Μια μέρα, η φίλη του, ηθοποιός, Στεφανία Γουλιώτη, τον παίρνει τηλέφωνο. «Θέλουμε να δουλέψουμε πολύ μαζί με την Λουκία (Μιχαλοπούλου) και σκεφτόμαστε μήπως μας σκηνοθετήσεις, τι λες;». Η αυθόρμητη απάντησή του Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη έμοιαζε με φυσικό συμπλήρωμα της απρόσμενης ερώτησης. Έχοντας αποφασίσει από κοινού με τον Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλο να συνεχίσουν τη συνεργασία που είχαν στον «Πουπουλένιο», της προτείνει αμέσως τον «Θεό της Σφαγής». «Είμαι σίγουρος ότι αν ψάξουμε θα βρούμε κι άλλα έργα», καταλήγει. Τι κι αν ο αυθορμητισμός, όπως ισχυρίζεται, «χρειάζεται μεγάλη προετοιμασία για να ενεργοποιηθεί», εκείνη τη στιγμή άλλο έργο δε θα μπορούσε να υπάρξει. Δυο ζευγάρια, τέσσερις απαιτητικοί ρόλοι.  Έτσι απλά, με ένα τηλεφώνημα, όλα κούμπωσαν αρμονικά και οδήγησαν στη δημιουργία μιας κυριολεκτικά γοητευτικής παράστασης.

Η υπόθεση λίγο πολύ γνωστή. Δυο διαφορετικά ζευγάρια, από τη μία ένας μεγαλοδικηγόρος με σύζυγο επιχειρηματία κι από την άλλη ένας έμπορος ειδών κιγκαλερίας παντρεμένος με μια φιλούμουση ακτιβίστρια, συναντιούνται στο σπίτι των δεύτερων για να συζητήσουν τον καβγά των εντεκάχρονων αγοριών τους. Οι γονείς του θύματος (Μιχαλοπούλου-Παπασπηλιόπουλος), των οποίων ο γιος έχασε δυο δόντια στον τσακωμό, ζητούν με ευγενικό τρόπο εξηγήσεις από τον σνομπ δικηγόρο και την αξιοπρεπή γυναίκα του. Μια και οι θέσεις του θύτη και του θύματος εναλλάσονται συνεχώς, καθώς αποκαλύπτεται ότι η διαμάχη προήλθε επειδή ο κανακάρης της ακτιβίστριας δεν ήθελε το άλλο παιδί στη συμμορία του, η λύση όχι μόνο καθυστερεί, αλλά δεν έρχεται ποτέ. H απόγνωση του αδιεξόδου μεταμορφώνει σταδιακά τους τέσσερις πολιτισμένους ενήλικες σε αγρίμια και το σαλόνι μετατρέπεται σε πεδίο συνεχόμενων συγκρούσεων.

Χαρτογράφηση συρράξεων

Μολονότι οι ρόλοι είναι εμφανώς διακριτοί μεταξύ τους, δε στέκονται μόνοι τους εκτός του κουαρτέτου. Η αλληλοσυμπλήρωσή τους λειτουργεί με τέτοιο τρόπο, ώστε η αδυναμία του ενός να αναδεικνύεται ως το προτέρημα του άλλου. Επίσης, η πλοκή του έργου βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά στη δυναμική του διαλόγου, οπότε ο κίνδυνος η παράσταση να γίνει πλαδαρή παραμονεύει κάθε βράδυ. Τον ρωτάω πως κατόρθωσε να δομήσει με τέτοια μαθηματική ακρίβεια τους χαρακτήρες. Εμφανίζονται τόσο ισοδύναμοι λες και συμμέτεχουν με 25%.  «Για μια βδομάδα μελετούσαμε όλοι μαζί τις ατάκες σαν να πρόκειται για πολεμικό κείμενο, σημειώναμε που αρχίζει και που τελειώνει η κάθε σύρραξη. Μάλιστα, χρησιμοποιούσαμε κι ένα ιδιότυπο λεξικό, για παράδειγμα “ΟΗΕ” σήμαινε όταν κάποιος προσπαθούσε να βελτιώσει το κλίμα. Βάσει αυτή της λογικής χαρτογραφήσαμε τις συρράξεις και προσπαθήσαμε να καλύψουμε τις αφετηρίες τους για να κρατήσουμε το ενδιαφέρον. Οι συμπεριφορές των πρωταγωνιστών εξηγούνται αναδρομικά», περιγράφει.

