Πέρυσι, μια ομάδα διπλωματών από το τμήμα αντιμετώπισης της παραπληροφόρησης του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών ταξίδεψε σε περισσότερες από είκοσι χώρες –από την Ιταλία έως την Ακτή Ελεφαντοστού και την Αυστραλία– υπογράφοντας μια σειρά από μνημόνια, με στόχο τη συνεργασία για την αποκάλυψη και την αναχαίτιση κακόβουλων και παραπλανητικών διαδικτυακών εκστρατειών από την Κίνα, τη Ρωσία και το Ιράν.

Τον περασμένο Σεπτέμβριο, όμως, η κυβέρνηση του Ντόνλαντ Τραμπ τερμάτισε αυτές τις συμφωνίες, με τον Τζέιμς Ρούμπιν, πρώην επικεφαλής του τμήματος αντιμετώπισης της παραπληροφόρησης του αμερικανικού ΥΠΕΞ, να χαρακτηρίζει την απόφαση «μονομερή πράξη αφοπλισμού», δεδομένου ότι οι ΗΠΑ δήλωσαν εμμέσως ότι στο εξής δεν θα πολεμούν ούτε τις ρωσικές εκστρατείες άσκησης επιρροής ούτε τις κινεζικές απόπειρες χειραγώγησης της εσωτερικής πολιτικής ούτε την εξτρεμιστική προπαγάνδα του Ιράν (και ούτε θα συνδράμουν άλλες χώρες στο να το κάνουν).

Αυτά παρατηρεί σε άρθρο της η Αν Απλμπαουμ του The Atlantic, σημειώνοντας πως η νέα Στρατηγική Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ, που αποκαλύφθηκε πρόσφατα, καταδεικνύει πως ο τερματισμός των εν λόγω μνημονίων συνεργασίας δεν ήταν συμπτωματικός. «Ο μονομερής αφοπλισμός είναι πλέον επίσημη πολιτική. Επειδή –παρά το όνομά της– αυτή η Στρατηγική Εθνικής Ασφαλείας στην πραγματικότητα δεν είναι ένα έγγραφο στρατηγικής. Είναι ένα σημείωμα αυτοκτονίας», σχολιάζει η διακεκριμένη δημοσιογράφος και ιστορικός.

Προειδοποιεί επίσης ότι στην περίπτωση που οι ιδέες που περιέχονται σε αυτό χρησιμοποιηθούν πραγματικά για τη διαμόρφωση πολιτικής, «τότε η επιρροή των ΗΠΑ στον κόσμο θα εκλείψει γρήγορα και η ικανότητα της Αμερικής να υπερασπίζεται τον εαυτό της και τους συμμάχους της θα περιοριστεί. Οι συνέπειες θα είναι οικονομικές αλλά και πολιτικές και θα γίνουν αισθητές σε όλους τους Αμερικανούς».

Εστιάζοντας στις ιδιαίτερες πτυχές αυτής της λεγόμενης στρατηγικής, το πρώτο που σημειώνει είναι πως φαίνεται να συντέθηκε, ή μάλλον απλώς να συντάχθηκε, από πολλούς διαφορετικούς συμβούλους εξωτερικής πολιτικής του αμερικανού προέδρου. Ορισμένοι χρησιμοποιούν αλαζονική, επιθετική γλώσσα, δηλώνοντας, για παράδειγμα, πως η Αμερική πρέπει να παραμείνει «η πιο δυνατή, η πιο πλούσια, η πιο ισχυρή χώρα στον κόσμο για τις επόμενες δεκαετίες», ενώ άλλοι προτιμούν τους ευφημισμούς και τις νύξεις. Κάποιες φορές αυτοί οι διαφορετικοί συντάκτες αντιφάσκουν μεταξύ τους, τασσόμενοι υπέρ της συνεργασίας με συμμάχους στη μία σελίδα και υπέρ της υπονόμευσής τους στην άλλη.

Η Απλμπαουμ κρίνει πως το έγγραφο που δόθηκε στη δημοσιότητα δεν απηχεί τις απόψεις ολόκληρης της κυβέρνησης των ΗΠΑ ή ολόκληρου του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, ούτε καν ολόκληρου του Λευκού Οίκου. Τα πιο αξιοσημείωτα στοιχεία της φαίνεται να προέρχονται από μια συγκεκριμένη ιδεολογική φράξια, οι απόψεις της οποίας κατέληξαν να κυριαρχούν στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ.

