι από μια τέτοια «εξουσιοδότηση» προς τους δήμους, καθώς λίγο-πολύ όλοι γνωρίζουν τις διοικητικές αδυναμίες τους, αλλά και τα φαινόμενα κακοδιαχείρισης που έχουν καταγραφεί διαχρονικά σε πολλούς Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Οχι σε όλους, αλλά σε πολλούς, όπως παρακολουθούμε τους τελευταίους μήνες με τις καταγγελίες διαφθοράς στις πολεοδομίες από τη Χαλκιδική έως τη Ρόδο και από τη Μύκονο έως τη Μήλο.

Οι κίνδυνοι

Η εφαρμογή μιας τέτοιας μεταρρύθμισης δεν είναι χωρίς κινδύνους. Οι περισσότεροι δήμοι δεν διαθέτουν τις απαιτούμενες υποδομές ούτε το εξειδικευμένο προσωπικό ώστε να αναλάβουν πλήρως την ευθύνη ενός τόσο κρίσιμου φόρου. Επιπλέον, η έλλειψη ενιαίων διαδικασιών και τεχνογνωσίας θα μπορούσε να οδηγήσει σε ανισότητες μεταξύ των δήμων και να δημιουργήσει μια ακόμη «ομιχλώδη» περιοχή στη διαχείριση δημοσίου χρήματος.

Βέβαια, για να αποφευχθούν αυτά τα προβλήματα, ο κ. Στουρνάρας δεν παρέλειψε να σημειώσει την ανάγκη κεντρικού συντονισμού και εποπτείας, ιδιαίτερα στην αρχική φάση εφαρμογής μιας τέτοιας απόφασης. Μια τέτοια μεταρρύθμιση θα απαιτούσε τη συνεργασία του κράτους με τους τοπικούς φορείς και την ανάπτυξη ενός ενιαίου τεχνολογικού πλαισίου, που θα επιτρέπει στους δήμους να διαχειρίζονται τον φόρο αποτελεσματικά και με διαφάνεια.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News