Αυτή η γυναίκα, η Λιζ Κρίγκερ, μιλάει στην καρδιά μου. Γιατί περιγράφει στο Atlantic τη σχέση της με τον ύπνο και το πρωινό ξύπνημα και είναι σαν να μιλάω εγώ. Ναι εγώ, που κάποτε μου άρεσαν μεν τα πρωινά, αλλά δεν ήμουν «πρωινός τύπος». Συνήθως ξενυχτούσα μέχρι αργά βλέποντας τηλεόραση ή διαβάζοντας στο κρεβάτι. Μπορεί να πήγαινα (εφτά φορές την εβδομάδα, ενίοτε και δύο φορές την ημέρα) στον κινηματογράφο στην τελευταία προβολή 10-12, και έβγαινα για φαγητό πολύ μετά τη δύση του ηλίου (ή ακόμα και μετά το σινεμά…). Η σχέση μου με το πολύ πρωινό ξύπνημα ήταν περιστασιακή: είχε τύχει να απολαύσω κάποτε την ανατολή του ηλίου, αλλά δεν έβαζα κιόλας ξυπνητήρι για να τη δω. Περίπου εδώ, όμως, τελειώνουν οι ομοιότητές μου με την αμερικανιδα δημοσιογράφο, η οποία είναι προφανώς πολύ νεότερη από μένα.

Η Λιζ Κρίγκερ γράφει στο Atlantic ότι αφότου απέκτησε παιδιά, με τις ανάγκες τους να απαιτούν πρωινό ξύπνημα, πέρασε χρόνια ετοιμάζοντας πρωινά και χτίζοντας πύργους με τουβλάκια πριν ξυπνήσει εντελώς. (Την καταλαβαίνω γιατί θυμάμαι ότι η πολυαγαπημένη μου προγονή ερχόταν και μου τραβούσε πρωί – πρωί το αυτί ψιθυρίζοντας τραγουδιστά «σήκω να παίξουμε, Τσιτσίκα». Τρυφερό μεν, αλλά να κάπως, όταν θέλεις να κοιμηθείς μια ωρίτσα παραπάνω στις διακοπές. Ηξερε, εξάλλου, ότι και με τανάλια να τραβούσε τα αυτιά του – απολύτως βραδiνού τύπου – πατέρα της, εκείνος δεν θα το έπαιρνε είδηση τέτοια ώρα…)

Τώρα τα παιδιά της Κρίγκερ είναι μεγαλύτερα, πράγμα που σημαίνει ότι είναι λιγότερο πιθανό να την χρειαστούν πριν από την αυγή. Εχει, όμως, διαπιστώσει ότι δεν μπορεί πια να ξεφορτωθεί τη ρουτίνα του πρωινού ξυπνήματος. Και θα συμφωνήσουμε μαζί της όλοι εμείς που κάποια στιγμή στη ζωή μας αλλάξαμε ρυθμούς.

Αυτό οφείλεται εν μέρει στο ότι έχεις αρχίσει να νιώθεις πως οι πρωινές ώρες είναι ιερές: Είναι το μόνο μέρος της ημέρας που προορίζεται αποκλειστικά για τις δικές σου ανάγκες. Και ειδικά και για έναν γονέα, αυτός ο χρόνος είναι πολύ δύσκολο να βρεθεί μέσα στη μέρα. Αντλείς εξάλλου γνήσια ικανοποίηση από την πρωινή παραγωγικότητα. Καθώς η ώρα που ξυπνάς μετατοπίζεται σιγά-σιγά όλο και πιο νωρίς, μπορεί να γράφεις περισσότερο, να γυμνάζεσαι πιο σταθερά και να αντιμετωπίζεις τις προκλήσεις της ημέρας με καθαρό μυαλό, πολύ πριν αρχίσεις να νιώθεις την απογευματινή κούραση.

Αλλά κάθε μεταμόρφωση έχει ένα τίμημα, επισημαίνει η Κρίγκερ στο Atlantic, η οποία όπως παραδέχεται, έχει γίνει ένα άτομο που δίνει τον καλύτερό του εαυτό το πρωί και το βράδυ προσφέρει μόνο «κατακάθια». Γιατί αυτό το τίμημα, στις δική της περίπτωση (και στη δική μου όπως και πολλών άλλων, επίσης) πληρώνεται τις βραδινές ώρες, εκείνες τις κρίσιμες στιγμές που οι οικογένειες παραδοσιακά επανασυνδέονται, όταν οι έφηβοι μπορεί να είναι πιο πιθανό να ανοιχτούν, όταν οι φίλοι συγκεντρώνονται και η συζυγική σχέση βαθαίνει στην άνεση της νύχτας, αφού έχουν ολοκληρωθεί όλες οι υποχρεώσεις.

Σταδιακά, η τάση της αερικανίδας δημοσιογράφου να πηγαίνει νωρίς για ύπνο και να ξυπνάει νωρίς έχει διαμορφώσει αντίστοιχα και τους οικογενειακούς ρυθμούς. Τα πρωινά είναι ο τομέας της. Ετοιμάζει πρωινό, ταΐζει τα τρία κατοικίδια. Οταν οι δύο κόρες της ήταν μικρότερες, έφτιαχνε το μεσημεριανό τους και τις πήγαινε στο σχολείο, έχοντας μόλις προλάβει να πιει καφέ. Ο σύζυγός της, λέει, προτιμά να μένει ξύπνιος μέχρι αργά, οπότε χειρίζεται τις βραδινές δουλειές, τα προβλήματα του εκτυπωτή, που εμφανίζονται αναπόφευκτα το βράδυ, τις τυχαίες πληροφορίες για την εφηβεία, που διαρρέουν ακριβώς τη στιγμή που τα παιδιά αρχίζουν να υποφέρουν. Είναι μια αποτελεσματική ρύθμιση, αλλά έχει δημιουργήσει μια ακούσια «μοιρασία» κατά την οποία η μητέρα αντιλαμβάνεται το θολό ξύπνημα των κοριτσιών και ο πατέρας τις ευάλωτες νυχτερινές τους στιγμές.