Ανυπαρξία… εχθρών

«Το μοναδικό πραγματικά νέο, πραγματικά ριζοσπαστικό στοιχείο στη σκέψη αυτής της παράταξης είναι η απόλυτη άρνησή της να αναγνωρίσει την ύπαρξη εχθρών ή να κατονομάσει οποιεσδήποτε χώρες που μπορεί να εύχονται το κακό της Αμερικής», γράφει. Αυτό αποτελεί μια σημαντική απόκλιση από τις θέσεις της πρώτης κυβέρνησης Τραμπ.

Στη Στρατηγική Εθνικής Ασφαλείας του 2017 επισημαινόταν επίσης ότι η Ρωσία «χρησιμοποιεί ανατρεπτικά μέσα για να αποδυναμώσει την αξιοπιστία της δέσμευσης της Αμερικής στην Ευρώπη, να υπονομεύσει τη διατλαντική ενότητα και να αποδυναμώσει τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και κυβερνήσεις» και πως η Κίνα «χρησιμοποιεί οικονομικά κίνητρα και κυρώσεις, εκστρατείες επιρροής και σιωπηρές στρατιωτικές απειλές» για να εκφοβίζει άλλα κράτη. Στο έγγραφο γινόταν επίσης λόγος για «γεωπολιτικό ανταγωνισμό μεταξύ φιλελεύθερων και καταπιεστικών οραμάτων για την παγκόσμια τάξη πραγμάτων».

Αντιθέτως, σήμερα, η δεύτερη κυβέρνηση Τραμπ αδυνατεί (ή δεν θέλει) να κατονομάσει συγκεκριμένες χώρες που μπορεί να επιθυμούν το κακό των ΗΠΑ και να ενεργούν αναλόγως. Στη νέα στρατηγική δεν υπάρχει καμία αναφορά στις κυβερνοεπιθέσεις, στις πολιτικές επεμβάσεις και στις εκστρατείες παραπληροφόρησης της Ρωσίας εντός της Αμερικής (από το μακρινό, πλέον, 2016). Ούτε οι ρωσικές επιχειρήσεις δολιοφθοράς ανά την Ευρώπη, η ρωσική υποστήριξη σε βάναυσα καθεστώτα σε όλη την περιοχή του Σαχέλ και, φυσικά, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι σημαντικές για τον Λευκό Οίκο, με τον πόλεμο που εξακολουθεί να μαίνεται να περιγράφεται απλώς ως μια ευρωπαϊκή ανησυχία.

Ακόμη πιο αξιοσημείωτο –σύμφωνα με την Απλμπαουμ αλλά και πολλούς άλλους– είναι ότι η Κίνα παρουσιάζεται περισσότερο ως εμπορικός αντίπαλος παρά ως γεωπολιτικός ανταγωνιστής, με τον Λευκό Οίκο να παραβλέπει ότι οι χάκερ του Πεκίνου δεν σταματούν να προσπαθούν (και συχνά τα καταφέρνουν) να διεισδύσουν σε υπολογιστικά συστήματα μέσω των οποίων ελέγχονται κρίσιμες υποδομές.

Ούτε οι προπαγανδιστικές εκστρατείες και οι επιχειρηματικές συμφωνίες της Κίνας στην Αφρική και τη Λατινική Αμερική, οι οποίες θα μπορούσαν να εκτοπίσουν τους Αμερικανούς, φαίνεται να έχουν μεγάλη σημασία. Οσο για την Ταϊβάν, στη νέα στρατηγική γίνεται απλώς μια νύξη, με την υπεροπτική γλώσσα περί πανίσχυρης Αμερικής να αντικαθίσταται από γραφειοκρατικές κοινοτοπίες τύπου «Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν υποστηρίζουν καμία μονομερή αλλαγή του στάτους κβο στο Στενό της Ταϊβάν».

