«Με ρωτάς αν νιώθω άσχημα που κερδίζω από τον πόνο του άλλου;». Μιλώ με έναν ιδιοκτήτη εταιρείας που ασχολείται με το εμπόριο ιατρικών ειδών, μάσκες, αντισηπτικά τζελ και τα συναφή. Φοράει μια άλφα άλφα Κ95 και είναι υπ’ ατμόν, η δουλειά δεν σταματάει, ο μικρός γιος του κάνει πάρτι όταν τον βλέπει (σπάνια) στο σπίτι. «Εγώ βαρεθεί να το ακούω το “Εσύ κονομάς τώρα”. Και εγώ, ξέρεις, δεν κρύβομαι κιόλας, δεν είμαι από αυτούς που κλαίγονται, που λένε “σου” και “μου”. Λέω “ευχαριστώ τον Θεό που δουλεύουμε”. Για να σου πω την αλήθεια, κάποια στιγμή πέρασε από το μυαλό μου. Οχι ότι κερδίζω από τον πόνο του άλλου, αλλά στο στυλ, ρε φίλε, εδώ κλείνουν εταιρείες και εσύ καμιά φορά γκρινιάζεις κιόλας, ότι τρέχεις και δεν φτάνεις».

Μέσα στη Μεγάλη Παράλυση, κάποιοι φαντάζουν σαν παραφωνία, απλά και μόνο γιατί κερδίζουν ή ευημερούν. Νόμιμα, διόλου άοκνα, συχνά με προσωπικό κόστος. «Από την άλλη, όταν το ακούς γύρω γύρω, σε επηρεάζει, λες τώρα “Τι κάνω”, “Είμαι εγώ ο πεθαμενατζής που παίρνω τα χρήματα του άλλου;”, κατάλαβες πώς το λέω. Θυμάσαι ένα διάστημα τι έλεγαν τα κανάλια; Αλλά μην τα ισοπεδώνουμε όλα, δεν είναι όλοι κερδοσκόποι» τονίζει.

O «βασιλιάς της μάσκας» (όπως αποκαλώ χαριτολογώντας τον συνομιλητή μου) δεν αποφεύγει να απαντήσει στο ερώτημά μου· είναι σαφές, τον πιλάτευε από πριν: «Το σκέφτηκα και το συζήτησα με δύο δικούς μου ανθρώπους» μου λέει. «Και είπα στο τέλος: “Ρε γαμώτο, αν δεν υπήρχαν εταιρείες σαν κι εμάς…” Εμείς δεν κάναμε αρπαχτή, είμαστε 17 χρόνια στον χώρο. Ξεκίνησα τσάντα τσάντα, ιατρείο ιατρείο. Και νομίζω ότι στην παρούσα φάση, λειτούργημα επιτελέσαμε. Ειδικά, κάποιες εταιρείες ιατρικών που κάναμε fair play και φέραμε τα σωστά προϊόντα, στηρίξαμε και την οικονομία. Δες τι μάσκες κυκλοφορούν, χωρίς καμία πιστοποίηση! Εγώ κέρδισα, αλλά προσφέρω και έχω τη συνείδησή μου καθαρή».

Προφανώς μέσα σε περιόδους παγκόσμιας κρίσης, μαζί με τα ξερά, καίγονται και τα… χλωρά. Γιατί, ειδικά όσον αφορά τα ιατρικά είδη πρώτης ανάγκης, η κερδοσκοπία πήγε σύννεφο. Σχεδόν αναπόφευκτο, καθότι σύμφωνα με τον Guardian: «Μέσα σε λίγες μόνο εβδομάδες, η μάσκα έφτασε να γίνει από μια επείγουσα ανθρώπινη ανάγκη, ένα εξαργυρώσιμο κατά τον πλέον κυνικό τρόπο asset (…) – ίσως το ταχύτερο τέτοιο ταξίδι για οποιοδήποτε προϊόν στην Ιστορία». Κοιτάξτε γύρω σας. Και ποιος δεν πουλάει μάσκες. Συχνά «μαύρες», χωρίς καμία πιστοποίηση, της συμφοράς, το λαστιχάκι κόβεται με τη μία και όποιον πάρει ο Χάρος.

Νικητές στο λιμάνι της αγωνίας

Ακόμα και μέσα στα πελάγη του ανθρώπινου πόνου κολυμπούν οι ευκαιρίες. Το ξέρουμε ήδη καλά ότι εκτός από τους χαμένους της πανδημίας (ήτοι σχεδόν ολόκληρος ο πλανήτης), υπάρχουν και νικητές. Οι περισσότεροι ωφελημένοι από την εδραίωση των νέων συνηθειών της «μη κανονικότητας».

