Από τον Μανόλη Αναγνωστάκη στον «Μανώλη του Παππά». Η πρόταση αυτή είναι υπερβολική, ασφαλώς συμβολική και για ορισμένους ίσως βλάσφημη για τον μεγάλο ποιητή ο οποίος υπήρξε μια από τις κορυφαίες μορφές των Γραμμάτων κατά το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα και συνδέθηκε άρρηκτα με την ανανεωτική Αριστερά.

Κι όμως αυτή η ατάκα, που την είπε ένας φίλος πριν λίγες ημέρες, απαντά κατά τη γνώμη μου στο ερώτημα γιατί τόσοι Ελληνες που πέρασαν σε κάποια φάση της ζωής τους από την ανανεωτική Αριστερά αποστρέφονται σήμερα τον ΣΥΡΙΖΑ. Σε τέτοιο βαθμό μάλιστα ώστε να σκέφτονται για πρώτη φορά στη ζωή τους να ψηφίσουν τη Νέα Δημοκρατία. Γι’ αυτούς υπάρχει μια υπαρξιακή αντιστροφή του Πρώτη Φορά Αριστερά — θα ψηφίσουν Πρώτη Φορά Δεξιά. Και υπάρχει λόγος.

Το λεγόμενο «ηθικό πλεονέκτημα» της Αριστεράς χτίστηκε πάνω σε μορφές όπως ο Αναγνωστάκης, ο Αγγελος Ελεφάντης ή ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης. Με τη διαφορά ότι οι ίδιοι δεν το επεδίωξαν ποτέ, ούτε βέβαια θέλησαν να το εκμεταλλευτούν. Οταν ο Αναγνωστάκης βραβεύτηκε στο Προεδρικό Μέγαρο (1995) από τον Κωστή Στεφανόπουλο με το παράσημο του Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος είχε σκυμμένο το κεφάλι από σεμνότητα.

Και όσοι τον είδαν τότε θυμήθηκαν τους στίχους του…

«Κι όμως εμείς, θέλουμε δε θέλουμε, έχουμε το προνόμιο (και τη μεγάλη ενοχή) να ξεχωρίζουμε ένα κεφάλι από τη στρατιά της ανώνυμης μάζας, με τη μόρφωση που μας δώσανε, με τα γραψίματα μας, με τη θέση μας σε μια κοινωνία που όσο κι αν την αρνιόμαστε, πρόθυμα θα μας ήθελε για εκλεκτά παιδιά της»

Το σημερινό στόρι περιγράφεται από την εμβληματική φωτογραφία των Τσίπρα και Φλαμπουράρη μαζί τον άλλο Μανώλη, με ωμέγα αντί για όμικρον. Βεβαίως οι δύο πρώτοι «τον δίνουν», καμώνονται πως ούτε τον ξέρουν. «Ενας τύπος που φωτογραφιζόταν μαζί μας» είπε στη Βουλή ο κυρ Αλέκος. Αλλά και ένας τύπος που έβαζε στοιχήματα μαζί τους για το αποτέλεσμα των εκλογών του Σεπτεμβρίου του 2015· αυτό αμέλησε να το ερμηνεύσει ο υπουργός Επικρατείας.

Ο Μανόλης Αναγνωστάκης διαγράφηκε το 1946 από το ΚΚΕ. Το 1948, στο στρατοδικείο που τον δίκαζε, δεν είπε τίποτα για αυτή τη διαγραφή η οποία θα ελάφρυνε την καταδίκη του, από αλληλεγγύη για τους συντρόφους και συγκατηγορουμένους του. Καταδικάστηκε σε θάνατο και επί δυόμιση χρόνια περίπου, κάθε πρωί, έβλεπε τους συντρόφους του να πηγαίνουν στο εκτελεστικό απόσπασμα.

Ο Αναγνωστάκης πέθανε το 2005 αλλά οι στίχοι του, που γράφτηκαν σε άλλες εποχές, μοιάζουν να είναι πιο επίκαιροι παρά ποτέ. Η ειρωνεία της τύχης, ή, αν θέλετε, της Ιστορίας, είναι ότι σήμερα φωτογραφίζουν αυτούς που τους έχουν παντιέρα για το υποτιθέμενο ηθικό τους πλεονέκτημα. Αυτούς που θεωρούν πως ανήκουν στον δικό τους κόσμο.

Για κακή τους τύχη η ποίηση του Αναγνωστάκη είναι βιωματική – υπαρξιακή, δεν είναι στρατευμένη. Για αυτό και είναι διαχρονική. Όπως ο στίχος: «ψάχνοντας τις λέξεις άρχισε το ψέμα»…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News