Βράδυ, καθισμένοι σε ένα καφέ στη Βουκουρεστίου, συχνά η συνέντευξη διακόπτοταν από περαστικούς που του έδιναν συγχαρητήρια. Κι άλλο δείγμα αυθορμητισμού, σκέφτηκα. «Είναι ειλικρινείς;», αναρωτήθηκα φωναχτά. Η ανεπεξέργαστη απορία ευθύς άνοιξε νέο κύκλο κούβεντας, περί υποκρισίας τούτη τη φορά. Μου αναφέρει ότι σε όλα τα κριτικά δοκίμια που διάβασε για το έργο ο βασικός σχολιασμός είναι πως το κείμενο σατιρίζει την υποκρισία της αστικής τάξης, ότι δηλαδή ενώ μας παριστάνουν τους καθωσπρέπει στην ουσία τους είναι πρωτόγονοι. «Εμείς, και οι τέσσερις, διαφωνούμε με αυτή την ανάγνωση. Πιστεύουμε βαθιά ότι γίνεται μια ευγενική κι ειλικρινής προσπάθεια από όλες τις μεριές να λυθεί η διαφωνία με ειρηνικό τρόπο. Μόνο αν θεωρείς ότι με κλωτσιές έρχονται οι λύσεις αντιμετωπίζεις αυτούς τους τέσσερις ως υποκριτές», απαντάει, τασσόμενος ξανά υπέρ του Θεού της επικοινωνίας.

«Αφετηρία η κατανόηση»

Και δίχως άλλο, αυτός ο Θεός, παρά τις οφθαλμοφανείς αντιφάσεις που προκύπτουν μεταξύ των αρχών που νομίζουμε ότι πρεσβεύουμε και εν τέλει αυτών που πρακτικά υποστηρίζουμε -φερ’ ειπείν η ειρηνίστρια/ακτιβίστρια σύζυγος παρουσιάζεται ως η πιο ιδεοληπτική από όλους-, επιτρέπει σε όλες τις φωνές να μιλήσουν. Άλλωστε, αυτός είναι και ο λόγος που ο σκηνοθέτης επέλεξε να μην «παγιδεύσει» τον Αλέν, τον πραγματιστή δικηγόρο, στην ωμή κυνικότητά του. Ξεκινώντας από τη θεμελειώδη για κείνον αρχή της κατανόησης, «πάντα προσπαθώ να καταλάβω τους ανθρώπους και να με καταλάβουν, πιο πολύ χαίρομαι όταν με καταλαβαίνουν παρά όταν τους αρέσει κάτι που κάνω», θα μου πει ορίζοντας έτσι το δικό του «κέντρο» της πραγματικότητας: επιδιώκει να ακουστούν ισότιμα όλες οι απόψεις για τη ζωή. «Αν ο Αλεν παιζόταν ακόμη πιο κυνικά, ενδεχομένως θα λειτουργούσε πιο αστεία για τους θεατές, αλλά ουδείς θα πρόσεχε τη δική του ματιά», αναλύει.