Είναι οι αναπόφευκτοι, π.χ. τα είδη μαναβικής, τα σουπερμάρκετ, το Netlix (204 εκατ. οι συνδρομητές μέσα στην πανδημία), οι κούριερ, οι επιδιορθώσεις ηλεκτρονικών υπολογιστών και τα φαστ φουντ. Είναι οι νέοι παίκτες, π.χ. το Zoom (300 εκατομμύρια οι «συμμετέχοντες» ημερησίως σε σχέση με τα μόλις 10 εκατομμύρια τον Δεκέμβριο του 2019) και τα ηλεκτρονικά pet shops. Είναι οι βετεράνοι παίκτες, π.χ. η Tupperware που φέτος κλείνει τα 75 της χρόνια. Είναι οι ευπρόσδεκτοι: μουσικά όργανα, είδη γυμναστικής κ.ο.κ. Είναι ακόμα οι εποχιακοί, που αν μη τι άλλο θα μας αφήσουν κάποια, έστω κιτς ενθύμια, π.χ. μπλουζάκια «Ιf you can read this, you are too close» («Αν μπορείς να το διαβάσεις αυτό, στέκεσαι πολύ κοντά»).

Και φυσικά είναι οι πλέον μισητοί «παίκτες», οι οποίοι στο παγκόσμιο φαντασιακό έχουν ήδη κατακτήσει τον θρόνο του δωσίλογου της Κατοχής: οι 10 πλουσιότεροι άνθρωποι στον κόσμο που ενίσχυσαν την περιουσία τους κατά 319 δισεκατομμύρια δολάρια μέσα στο 2020 (και έπεται, κατά τα φαινόμενα, μπόλικη συνέχεια).

Κάμποσα δε και τα «μικρά» λαγωνικά που έσπευσαν να φάνε από αυτή την τεράστια αχνιστή πίτα. Aνάμεσά τους, όπως γράφει ο Economist, η εταιρεία Rising S από το Τέξας, που κατασκευάζει υπερλούξ μπούνκερ με ατσάλινες πόρτες («Δεν πουλάμε φόβο, πουλάμε ετοιμότητα»). Ηδη μοσχοπουλιούνται σε επαίσχυντα πλούσιους αμερικανούς. Οταν εμείς θα πέφτουμε στον δρόμο σαν τις μύγες, αυτοί θα επιδίδονται σε όργια με φιλιά και αγκαλιές.

Υπήρξαν βέβαια και οι κάμποσοι εναλλακτικοί νικητές, αυτοί τέλος πάντων που προσαρμόστηκαν τάχιστα στα διαφορετικά είδη ζήτησης. Ενδεικτικό το παράδειγμα των ξενοδοχείων που προωθούν δωμάτια ως χώρους εργασίας, αλλά και ως χώρους αυτοπεριορισμού. Στο Xονγκ Κονγκ π.χ. αρκετά ξενοδοχεία προσφέρουν υπερπολυτελείς σουίτες (με πακέτα από 450 μέχρι 75.000 ευρώ!) για τις 14 μέρες της υποχρεωτικής και αυστηρότατης καραντίνας. Σύμφωνα με την Τάρι Κίντερ των Financial Times που είχε την τύχη να διαμείνει σε ένα τέτοιο κελί πολλών αστέρων: «Η λίστα με τα εγκεκριμένα ξενοδοχεία αποκαλύπτει μια αλήθεια όσον αφορά την καραντίνα: κανένα ποσό δεν μπορεί να την καταστήσει υποφερτή».

Οι οργανωμένοι παίκτες

Αρκετός σαφώς είναι και ο οργανωμένος ζόφος που θα αναδυθεί στο περιθώριο μιας «παραοικονομίας της καταστροφής». Εδώ βέβαια μιλάμε για κανονική (και λίαν ευφάνταστη) κερδοσκοπία πάνω στον πόνο του άλλου. Και δεν αναφέρομαι μόνο σε εκείνους που παριστάνουν τους υγειονομικούς, οι οποίοι ήρθαν δήθεν να σου φέρουν αντισηπτικά μαντιλάκια εκ μέρους του ΕΟΔΥ για να σου ξαφρίσουν το σπίτι. ‘Η τους online διακινητές παράνομων ουσιών που αναγκάστηκαν να προσαρμοστούν και το «γύρισαν» αίφνης στα γάντια και τις μάσκες.