Αλλοι αντίπαλοι, καθώς και εν δυνάμει απειλές, δεν αναφέρονται σχεδόν καθόλου. Η Βόρεια Κορέα είναι σαν να μην υπάρχει, ενώ το Ιράν περιγράφεται ως «σημαντικά αποδυναμωμένο». Ούτε η ισλαμιστική τρομοκρατία ανησυχεί πλέον τον Λευκό Οίκο, ενώ η ισραηλινοπαλαιστινιακή σύγκρουση εξακολουθεί μεν να είναι «ακανθώδης», αλλά χάρη στον Ντόναλντ Τραμπ «έχει σημειωθεί πρόοδος προς μια πιο μόνιμη ειρήνη».

«Αλλά αν η Αμερική δεν έχει αντιπάλους και δεν αναμένει συγκρούσεις, τότε ούτε ο στρατός ούτε το υπουργείο Εξωτερικών ούτε η CIA ούτε το τμήμα αντικατασκοπείας του FBI χρειάζεται να κάνουν ειδικές προετοιμασίες ώστε να έχουν τη δυνατότητα να υπερασπιστούν τους Αμερικανούς από αυτούς», σημειώνει η Αν Απλμπαουμ.

Και είναι αλήθεια πως η νέα Στρατηγική Εθνικής Ασφαλείας αντικατοπτρίζει αυτή την υπόθεση, στρέφοντας την προσοχή στον «έλεγχο των συνόρων μας», τις «φυσικές καταστροφές», τις «άδικες εμπορικές πρακτικές», την «καταστροφή θέσεων εργασίας και την αποβιομηχάνιση».

Απειλή για την εθνική ασφάλεια αποτελεί επίσης η φαιντανύλη, καθώς και «η προπαγάνδα, οι επιχειρήσεις άσκησης επιρροής και άλλες τακτικές πολιτισμικής ανατροπής», αν και στο σχετικό έγγραφο δεν υπάρχει καμία αναφορά σε πιθανούς δράστες ή τρόπους αντιμετώπισης τέτοιων επιθετικών ενεργειών, πιθανώς επειδή ο Τραμπ διέλυσε πολλές από τις υπηρεσίες που σχεδιάστηκαν για να κάνουν ακριβώς αυτό.

Ιδεολογικοποίηση της εξωτερικής πολιτικής

Λαμβάνοντας όλα τα παραπάνω υπόψη, η Απλμπαουμ εικάζει πως η νέα Στρατηγική ενδεχομένως να μη συντάχθηκε για τους ανθρώπους και τις υπηρεσίες αποστολή των οποίων είναι να προασπίζονται την ασφάλεια των ΗΠΑ. Είναι πιθανό να γράφτηκε για ένα έντονα ιδεολογικοποιημένο εσωτερικό κοινό, περιλαμβανομένων και ατόμων στο Οβάλ Γραφείο.

Επαναλαμβάνονται, για παράδειγμα, αστείοι ισχυρισμοί, όπως ότι ο Τραμπ τερμάτισε πολλούς πολέμους, και απορρίπτονται όλες οι προηγούμενες στρατηγικές εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ, πιθανώς περιλαμβανομένων και εκείνων που εφαρμόστηκαν από την πρώτη κυβέρνηση Τραμπ, «λες και μόνο αυτή η κυβέρνηση, υπό αυτόν τον σχεδόν ογδοντάχρονο πρόεδρο, να μπορεί να βλέπει καθαρά τον κόσμο», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η Απλμπαουμ.

Η αντίπαλη ιδεολογία

Αναπόφευκτα, σε αυτό το πλαίσιο και με τις ΗΠΑ να μην έχουν πλέον ξεκάθαρους εχθρούς που θα μπορούσαν να τις απειλήσουν, όλη η προσοχή στρέφεται σε μια εχθρική, σύμφωνα με τον Λευκό Οίκο του Ντόναλντ Τραμπ, ιδεολογία. «Δεν είναι ο κινεζικός κομμουνισμός, η ρωσική απολυταρχία ή ο ισλαμικός εξτρεμισμός, αλλά μάλλον η ευρωπαϊκή φιλελεύθερη δημοκρατία. Αυτό φοβάται πραγματικά αυτή η ριζοσπαστική παράταξη: τους ανθρώπους που μιλούν για διαφάνεια, λογοδοσία, πολιτικά δικαιώματα και κράτος δικαίου.

