«Ας ξεκινήσει η διαδικασία!» δήλωσε ο αμερικανός πρόεδρος μετά από την τηλεφωνική επικοινωνία που είχε τη Δευτέρα με τον πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν σχετικά με την έναρξη συνομιλιών για τον τερματισμό του πολέμου μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Και ο πάπας Λέων ΙΔ’ προσφέρθηκε να φιλοξενήσει τις διαπραγματεύσεις στο Βατικανό.

Παρ’ ότι οι λόγοι δεν είναι ακριβώς σαφείς, ο Ντόναλντ Τραμπ προφανώς επιδιώκει τον τερματισμό της αιματοχυσίας. Εξίσου προφανές, όμως, είναι πως χρειάζεται μια καλύτερη, πιο συνεκτική στρατηγική. Τουλάχιστον αυτό υποστηρίζει ο διακεκριμένος αρθρογράφος της Washington Post Ντέιβιντ Ιγκνάσιους, σημειώνοντας πως εάν ο αμερικανός πρόεδρος επιθυμεί ειλικρινά να βάλει ένα τέλος στον πόλεμο, θα πρέπει να αντιμετωπίσει τα εμπόδια που καθιστούν πολύ δύσκολη, τουλάχιστον στην παρούσα φάση, την επίτευξη μιας ρηξικέλευθης συμφωνίας.

Τα εμπόδια είναι πολλά

Καταρχάς ο Πούτιν εξακολουθεί να μην δέχεται καν μια προσωρινή κατάπαυση του πυρός και, κατά την τηλεφωνική τους συνομιλία τη Δευτέρα, ο Τραμπ τρόπον τινά υπέκυψε στην ακαμψία του ρώσου ομολόγου του, συμφωνώντας ότι «οι όροι για αυτήν [την εκεχειρία] θα αποτελέσουν αντικείμενο διαπραγμάτευσης μεταξύ των δύο πλευρών, όπως πρέπει να γίνει, επειδή αυτές γνωρίζουν τις λεπτομέρειες».

Σύμφωνα με τον Ιγκνάσιους το σκεπτικό του Τραμπ δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια «μορφή μαγικής σκέψης» (πρόκειται για την πεποίθηση ότι οι επιθυμίες μπορούν να επιβάλουν τη δική τους τάξη στον υλικό κόσμο). «Ο Τραμπ πρέπει να οργανώσει αυτή τη διαδικασία με μεγαλύτερη συνοχή, αλλιώς θα αποτύχει», προειδοποιεί ο αρθρογράφος της Washington Post.

Συνοψίζοντας τις πρωτοβουλίες που έχουν αναλάβει έως σήμερα οι ΗΠΑ με απώτερο σκοπό τον τερματισμό του πολέμου, ο Ιγκνάσιους κάνει λόγο για μια σειρά από συγκεχυμένες τακτικές. Αρχικά ο Λευκός Οίκος πρότεινε μια εκεχειρία για τις υποδομές, την ενέργεια και τη ναυσιπλοΐα στη Μαύρη Θάλασσα. Το αποτέλεσμα ήταν μια τρύπα στο νερό, οπότε ο Τραμπ ζήτησε από Μόσχα και Κίεβο να καθορίσουν και να υποβάλουν τους όρους τους. Αλλά η απόσταση μεταξύ των δύο πλευρών ήταν αγεφύρωτη και ο αμερικανός πρόεδρος στράφηκε στις απευθείας διαπραγματεύσεις, οι οποίες, όμως, επίσης δεν οδήγησαν πουθενά, την προηγούμενη εβδομάδα στην Κωνσταντινούπολη. Οπότε τη Δευτέρα ανέλαβε δράση ο ίδιος, επικοινωνώντας προσωπικά με τον Πούτιν.

Οσον αφορά το παρόν και, κυρίως, τη συνέχεια, πάντα από τη σκοπιά των ΗΠΑ, αυτό που επιδιώκει πλέον ο Τραμπ είναι οι δύο πλευρές να βρουν μόνες τους μια λύση. Ομως «αυτή η ασυνάρτητη, διαρκώς μεταβαλλόμενη προσέγγιση είναι μια συνταγή αποτυχίας και αντανακλά υποκείμενες λανθασμένες υποθέσεις», σχολιάζει ο Ιγκνάσιους.

Το πρώτο και μεγαλύτερο πρόβλημα είναι, φυσικά, ο Πούτιν, ο οποίος δείχνει (ξεκάθαρα μάλιστα) πως στόχος του δεν είναι η ειρήνευση. Προτεραιότητά του εξακολουθεί να αποτελεί η νίκη ή – όπως το έθεσε ο ίδιος για πολλοστή φορά μετά από τη συνομιλία του με τον Τραμπ – η «εξάλειψη των βαθύτερων αιτιών της κρίσης», το οποίο, πρακτικά, σημαίνει πως η Ουκρανία θα πρέπει, σύμφωνα με τον Πούτιν, να αποδεχτεί πως όχι μόνο δεν θα καταστεί μια ευρωπαϊκή χώρα, όπως επιθυμεί, αλλά και ότι θα βρίσκεται υπό ρωσική επιρροή.