Από τη στιγμή που είναι δύσκολο, ως και τολμηρό, να αποφανθείς ποιος έχει δίκιο και ποιος άδικο στη διαμάχη των δυο ζευγαριών, άρα εκ των πραγμάτων αδυνατείς να συστρατευθείς με μια από τις θέσεις των χαρακτήρων, τον ρωτάω αν η ενασχόλησή του με το συγκεκριμένο έργο τον προίκισε με καινούργια ερμηνευτικά εργαλεία. «Παρατηρώντας τον εαυτό μου άρχισα να διαπιστώνω πως τον τελευταίο καιρό, δίχως να το πάρω είδηση, έχω μια αυξανόμενη οξυθυμία. Εν ολίγοις, δεν έχω τη ψυχραιμία που απαιτείται, ποιος ξέρει γιατί…» (κάνει παύση, αναστοχάζεται, του ξεφεύγει ένα χαμόγελο, γενικεύει την κουβέντα γρήγορα). «Πάντως, αντικειμενικά με όλα αυτά που βρίσκουμε καθημερινά μπροστά μας, αν καταφέρεις να κλείσεις ένα εικοσιτετράωρο χωρίς μάχη πρέπει να αισθάνεσαι πολύ τυχερός άνθρωπος».

Όταν φταίνε οι καταστάσεις

 Γενικότερα, επί σκηνής παρακολουθούμε ενήλικες που η συμπεριφορά τους κουβαλάει όλες τις αγκυλώσεις του σήμερα. Πίνουν, αντιδρούν ακραία μόλις στριμωχτούν και ψάχνουν αφορμές για να αποτινάξουν βίαια την «αόρατη» καταπίεση που βαραίνει τους ώμους τους. Είναι ανυποψίαστα θύματα των καταστάσεων που ζουν και σε τίποτα δε διαφέρουν από τους θεατές που βρίσκονται στο θέατρο «Αθηνών». «Όταν ακούγεται η ομολογουμένως βαριά φράση πως τα παιδιά μας οδηγούν στην καταστροφή, βλέπω πως χαμογελάνε ανακουφισμένα τα παντρεμένα ζευγάρια. Στην παράσταση καθρεφτίζονται κομμάτια της ζωή τους», σχολιάζει παρηγορητικά και προσθέτει με αγωνία πως «πολλές φορές η ευθύνη είναι έξω από μας και αδυνατούμε να το δούμε, φταίει απλώς η κατάσταση. Μπορούμε να κερδίσουμε τις προβληματικές καταστάσεις. Το ζήτημα είναι να μην πέσουμε στην παγίδα και πιστέψουμε ότι φταίει ο άλλος, να μη νιώσουμε ελλιπείς».

Ωστόσο, τι γίνεται στην περίπτωση, όπως συμβαίνει στα δυο ζευγάρια του έργου, που έχεις εξαντλήσει όλα τα εργαλεία που διαθέτεις για να λύσεις μια διαφωνία και πάλι άκρη δε βγαίνει; «Προσπαθείς ξανά. Βγαίνεις από το σπίτι, παίρνεις μια απόσταση από το γεγονός, επιστρέφεις και αγωνίζεσαι πραγματικά να καταλάβεις τη θέση του άλλου». Ως δια μαγείας, η απάντησή του μου έσβησε τη στενοχώρια που είχα μετά την παράσταση. Γιατί εδώ που τα λέμε, είναι λυπηρό να προσπαθείς να επιλύσεις μια κατάσταση και να μην τα καταφέρνεις. Εκτός από ελλιπής, φοβάσαι ότι είσαι και ανίκανος. Στο τέλος όμως, παρά τις εξουθενωτικές αψιμαχίες, οι τέσσερις πρωταγωνιστές κάθονται για πρώτη φορά όλοι μαζί στον καναπέ. Κι αυτό το «μαζί» είναι που σε λυτρώνει. Τουλάχιστον στην παράσταση.

«Ο Θεός της Σφαγής»

Παίζουν: Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης, Στεφανία Γουλιώτη, Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος και Λουκία Μιχαλοπούλου

Θέατρο Αθηνών, Βουκουρεστίου 10, τηλ: 210-33312343

Ώρες ταμείου: Τρίτη-Κυριακή, 10:30-13:30 &17:00-21:30

Οι συντελεστές:

Μετάφραση: Γιώργος Βούρος

Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης

Σκηνικά – Κοστούμια: Αθανασία Σμαραγδή

Φωτισμοί: Αλέκος Γιάνναρος

Μουσική: Μίνως Μάτσας

Βοηθός σκηνοθέτη: Μανώλης Δούνιας

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News