Ωραία. Ο Τραμπ ακτινογραφήθηκε, βυθοσκοπήθηκε, μετρήθηκε – και απορρίφθηκε στις κάλπες, έστω οριακά. Αλλά ο τραμπισμός δεν ακτινογραφήθηκε, δεν βυθοσκοπήθηκε, δεν νικήθηκε και δεν προβλέπεται να νικηθεί όσο μένει ακατανόητος για τους εχθρούς του. Επιφανείς σχολιαστές, από πολιτικούς επιστήμονες μέχρι λογοτέχνες, αναρωτιούνται ακόμη πώς ήταν δυνατόν να επιβραβευθεί εκλογικά από σχεδόν τους μισούς Αμερικανούς ένας άνθρωπος που στα τέσσερα χρόνια της θητείας του στον Λευκό Οίκο ξεπέρασε κάθε όριο σε περιφρόνηση των θεσμών, αδιάντροπο λαϊκισμό, ανευθυνότητα, τερατολογίες, φραστική και αισθητική χυδαιότητα, κατάφωρα και προκλητικά ακροδεξιό λόγο.

Αυτή η συνεχιζόμενη απορία, αυτή η ερμηνευτική αδυναμία αν όχι τύφλωση, εγγυάται τη μακροημέρευση του τραμπισμού. Το πιστοποιεί η ίδια η φρασεολογία με την οποία αρθρώνεται. Φορτισμένοι όροι που έχουν γίνει βρισιές στο πολιτικό λεξιλόγιο, όπως λαϊκιστής, ακροδεξιός, σεξιστής, περιφρονητής των θεσμών κ.λπ., κουρδίζουν μόνον οπαδούς της συστημικής κανονικότητας, όχι όμως την απέναντι πλευρά, για την οποία μπορεί και να έχουν θετικό περιεχόμενο και πάντως είναι άλλα πράγματα που μετρούν γι’ αυτή. Παρατηρείται έτσι το παράδοξο φαινόμενο οι κήρυκες του πολιτικού ορθολογισμού να λειτουργούν εντελώς ανορθολογικά, παίρνοντας τη δική τους θυμική εκτόνωση με τέτοια αναθέματα ως πειστική πολιτική επιχειρηματολογία.

Όχι ότι αδικεί τον Τραμπ το να λούζεται με τέτοιους χαρακτηρισμούς. Αλλά ο τραμπισμός είναι κάτι που υπερβαίνει τον απερχόμενο Πρόεδρο. Το σύνθημα «America first» μπορεί σ’ εμάς να φαίνεται αναχρονιστικός και επικίνδυνος εθνοκεντρισμός, αλλά οι περισσότεροι χαμένοι της παγκοσμιοποίησης στις ΗΠΑ πρέπει να το υποδέχτηκαν με ένα «επιτέλους». Το ότι η αμερικανική οικονομία πήγαινε πολύ καλά πριν από την πανδημία δεν είχε την ίδια σημασία για έναν καλοπληρωμένο ακαδημαϊκό scholar της Ανατολικής Ακτής ή για το επιτελείο των New York Times με αυτή που είχε για έναν άνεργο στο Μίσιγκαν ή έναν υποαπασχολούμενο στο Ιλινόι. Το ότι ένας Πρόεδρος των ΗΠΑ τουίταρε θερμές συστάσεις για μια πιτσαρία μπορεί να μας φάνηκε, και ήταν, απερίγραπτα ευτελές και γελοίο, αλλά μπορώ να φανταστώ ότι πολλοί απλοί (ή απλοϊκοί) Αμερικανοί το είδαν σαν μια αυθόρμητη χειρονομία ανθρώπινης αμεσότητας και καταδεκτικότητας («ο Πρόεδρος είναι σαν εμάς») αδιανόητη από έναν Μπάιντεν, για να μη πούμε από μια Χίλαρι Κλίντον.

Ο Τραμπ είναι ένας ιδιόρρυθμος, εγωπαθής και χονδροειδής μεγιστάνας. Αλλά δεν ταυτίζεται με το βαθύ κατεστημένο της Wall Street. Είναι το Δημοκρατικό Κόμμα που ταυτίζεται από καιρό με αυτό και προσπαθεί να το συγκαλύψει με έναν μεταμοντέρνο προοδευτισμό, που εστιάζει σε μειονοτικές ομάδες της αμερικανικής κοινωνίας, ανάγοντας τις ευαισθησίες τους σε υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα του έθνους (μόνο φέτος θυμήθηκε, προς το τέλος, να απευθυνθεί στο κοινωνικό σύνολο, ελέω Μπέρνι Σάντερς και διαφαινόμενης, πριν από την πανδημία, νέας αποτυχίας). Απόρροια αυτού του καθεστωτισμού με προοδευτικό μανδύα είναι η αυταρέσκεια και ο αλαζονικός ελιτισμός του. Αν την προεκλογική περίοδο του 2016 η Κλίντον αποκάλεσε σε σχετικά μικρό κύκλο τους οπαδούς του Τραμπ αξιοθρήνητους, άλλες διασημότητες των Δημοκρατικών είχαν λιγότερη αυτοσυγκράτηση. Με τυπικά τραμπικό ήθος η ευειδής και δημοφιλέστατη ποπ τραγουδίστρια Τέιλορ Σουίφτ σήκωσε στη μέση μιας συναυλίας τεντωμένο το μεσαίο δάχτυλο και φώναξε «Άι γ… σου Τραμπ», προκαλώντας ενθουσιώδεις επευφημίες του κοινού της (και συσπείρωση του κοινού του Τραμπ).

Κάτι τέτοια δείχνουν ότι η απενοχοποιημένη βαναυσότητα στον δημόσιο λόγο και την πολιτική συμπεριφορά δεν είναι μονοπώλιο του Τραμπ και του σκληρού πυρήνα των οπαδών του. Στην πραγματικότητα δεν γέννησε ο Τραμπ τον τραμπισμό αλλά ο τραμπισμός τον Τραμπ, ως πιο ακραία εκδοχή του. Στην Ευρώπη ιδίως υπάρχει η τάση να θεωρείται το φαινόμενο ως εκτροχιασμός του αμερικανικού πολιτικού συστήματος. Μέγα λάθος. Ο τραμπισμός είναι ένας ιός με παγκόσμια εξάπλωση, μια πολιτική πανδημία με πλήθος κρούσματα. Εμείς εδώ στην Ελλάδα κοντεύουμε να ξεχάσουμε ότι για σχεδόν τέσσερα χρόνια συγκυβερνηθήκαμε από μια παραλλαγή του Τραμπ, έστω ελαφρώς ηπιότερη.

Ιός ο τραμπισμός; Πρέπει να διορθώσω. Σύμπτωμα είναι του πραγματικού ιού, των λειτουργιών εκείνων της παγκοσμιοποίησης και της πολυπολιτισμικότητας που διευρύνουν συνεχώς το χάσμα ανάμεσα στις ελίτ, παλιές και νέες, και σε κοινωνικά στρώματα που περιθωριοποιούνται ολοένα και τείνουν να θεωρούνται ως απόβλητα. Το ότι οι ελίτ αδυνατούν να καταλάβουν τις συνέπειες αυτής της εξέλιξης είναι το πραγματικό πρόβλημα με τον τραμπισμό.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News