«Ο Πούτιν άρχισε τον πόλεμο, βασιζόμενος στην ψευδαίσθηση ότι η Ουκρανία δεν ήταν ένα πραγματικό έθνος και δεν θα πολεμούσε σκληρά για την κυριαρχία της. Πόσο λάθος έκανε», γράφει ο αμερικανός δημοσιογράφος. Επειτα από περισσότερο από τρία χρόνια πολέμου η Ρωσία έχει υποστεί τεράστιες απώλειες, περί τους 800.000 νεκρούς και τραυματίες, ενώ ο τεράστιος στρατός της δεν έχει καν καταφέρει να κατακτήσει το Ντόνετσκ. «Οταν τα κανόνια σιγήσουν, η Ρωσία θα αρχίσει να εκτιμάει το κόστος της τρομερής ανοησίας του Πούτιν. Δεν είναι περίεργο που προτιμά να συνεχίζει να πολεμά», όπως εξηγεί ο Ιγκνάσιους.

Ο παράγων οικονομία

Ενα δεύτερο ζήτημα είναι η ιδέα του Τραμπ ότι η Ρωσία αποτελεί ένα «δυνάμει οικονομικό χρυσωρυχείο για τις Ηνωμένες Πολιτείες». Το επανέλαβε ξανά τη Δευτέρα, με την απόλυτη υπερβολή που τον χαρακτηρίζει, λέγοντας πως «υπάρχει μια τεράστια ευκαιρία για τη Ρωσία να δημιουργήσει τεράστιες ποσότητες θέσεων εργασίας και πλούτου [όταν τερματιστεί ο πόλεμος]. Οι δυνατότητές της είναι ΑΠΕΡΙΟΡΙΣΤΕΣ».

Ο Τραμπ το πιστεύει αυτό εδώ και πολλά χρόνια, πλέον, από τη δεκαετία του 1980 συγκεκριμένα, ενώ από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του, η εν λόγω πεποίθησή του ενισχύθηκε από τον σύμβουλο του Πούτιν, Κίριλ Ντμίτριεφ, έναν απόφοιτο του Harvard Business School, ο οποίος το προηγούμενο διάστημα συναντήθηκε με τον απεσταλμένο του Τραμπ για τη Ρωσία, Στιβ Γουίτκοφ.

Αλλά οι οικονομολόγοι με ειδίκευση στη Ρωσία δηλώνουν πως αυτή η άποψη είναι λανθασμένη, σημειώνοντας πως η ρωσική οικονομία εξακολουθεί να μαστίζεται από τη διαφθορά και την κακοδιαχείριση και να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εξαγωγές ενέργειας και ορυκτών. Επιπλέον, τις τελευταίες δεκαετίες η Ρωσία ήταν ένα κράτος σε παρακμή παρά μια χώρα σε ανοδική πορεία.

Αντιθέτως, εάν οι οικονομικές εκτιμήσεις του Τραμπ ήταν πιο ρεαλιστικές, θα διέκρινε περισσότερες οικονομικές ευκαιρίες στην Ουκρανία. Εξακολουθεί να βασιλεύει η διαφθορά, συγχρόνως, όμως, λόγω του πολέμου, στο Κίεβο υπάρχει πλέον ένα οικοσύστημα καινοτομίας το οποίο ενδέχεται να είναι το πιο παραγωγικό σε ολόκληρη την Ευρώπη. Σε αντίθεση με τη Μόσχα η οποία αγοράζει drones από το Ιράν, η Ουκρανία κατασκευάζει τα δικά της, τα οποία είναι, μάλιστα, ολοένα πιο εξελιγμένα. Πλέον, όπως εξήγησε ο ίδιος ο υπουργός Αμυνας της Ουκρανίας, Ρουστέμ Ουμέροφ, συνομιλώντας με τον Ιγκνάσιους, πλέον το Κίεβο, αντί να παρακαλεί για ελεημοσύνες, αναζητά εταίρους σε αμυντικές επενδύσεις.

Ο ρόλος της Ευρώπης

Μια τρίτη παρανόηση είναι ότι μια γονατισμένη Ουκρανία μπορεί να αναγκαστεί να παραδοθεί. Η εκδοχή του Τραμπ για αυτό το καταστροφικό σενάριο είναι η φράση «δεν έχετε κανένα χαρτί [να παίξετε]», την οποία επαναλαμβάνει συχνά στον πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Στην πραγματικότητά, όμως, αποδεικνύεται ότι η Ουκρανία έχει ένα πολύ ισχυρό χαρτί, το οποίο είναι η ισχυρή υποστήριξη από την Ευρώπη.

