Ο Ελον Μασκ εγκαινίασε αυτή την εβδομάδα την Grokipedia, την εγκυκλοπαίδεια που δημιούργησε με Τεχνητή Νοημοσύνη και η οποία, σύμφωνα με τα λεγόμενά του, είναι καλύτερη από τη Wikipedia. Αλλά, όπως επισημαίνει ο βρετανός ιστορικός σερ Ρίτσαρντ Εβανς σε ρεπορτάζ του Guardian, το chatbot Grok του προγράμματος ΤΝ μεταφέρει στους χρήστες του σωρεία ψευδών πληροφοριών.

Ο δισεκατομμυριούχος χαρακτηρίζει τη Wikipedia «Wokepedia» – μια παράφραση του όρου «woke», που η αμερικανική Δεξιά θεωρεί πηγή διαστρέβλωσης της Ιστορίας και των κοινωνικών συνθηκών μέσω του αριστερού ρεβιζιονισμού. Αλλά οι χρήστες διαπιστώνουν ότι η Grokipedia χρησιμοποιεί πολλά λήμματα από τη Wikipedia, ενώ παράλληλα περιέχει πολλά λάθη και δείχνει να προωθεί την ακροδεξιά ρητορική που λατρεύει ο Μασκ.

Ανάμεσα σε αναρτήσεις του στο X για την προώθηση του νέου εργαλείου ΤΝ που δημιούργησε αυτή την εβδομάδα, ο δισεκατομμυριούχος ανέφερε ότι «ο εμφύλιος πόλεμος στη Βρετανία είναι αναπόφευκτος», κάλεσε τους Αγγλους «να συμμαχήσουν με σκληροπυρηνικούς άνδρες» σαν τον ακροδεξιό αγκιτάτορα Τόμι Ρόμπινσον, και έγραψε ότι το ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) μπορεί να «σώσει τη Γερμανία».

Ο Μασκ έχει ενθουσιαστεί τόσο με τη νέα του εγκυκλοπαίδεια, που ισχυρίζεται ότι σχεδιάζει κάποτε να χαράξει όλη αυτή την «ολοκληρωμένη συλλογή της πλήρους γνώσης» σε ένα σταθερό οξείδιο και να τοποθετήσει «αντίγραφα σε τροχιά, στη Σελήνη και στον Αρη» ώστε να τη διατηρήσει για το μέλλον.

Ο Εβανς, ωστόσο, ανακάλυψε ότι η χρήση της ΤΝ του Μασκ για τη στάθμιση και τον έλεγχο των γεγονότων αντιμετωπίζει ένα πιο… γήινο πρόβλημα. «Οι προπαγανδιστικές αναφορές σε chatroom έχουν ισότιμη θέση με τη σοβαρή ακαδημαϊκή εργασία», αναφέρει ο ειδικευμένος στην Ιστορία του Τρίτου Ράιχ ιστορικός στον Guardian, ο οποίος του ανέθεσε τη δοκιμή της Grokipedia. «Η ΤΝ απλώς ρουφάει τα πάντα σαν ηλεκτρική σκούπα» λέει χαρακτηριστικά στον Guardian.

Ως παράδειγμα σημειώνει την καταχώριση του προγράμματος για τον Αλμπερτ Σπέερ, τον αρχιτέκτονα του Χίτλερ και υπουργό Πυρομαχικών της Γερμανίας στον πόλεμο, η οποία επαναλαμβάνει ψέματα και διαστρεβλώσεις για αυτόν, που έχουν καταρριφθεί σε μια βραβευμένη βιογραφία του από το 2017.

Επίσης αναφέρει την καταχώριση της Grokipedia για τον βρετανό μαρξιστή ιστορικό Ερικ Χόσμπαουμ –του οποίου τη βιογραφία έγραψε ο Εβανς–, που ισχυρίζεται λανθασμένα ότι βίωσε τον υπερπληθωρισμό στη Γερμανία το 1923 και πως ήταν αξιωματικός στο Βασιλικό Σώμα Διαβιβάσεων, ενώ δεν αναφέρει ότι είχε παντρευτεί δύο φορές.

Το πρόβλημα, σύμφωνα με τον αναπληρωτή διευθυντή του Κέντρου Ιστορίας της Γνώσης Lund στη Σουηδία, Ντέιβιντ Λάρσεν Χάιντενμπαντ, είναι η σύγκρουση ανάμεσα σε «διαφορετικές κουλτούρες γνώσης». Ο ίδιος επισημαίνει στον Guardian ότι, σε αντίθεση με την κουλτούρα της επιβεβαίωσης της πληροφορίας στην παραδοσιακή ακαδημαϊκή προσέγγιση, η κουλτούρα γνώσης της Σίλικον Βάλεϊ «βασίζεται στην επανάληψη λαθών που δεν τα θεωρεί ψευδείς πληροφορίες».

Η άφιξη της Grokipedia συνεχίζει μια παράδοση αιώνων εγκυκλοπαιδειών – από τους κινεζικούς παπύρους Γιόνγκλ του 15ου αιώνα έως την «Εγκυκλοπαίδεια», μια μηχανή διάδοσης αμφιλεγόμενων απόψεων του Διαφωτισμού στη Γαλλία του 18ου αιώνα. Ακολούθησαν η αγγλόφωνη Εγκυκλοπαίδεια Britannica και, από το 2001, η δημοσίως χρηματοδοτούμενη Wikipedia.

