Τι θα συνέβαινε στις 8 Αυγούστου του 2025 αν η φωτιά της Κερατέας που έφτασε έως τα Λεγρενά πλησίαζε στις εγκαταστάσεις των ΕΑΣ στο Λαύριο -ακόμη και σε απόσταση κάποιων εκατοντάδων μέτρων- ανεβάζοντας υπέρμετρα τις θερμοκρασίες; Αυτό είναι κάτι που κανείς δεν θα ήθελε να το σκεφτεί και πάνω από όλους η κυβέρνηση η οποία «πάγωσε» το 2024 την εκκαθάριση 220 τόνων ισχυρών εκρηκτικών. 

Τα πράγματα είναι αρκετά απλά και γι’ αυτό είναι και τόσο επικίνδυνα. Στο Λαύριο, στην περιοχή των εγκαταστάσεων των Ελληνικών Αμυντικών Συστημάτων (ΕΑΣ) υπάρχουν πάνω από 220 τόνοι ισχυρών εκρηκτικών, τα περισσότερα σε ελεύθερη μορφή, μέσα στο έδαφος. 

Ποιος το λέει; Το αναφέρουν ρητά τα έγγραφα επίσημων φορέων και ειδικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (βρίσκονται στη διάθεση του Protagon). Τονίζεται ότι τα εκρηκτικά βρίσκονται σε βάθος που ξεκινάει από τα 3 μόλις μέτρα και σε δεξαμενές γύρω από τη μολυσμένη ζώνη. Σε μια έκταση 3.000 τ.μ. τα έγγραφα εντοπίζουν συγκεντρώσεις που υπερβαίνουν κατά πολύ το όριο κινδύνου για έκρηξη. 

Υπάρχει κίνδυνος; Τα έγγραφα προειδοποιούν ότι σε περίπτωση ατυχήματος η καταστροφή θα μπορούσε να επηρεάσει μια ακτίνα έως και 3,9 χιλιομέτρων γύρω από την εγκατάσταση των ΕΑΣ. Ενδεικτικά, το λιμάνι του Λαυρίου απέχει μόλις 1,5 χλμ. 

Σε απόσπασμα από την έκθεση επιθεώρησης της TUV Austria το 2023 (κάτω), επισημαίνεται μεταξύ άλλων ο κίνδυνος για μια «ανεξέλεγκτα καταστροφική έκρηξη με ανεπανόρθωτες βλάβες σε ανθρώπους και υποδομές» η οποία θα μπορούσε να προκληθεί «ακόμη και από τυχαίο μη ανθρωπογενή παράγοντα» και να επηρεάσει πέρα από την εγκατάσταση και την «ευρύτερη περιοχή του Λαυρίου»:

Πώς βρέθηκαν εκεί τα εκρηκτικά; Λόγω εσφαλμένης διαδικασίας απενεργοποίησης 300.000 ναρκών κατά προσωπικού επί ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, το 2017. Σύμφωνα με τα έγγραφα και τις μελέτες που βρίσκονται στη διάθεση του Protagon, η εφαρμογή της διεθνούς υποχρέωσης της χώρας (Συνθήκη της Οτάβα) έγινε καθυστερημένα και με λάθος τρόπο. Η διαδικασία διεκόπη τον Μάρτιο του 2019 μετά από καταγγελίες εργαζομένων.  

Εκανε κάτι η κυβέρνηση Μητσοτάκη; Επί της παρούσας κυβέρνησης μετά τον Ιούλιο του 2019, η νέα διοίκηση των ΕΑΣ ανέθεσε σε επίσημους φορείς στην Ελλάδα και το εξωτερικό την καταγραφή της έκτασης και της βαρύτητας του προβλήματος και την εκτίμηση του κόστους για την απενεργοποίηση των υπολειμμάτων των 300.000 ναρκών. Ακολούθησε διεθνής διαγωνισμός με καταληκτική ημερομηνία την 16η Ιανουαρίου του 2025 και αντικείμενο την εξουδετέρωση 220 τόνων εκρηκτικών. 

Τι συνέβη; Στις 3 Δεκεμβρίου του 2024 άλλαξε η διοίκηση των ΕΑΣ. Σύμφωνα με απόλυτα διασταυρωμένες πληροφορίες του Protagon, η νέα διοίκηση των ΕΑΣ, μισή ώρα αφότου ανέλαβε τα καθήκοντά της, ακύρωσε τον διαγωνισμό χωρίς να έχει γνώση των λεπτομερειών του και δίχως το ζήτημα να περιλαμβάνεται στη ημερήσια διάταξη. 

Tι λένε όσοι μπλόκαραν την εξουδετέρωση; Απαντώντας σε δημοσίευμα της ιστοσελίδας capital.gr, o νέος διευθύνων σύμβουλος των ΕΑΣ Χ. Μπουτσικάκης που «πάγωσε» τη διαδικασία της αντιμετώπισης του κινδύνου, αμφισβήτησε τις μελέτες των φορέων πάνω στις οποίες στηρίχθηκε ο διαγωνισμος.