Σύμφωνα με τους Financial Times, ήδη στο dark web έχουν κάνει την εμφάνισή τους διαφημίσεις για άμεσα παραδοτέα εμβόλια κατά του κορονoϊού, με την Europol, την Interpol κ.τ.λ. να τρέχουν και να μη φτάνουν. «Αναμφίβολα, οι εγκληματίες διεθνώς θα βγάλουν πολύ χρήμα» επιβεβαιώνει το αυτονόητο στους FT ειδικός στη διαχείριση φαρμακευτικών σκευασμάτων.

«Διαπιστευμένοι» πωλητές σού υπόσχονται π.χ. με 250 δολάρια (συν τα μεταφορικά) «διακριτική» παράδοση του εμβολίου σε ασφαλή συσκευασία. Αλλοι σου ζητούν 750 δολάρια (για τις δύο δόσεις των κινεζικών Sinopharm και Sinovac) και πληρωμή σε bitcoin. Αν τολμήσεις να ρωτήσεις πώς στο διάολο θα τα συντηρήσεις, η απάντηση είναι «είτε σε ψυκτικό δοχείο είτε στο ψυγείο» (που υποθέτω θα αγγίζει εύκολα τους -70). Κατά τους ειδικούς, τα περισσότερα από αυτά τα εμβόλια προς πώληση στο μαύρο-πίσσα Διαδίκτυο είναι είτε «μαϊμούδες» είτε… δεν πρόκειται να σου αποσταλούν.

Εκείνοι που σε βρίσκουν στην ανάγκη

Κάμποσοι βέβαια και οι κυνικοί παίκτες. Διότι η Μagna Pestilencia (Μεγάλη Πανώλη) του 21ου αιώνα δεν σέβεται ούτε ιερό ούτε όσιο. Αυτό τουλάχιστον επιβεβαίωσε η απόφαση προ ημερών της Αρχιεπισκοπής Αθηνών να αυξήσει κατά 150% τα έξοδα κηδείας! Ητοι, από τα 100 στα 250 ευρώ για κάθε εκλιπόντα και, ως γνωστόν, μεσούσης της μεγαλύτερης υγειονομικής κρίσης των τελευταίων εκατό χρόνων, οι εκλιπόντες είναι κάμποσοι.

Και στην εκπαίδευση. Μέχρι τώρα είχαμε τα πλαστά πτυχία και τις πλαστές εργασίες (θυμίζω τους 106 του Πανεπιστημίου Πατρών που το 2017 αγόρασαν και παρέδωσαν την ίδια εργασία). Τώρα, με τις εξετάσεις εξ αποστάσεως, καρπό της καταναγκαστικής τηλεκπαίδευσης, θεριεύει μια βιομηχανία αντιγραφών. Ηδη η ταρίφα υπενοικίασης νεαρού, άνεργου πτυχιούχου που θα αναλάβει να δώσει το μάθημα για σένα στη σχολή αγγίζει τα 100 με 150 ευρώ.

Η εν λόγω επιδημία αφορά όλους τους επιστημονικούς κλάδους και οι πανεπιστημιακοί πνέουν μένεα, αναζητώντας τρόπους εξυγίανσης της κατάστασης (π.χ. περίπλοκες εξετάσεις ώστε να καταστεί πιο δύσκολη η «αντιγραφή»). Οσο, όμως, η φυσική παρουσία καθίσταται αδύνατη –μαζί της και η δυνατότητα επιτήρησης– τόσο αφύσικες θα είναι οι πρακτικές που θα συνεχίσουν να ευδοκιμούν. Ακόμα και στο Γυμνάσιο, καθηγητές αρνήθηκαν προ ημερών να βαθμολογήσουν για το πρώτο τετράμηνο τους μαθητές, καθότι τα διαγωνίσματα και τα τεστ από το σπίτι θα τα έλυνε είτε η λυσσασμένη για άκοπα 20άρια μάνα, είτε ο «ιδιαιτεράς» και ο «φροντιστηριάς».

Αναπόφευκτα θα υπάρξουν και… οι άλλοι παίκτες. Τα διάφορα λαμόγια, μικρά και μεγάλα, σε χαμηλά και υψηλά κλιμάκια, βδελυροί Σάιλοκ που θα σπεύσουν να επωφεληθούν από την παγκόσμια ύφεση και να εξαργυρώσουν το πλεόνασμα αβεβαιότητας και οδύνης της Covid-19. Σε αυτούς θα ευχηθούμε αυτό που αναπαριστά το κύριο εικονογραφικό σύμβολο του χρήματος κατά τον Μεσαίωνα: ένα τιγκαρισμένο από φράγκα πουγκί που θα κρέμεται από τον λαιμό τους και θα τους οδηγεί απευθείας στην Κόλαση.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News