Δεδομένου ότι η Grokipedia είναι η πρώτη διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια που δημιουργήθηκε σε μεγάλο βαθμό από την ΤΝ, το ερώτημα που προκύπτει είναι ποιος ελέγχει την αλήθεια όταν τα ηνία κρατούν οι μηχανές. «Αν αυτός είναι ο Μασκ, τότε φοβάμαι την πολιτική χειραγώγηση», απαντά στον Guardian ο ιστορικός πολιτισμού Πίτερ Μπερκ, ομότιμος καθηγητής στο Κολέγιο Εμάνουελ του Κέιμπριτζ.

Το πρόβλημα, προσθέτει, δεν είναι τα εμφανή ψευδή λήμματα, τα οποία εύκολα αντιλαμβάνεται ένας αναγνώστης με στοιχειώδη μόρφωση και ενημέρωση, αλλά εκείνα που οι χρήστες με λιγότερες γνώσεις δεν θα αντιληφθούν. «Η ανώνυμη προέλευση πολλών καταχωρίσεων στις διάφορες αμφιβόλου ποιότητας εγκυκλοπαίδειες είναι ότι συχνά τους προσφέρει μια αίσθηση αυθεντίας την οποία δεν αξίζουν», εξηγεί χαρακτηριστικά.

Ο Αντριου Ντάντφιλντ, επικεφαλής ενός οργανισμού ελέγχου δεδομένων με έδρα στη Βρετανία, σημειώνει ότι εγχειρήματα όπως η Grokipedia δεν εμφανίζουν τη διαφάνεια εγκυκλοπαιδειών όπως η Wikipedia, ζητούν όμως την ίδια εμπιστοσύνη. «Καθώς δεν είναι σαφές σε ποιον βαθμό εμπλέκεται στη συλλογή πληροφοριών η ΤΝ και σε ποιον ο άνθρωπος, γίνεται πολύ δύσκολη η παροχή εμπιστοσύνης σε τέτοιες περιπτώσεις», αναφέρει στον Guardian.

Ο Μασκ ενθαρρύνθηκε να ξεκινήσει την Grokipedia από τον σύμβουλο τεχνολογίας του Ντόναλντ Τραμπ, Ντέιβιντ Σακς, ο οποίος παραπονέθηκε ότι η Wikipedia είναι «απελπιστικά προκατειλημμένη» και συντηρείται από «έναν στρατό αριστερών ακτιβιστών». Αλλά μόλις το 2021 ο επιχειρηματίας υποστήριζε τη διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια, γράφοντας στο X για τα 20ά γενέθλιά της: «Wikipedia, χαίρομαι πολύ που υπάρχεις».

Ωστόσο, τον Οκτώβριο του 2023, η αντιπάθειά του για την πλατφόρμα τον οδήγησε να προσφέρει 1,14 δισ. ευρώ, ώστε «να αλλάξει το όνομά της σε Dickipedia» (σεξιστικό και μηδενιστικό λογοπαίγνιο). Και όμως, πολλά από τα 885.279 λήμματα διαθέσιμα στην Grokipedia την πρώτη εβδομάδα της κυκλοφορίας της είχαν αντληθεί κατά γράμμα από τη Wikipedia.

Βέβαια, κάποια άλλα είχαν σημαντικές αποκλίσεις. Στην καταχώρισή της για τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, μιλάει για εκστρατεία «αποναζιστικοποίησης» της χώρας, παραθέτοντας ως εξέχουσα πηγή το Κρεμλίνο. Επίσης αποκαλεί την ακροδεξιά οργάνωση Βρετανία Πρώτα ως «πατριωτικό πολιτικό κόμμα», την ώρα που η Wikipedia τη χαρακτηρίζει «νεοφασιστική» και «ομάδα διάδοσης ρητορικής μίσους».

Παράλληλα, η Grokipedia χαρακτηρίζει τα γεγονότα της 6ης Ιανουαρίου 2021 στο αμερικανικό Καπιτώλιο ως «ταραχές» και όχι ως πραξικοπηματική ενέργεια, ενώ αναφέρει ότι υπάρχουν «εμπειρικές βάσεις» στη συνωμοσιολογική θεωρία ότι η μαζική μετανάστευση προς τις ΗΠΑ είναι μέρος ενός σχεδίου σκόπιμης δημογραφικής «διαγραφής» του λευκού πληθυσμού της χώρας.

Η Wikipedia αντέδρασε μάλλον ψυχρά στο λανσάρισμα της Grokipedia, αναφέροντας ότι εξακολουθεί να προσπαθεί να κατανοήσει πώς λειτουργεί η νέα πλατφόρμα. «Σε αντίθεση με αρκετά νεότερα projects, τα δυνατά σημεία μας είναι σαφή: διαφανής πολιτική, αυστηρή εθελοντική εποπτεία και ισχυρή κουλτούρα συνεχούς βελτίωσης» αναφέρει στον Guardian εκπρόσωπός της, προσθέτοντας ότι η διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια «δεν προωθεί συγκεκριμένες απόψεις».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News