Χωρίς να αμφισβητεί κάποιος τις προθέσεις του κ. Μπουτσικάκη, τίθεται το ερώτημα πώς του επέτρεψαν να εντοπίσει «αποκλίσεις» στο ενδελεχές έργο επίσημων φορέων μέσα στα 30 λεπτά που μεσολάβησαν από την ανάληψη των καθηκόντων του το 2024 και στην απόφαση να κατεβάσει τα ρολά του διαγωνισμού — μπλοκάροντας στην ουσία τη δρομολογημένη διαδικασία εξουδετέρωσης 220 τόνων εκρηκτικών. 

Τι θα γίνει τώρα; Τον Μάιο του 2025, η διοίκηση Μπουτσικάκη ανέθεσε νέα μελέτη σε απλό περιβαλλοντολόγο χωρίς καμία εξειδίκευση και εμπειρία στη διαχείριση εκρηκτικών υλών. Αυτό ισοδυναμεί με πάγωμα της διαδικασίας μέσω της πλήρους υποβάθμισής της.  

Τι έγινε σε Λίβανο και Κύπρο; Στις 4 Αυγούστου 2020 σημειώθηκε τεράστια έκρηξη στο λιμάνι της Βηρυτού η οποία προήλθε από 2.750 τόνους αποθηκευμένου νιτρικού αμμωνίου. Σκοτώθηκαν 218 άνθρωποι και τραυματίστηκαν 6.500. Στις 11 Ιουλίου του 2011 σημειώθηκε έκρηξη σε εμπορευματοκιβώτια με πολεμικό υλικό στην ναυτική βάση «Ευάγγελος Φλωράκης» στο Μαρί της Κύπρου. Σκοτώθηκαν 13 άνθρωποι και 63 τραυματίστηκαν.  

Τι λένε οι κάτοικοι στο Λαύριο; Κάτοικοι και φορείς της περιοχής ζητούν άμεση λύση στο θέμα ενώ κάποιοι από αυτούς επισημαίνουν ότι η περιοχή των ΕΑΣ θεωρείται έκταση «φιλέτο» για τουριστική αξιοποίηση, συνδέοντας την υποβάθμιση του προβλήματος με τυχόν άλλα σχέδια. Σύμφωνα με πληροφορίες του Protagon, τέτοιου είδους σκέψεις είχαν όντως γίνει τα πρώτα χρόνια της κυβέρνησης Μητσοτάκη, μετά το 2019, αλλά απορρίφθηκαν με δεδομένη την απόφαση του Πρωθυπουργού για την ενίσχυση της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας. 

Οι εκρήξεις που έχουν προηγηθεί στο σημείο του εργοστασίου, όπως αυτή του 1975 με τραγικό απολογισμό 3 νεκρούς και 54 τραυματίες και αυτή του 1997 με έναν νεκρό και έξι τραυματίες (η οποία προκάλεσε μικροφθορές ακόμα και στο κέντρο της πόλης του Λαυρίου) ήταν σύμφωνα με τους ειδικούς πολύ μικρής ισχύος σε σύγκριση με αυτή που μπορούν να προκαλέσουν οι «επικίνδυνες ουσίες για μαζική έκρηξη» που εντόπισε το ΕΜΠ το 2022 στις εγκαταστάσεις των ΕΑΣ.

Μεταξύ άλλων, ανάμεσα στους 220 τόνους, στην έκθεση και το συμπληρωματικό υπόμνημα του ΕΜΠ τονίζεται ότι «οι συγκεντρώσεις εκρηκτικών που εντοπίστηκαν στα επιφανειακά βάθη, και μέχρι του βάθους των 3 μέτρων που διερευνήθηκε, αντιστοιχούν σε 40 περίπου τόνους TNT». 

Το πρόβλημα στο σημείο που βρισκόμαστε είναι ότι η κυβέρνηση, αφότου μελέτησε με τη βοήθεια επίσημων φορέων τον βαθμό επικινδυνότητας και δρομολόγησε την αντιμετώπισή του θέματος, «πάγωσε» μυστηριωδώς πριν από 10 μήνες τη διαδικασία. Και παρέπεμψε με αυτό τον τρόπο στις καλένδες την εξουδετέρωση μιας «ωρολογιακής» βόμβας.

Βεβαίως, το ερώτημα είναι αν αυτό συνέβη εν γνώσει του Κυριάκου Μητσοτάκη ή αν μεθοδεύτηκε από άλλα πρόσωπα, εντός ή και εκτός του Μεγάρου Μαξίμου με σκοπούς αλλότριους από την ασφάλεια των κατοίκων του Λαυρίου και ευρύτερα της Αττικής. 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News