Οι Ευρωπαίοι αναγνωρίζουν ότι εάν ο Πούτιν επικρατήσει στην Ουκρανία, θα επιδιώξει να αναδιατάξει τις ισορροπίες ασφαλείας σε ολόκληρη την ήπειρο. Οι ανησυχίες τους επιβεβαιώνονται από τις νέες ρωσικές βάσεις στα σύνορα με τη Φινλανδία και τα κράτη της Βαλτικής καθώς και από τον υβριδικό πόλεμο που διεξάγει η Μόσχα κατά των υποστηρικτών της Ουκρανίας. Σύμφωνα, μάλιστα, με ορισμένους Ευρωπαίους η Ρωσία βρίσκεται ήδη σε πόλεμο με το ΝΑΤΟ.

Αυτό σημαίνει πως ο Τραμπ δεν θα μπορέσει να επιβάλει στον Ζελένσκι μια κακή συμφωνία, επειδή οι ευρωπαίοι σύμμαχοι είναι έτοιμοι να αντισταθούν. Και, επιτέλους, επιδιώκουν σοβαρά να αυξήσουν σημαντικά τη στρατιωτική τους ισχύ, ούτως ώστε να είναι σε θέση να επιβάλλουν τις απόψεις τους, με τον Ιγκνάσιους να αναφέρεται ενδεικτικά στην φιλοδοξία του καγκελάριου Φρίντριχ Μερτς να καταστεί η Μπούντεσβερ «ο ισχυρότερος συμβατικός στρατός στην Ευρώπη».

Από αυτή τη σκοπιά η Ουκρανία μπορεί να πετύχει μια αποδεκτή συμφωνία στις μελλοντικές διαπραγματεύσεις, εάν ο Πούτιν διαπιστώσει πως το Κίεβο είναι έτοιμο να συνεχίσει να αγωνίζεται με την αρωγή της Ευρώπης (και λίγο και της Αμερικής όσον αφορά τη συλλογή πληροφοριών μέσω δορυφόρων).

«Ακουσα ανώτερους υπουργούς της κυβέρνησης Ζελένσκι, κατά τη διάρκεια συναντήσεων στο Κίεβο αυτόν τον μήνα, να εκφράζουν αυτήν την πεποίθηση. Θέλουν να πετύχει η ειρηνευτική πρωτοβουλία του Τραμπ. Αλλά προετοιμάζονται για το ενδεχόμενο να αποτύχει», γράφει ο Ιγκνάσιους. «Ο Τραμπ υπήρξε επίμονος και ένθερμος υποστηρικτής της ειρήνης στην Ουκρανία. Συχνά αναφέρεται σε αυτήν κάνοντας λόγο για “λουτρό αίματος” […] Αλλά, εάν θέλει να πετύχει, πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι η επίλυση αυτής της σύγκρουσης δεν είναι κάτι που μπορεί να επιτευχθεί με μια κίνηση. Μοιάζει περισσότερο με την κατασκευή ενός νέου εργοστασίου παρά με το κλείσιμο μιας κτηματομεσιτικής συμφωνίας», προσθέτει ο αρθρογράφος της Washington Post.

Και προς επίρρωση της άποψής του παραθέτει μια προειδοποίηση του Χένρι Κίσινγκερ, τον οποίο χαρακτηρίζει ως τον «καλύτερο διαπραγματευτή στη σύγχρονη διπλωματική ιστορία»: «Κάθε διαπραγματευτής που παρασύρεται στο να πιστέψει ότι η προσωπικότητά του επιδρά καθοριστικά, σύντομα θα βρεθεί στο ειδικό καθαρτήριο που η ιστορία επιφυλάσσει για όσους μετρούν τον εαυτό τους με βάση την αναγνώριση και όχι με βάση τα επιτεύγματα».

Ο αμερικανός πρόεδρος εξακολουθεί έχει την ευκαιρία να συμβάλει στην επίτευξη μιας συμφωνίας που θα τερματίσει την πιο βίαιη σύρραξη από το τέλος του B’ Παγκόσμιου Πολέμου. Εάν, όμως, δεν αντιληφθεί ότι πρέπει να οργανωθεί και να βρει την υπομονή για σκληρές διαπραγματεύσεις με τη Μόσχα, η Ουκρανία δεν θα έχει άλλη επιλογή από το να υπερασπιστεί τον εαυτό της, καταδικάζοντας τον Ντόναλντ Τραμπ στο καθαρτήριο του Κίσινγκερ.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News