»Δεν είναι τυχαίο ότι είναι οι ίδιοι άνθρωποι που οι ιδεολόγοι του κινήματος MAGA μισούν και αντιπαθούν στην πατρίδα τους, οι ίδιοι άνθρωποι που αγωνίζονται για να εμποδίσουν το MAGA να επαναπροσδιορίσει τις ΗΠΑ ως λευκό εθνοκράτος, που αντιτίθενται στη διάβρωση των δημοκρατικών θεσμών της χώρας και που αντιδρούν όταν οι φίλοι, η οικογένεια και οι τεχνολογικοί σύμμαχοι του Τραμπ ανακατευθύνουν την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ προς όφελος των ιδιωτικών τους συμφερόντων», σημειώνει η Απλμπαουμ.

Η υπονόμευση της Ευρώπης

Ενδεικτικό τού πόσο επικίνδυνη θεωρούν την ευρωπαϊκή φιλελεύθερη δημοκρατία για το εγχείρημά τους οι ιδεολόγοι του κινήματος MAGA είναι ότι σχεδιάζουν να την υπονομεύσουν. Δηλώνουν πως δεν επιθυμούν πλέον οι ΗΠΑ να εμπλέκονται στα εσωτερικά κανενός άλλου κράτους: «Επιδιώκουμε καλές σχέσεις και ειρηνικούς εμπορικούς δεσμούς με τα κράτη του κόσμου, χωρίς να επιβάλλουμε κάποια δημοκρατική ή άλλη κοινωνική αλλαγή», όπως επισημαίνεται στη νέα Στρατηγική Ασφαλείας. Ομως η Ευρώπη αποτελεί εξαίρεση, σε βαθμό που πλέον αποτελεί αμερικανική πολιτική το «να βοηθήσουμε την Ευρώπη να διορθώσει την τρέχουσα πορεία της», που σημαίνει ότι οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να παρέμβουν για να το πετύχουν.

Σύμφωνα με μια προηγούμενη, πιο αναλυτική έκδοση της νέας Στρατηγικής Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ, που κοινοποίησε ο αμερικανικός ιστότοπος Defence One, στο πλαίσιο των προσπαθειών να «Γίνει η Ευρώπη Μεγάλη Ξανά» (Make Europe Great Again) οι ΗΠΑ θα πρέπει να επιδιώξουν ακόμη και να υποστηρίξουν αντιφιλελεύθερες δυνάμεις σε τουλάχιστον τέσσερις χώρες (Ουγγαρία, Πολωνία, Ιταλία και Αυστρία) με απώτερο σκοπό την αποχώρησή τους από την Ευρωπαϊκή Ενωση.

«Και για τις τέσσερις αυτό θα σήμαινε οικονομική καταστροφή. Για την υπόλοιπη ήπειρο θα επρόκειτο για καταστροφή της ασφάλειάς της, επειδή μια κατεστραμμένη ΕΕ θα δυσκολευόταν να αντιμετωπίσει τον ρωσικό υβριδικό πόλεμο και την κινεζική οικονομική πίεση. Εάν η ΕΕ διαλυόταν, δεν θα υπήρχε πλέον μια Ευρωπαϊκή Επιτροπή ικανή να ρυθμίζει τις αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας, και ίσως αυτό να είναι το ζήτημα», σύμφωνα με την Απλμπαουμ.

Η απειλή της συνωμοσιολογικής σκέψης

Στην έκθεση παρατίθενται επίσης μια σειρά από αβάσιμους ισχυρισμούς –από ότι συγκεκριμένα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ θα μπορούσαν σύντομα να καταστούν «πλειοψηφικώς μη ευρωπαϊκά», μέχρι ότι η Ευρώπη βρίσκεται στα πρόθυρα της «πολιτισμικής εξάλειψης».