Ξενύχτι, μια συνήθεια εφηβική

Το κόστος αυτής της επιλογής είναι ιδιαίτερα υψηλό, καθώς οι έφηβοι, όπως γνωρίζουν πολλοί γονείς, είναι βιολογικά σχεδιασμένοι ως νυκτόβια πλάσματα: Οπως δείχνουν οι έρευνες, μετά την παιδική ηλικία, το εσωτερικό ρολόι ενός εφήβου μετατοπίζεται κατά περίπου δύο ώρες. Ενας έφηβος που συνήθιζε να κοιμάται στις 9 μ.μ. μπορεί να μην έχει κουραστεί μέχρι τις 11, περίπου. Και η επιθυμία του να μένει ξύπνιος μέχρι αργά κορυφώνεται γύρω στην ηλικία των 16 ετών για τα κορίτσια και των 17 ετών για τα αγόρια.

Ενας λόγος για τον οποίο οι έφηβοι μένουν ξύπνιοι τόσο αργά είναι ότι αναπτύσσουν μεγαλύτερη αντίσταση στην «πίεση ύπνου» – όπως είναι γνωστή η φυσική επιθυμία του σώματος για ύπνο – από ό,τι όταν ήταν μικρότεροι. Και ακριβώς πριν πέσουν τελικά το βράδυ στο κρεβάτι, πολλοί έφηβοι βιώνουν μια περίοδο αυξημένης εγρήγορσης που ονομάζεται «απαγορευμένη ζώνη για ύπνο», πράγμα που πολλοί γονείς έχουν διαπιστώσει. (Η Κρίγκερ αναφέρει, για παράδειγμα, ότι πολλές φορές ότι η μεγαλύτερη κόρη της αποφάσιζε ξαφνικά να ελέγξει ολόκληρη την ντουλάπα της στις 11 τη νύχτα, συνήθως ενώ ήταν στο FaceTime με μια φίλη της.) Τι μαθαίνετε, λοιπόν, από αυτό; Οτι οι έφηβοι είναι έτοιμοι για δράση ακριβώς τη στιγμή που οι δικές σας δυνάμεις σάς εγκαταλείπουν…

Και βέβαια τα παιδιά το ξέρουν αυτό και δεν είναι απίθανο να σας τεστάρουν. Αλλά εκτός από τις σχέσεις με τα παιδιά, η εξασθενημένη βραδινή ενέργεια μπορεί να επηρεάσει τις σχέσεις με όλους, με τους φίλους και τους συγγενείς. Παράδειγμα: Σας έχει τύχει να κάνετε διακοπές με μια μεγάλη παρέα και το βράδυ να είστε εσείς η πρώτη που φεύγετε για το κρεβάτι χάνοντας το τέλος της ταινίας  και τις μεγάλες συζητήσεις ή τα παιχνίδια που ακολουθούν; (Το συνηθισμένο μου και το ομολογώ ευθαρσώς, γιατί έτσι κι αλλιώς όλοι οι δικοί μου το ξέρουν) .

Μήπως, όμως, όλο αυτό είναι απλώς συνέπεια της γήρανσης; Ισως το αντιστάθμισμα μεταξύ πρωινής παραγωγικότητας και βραδινής κοινωνικότητας είναι αναπόφευκτο για κάποιον με γκρίζα μαλλιά και γυαλιά πρεσβυωπίας. (Στο σημείο αυτό θα σας βάλω να σκεφτείτε όλες τις παρέες των 60άρηδων και πάνω, που συνηθίζουν πλέον να τρώνε για βράδυ γύρω στις 7μμ ή και να πηγαίνουν σινεμά το πολύ στην προβολή 7-9μμ, και αφού έχουν φάει το ελαφρύ βραδινό τους).

Ωστόσο, όπως γράφει στο Atlantic, η Κρίγκερ υποψιάζεται ότι παίζει ρόλο κάτι πιο συγκεκριμένο: βελτιστοποιώντας τον εαυτό της για τις πρώτες πρωινές ώρες, ίσως έχει αλλάξει όχι μόνο το πρόγραμμα του ύπνου της αλλά και τη συναισθηματική της διαθεσιμότητα. Η ενέργεια που διοχετεύει στην πρωινή της δράση και στην αντιμετώπιση ενός εκατομμυρίου email πριν από το μεσημέρι πρέπει να προέρχεται από κάπου.

Ισως μια μέση οδός θα επέτρεπε να κατανέμεται η ενέργεια πιο ομοιόμορφα κατά τη διάρκεια της ημέρας αντί να φορτώνεται εκ των προτέρων στις πρωινές ώρες. Θα άξιζε, λοιπόν, η προσπάθεια να ευθυγραμμίσει κανείς τη ρουτίνα του με τους ρυθμούς των αγαπημένων του. Εστω κι αν δεν πρόκειται να γίνετε ποτέ κάποιος/α που ζωντανεύει τα μεσάνυχτα, είναι εφικτό να διευρύνετε τα όρια της ημέρας αφήνοντας να μπει λίγη νύχτα. Γιατί, η ισορροπία δεν βρίσκεται στο να γίνει κανείς λιγότερο πρωινός τύπος, αλλά στο να αφήνει χώρο για σύνδεση και επικοινωνία με τους άλλους ακόμα και όταν δεν ευθυγραμμίζονται με το βιολογικό του ρολόι. Τόσο απλά.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News