Σημειώνοντας ότι σύμφωνα με πολλούς δείκτες αξιολόγησης όσον αφορά την υγεία, την ευτυχία, το βιοτικό επίπεδο κ.ά. οι Ευρωπαίοι ζουν καλύτερα από τους Αμερικανούς, η Απλμπαουμ καταλήγει στο συμπέρασμα πως οι συντάκτες της Στρατηγικής Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ «δεν γνωρίζουν πολλά για την Ευρώπη ή δεν ενδιαφέρονται να μάθουν. Ζώντας σε έναν φανταστικό κόσμο, δεν βλέπουν τους πραγματικούς κινδύνους. Επινοούν φανταστικές απειλές. Οι πληροφορίες τους προέρχονται από ιστοτόπους που προωθούν θεωρίες συνωμοσίας και τυχαίους λογαριασμούς στο X, και αν χρησιμοποιούν αυτά τα μυθεύματα για να ασκούν πολιτική, τότε ενδέχεται να μας περιμένουν κάθε μορφής καταστροφές. Θα σταματήσει πραγματικά ο στρατός μας να συνεργάζεται με συμμάχους με τους οποίους συνεργαζόμαστε εδώ και δεκαετίες; Θα σταματήσει το FBI να αναζητά ρώσους και κινέζους κατασκόπους;» διερωτάται.

Αναφέρει πως κατά τη διάρκεια του τρέχοντος μήνα, το αμερικανικό υπουργείο Δικαιοσύνης ανακοίνωσε ότι ανέλαβε δράση εναντίον δύο υποστηριζόμενων από το Κρεμλίνο ομάδων χάκερ που είχαν βάλει στο στόχαστρό τους αμερικανικές βιομηχανικές υποδομές. «Αλλά αν ο πραγματικός μας εχθρός είναι η “εξάλειψη του πολιτισμού” στην Ευρώπη, τότε σίγουρα θα πρέπει να ανακατευθύνουμε μέσα και πόρους μακριά από αυτό το δευτερεύον ζήτημα και να τους στρέψουμε στην απειλή που θέτουν το Βρετανικό Εργατικό Κόμμα ή οι Γερμανοί Χριστιανοδημοκράτες», προσθέτει η αμερικανίδα (και πολιτογραφημένη πολωνή) δημοσιογράφος.

«Δεν μπορεί παρά να γελάσει κανείς με τέτοιου είδους ιδέες, να εκφράσει δυσπιστία ή να αδιαφορήσει. Αλλά παρόμοια συνωμοσιολογική σκέψη έχει ήδη προκαλέσει πραγματική ζημιά σε πραγματικούς θεσμούς», συμπληρώνει, αναφερόμενη ενδεικτικά στον Ελον Μασκ, ο οποίος, πιστεύοντας διάφορες διαστρεβλωμένες ή εντελώς ψευδείς ιστορίες για την USAID, τις οποίες διάβασε στο δικό του X, πρόλαβε να καταστρέψει ολόκληρο τον οργανισμό, θέτοντας έτσι σε κίνδυνο δεκάδες ή και εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους σε όλον τον κόσμο.

«Ορισμένα στοιχεία αυτής της ιστορίας είναι οικεία. Οι Αμερικανοί έχουν υπερεκτιμήσει, υποτιμήσει ή παρεξηγήσει ξανά και στο παρελθόν τους αντιπάλους τους. Και όποτε το κάνουν, διαπράττουν τρομερά λάθη. Το 2003 πολλοί αμερικανοί αναλυτές πίστευαν ειλικρινά ότι ο Σαντάμ Χουσεΐν διέθετε όπλα μαζικής καταστροφής. Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου πολλοί αναλυτές πίστευαν ότι η Σοβιετική Ενωση ήταν ισχυρότερη και λιγότερο εύθραυστη από όσο αποδείχθηκε.

»Αλλά δεν είμαι σίγουρη αν υπήρξε ποτέ ξανά μια περίοδος παρόμοια με αυτήν, με τους πιο εξέχοντες ειδικούς στην εξωτερική πολιτική της αμερικανικής κυβέρνησης να μεταφέρουν τις εσωτερικές εμμονές τους στον έξω κόσμο, προβάλλοντας τους δικούς τους φόβους σε άλλους. Ως αποτέλεσμα, είναι πιθανό να κρίνουν εσφαλμένα ποιος θα μπορούσε να αμφισβητήσει, να απειλήσει ή ακόμα και να βλάψει τις ΗΠΑ στο εγγύς μέλλον. Ο φανταστικός κόσμος τους μας θέτει όλους σε κίνδυνο», προειδοποιεί η Αν Απλμπαουμ, ολοκληρώνοντας την ανάλυση του εκτενέστερου… σημειώματος αυτοκτονίας στην Ιστορία των ΗΠΑ.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News