Επιχειρώντας να πιέσει για την απονομή του πιο έγκριτου ανθρωπιστικού βραβείου του κόσμου στον ίδιο, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ επαναλαμβάνει διαρκώς ότι έχει επιλύσει επτά «ατελείωτους» πολέμους, σώζοντας εκατομμύρια ζωές. Πολιτικοί του σύμμαχοι ανά την υφήλιο, όπως ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου, στηρίζουν ενεργά το αίτημά του.

Μάλιστα, ο αμερικανός πρόεδρος προκαλεί τριβές ζητώντας την υποστήριξη διεθνών ηγετών στην εκστρατεία του. Προκάλεσε αμηχανία  στον πρώην γενικό γραμματέα του NATO και τωρινό υπουργό Οικονομικών της Νορβηγίας, Γενς Στόλτενμπεργκ, ενώ προκάλεσε την οργή του ινδού πρωθυπουργού Ναρέντα Μόντι, ισχυριζόμενος ότι «έλυσε» τη στρατιωτική αντιπαράθεση μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν, οδηγώντας τον Τραμπ να επιβάλει δασμούς ύψους 50% στην Ινδία.

Η βρετανική Telegraph επισημαίνει σε ανάλυσή της ότι αν κερδίσει το Νομπέλ Ειρήνης, ο Τραμπ θα είναι ο πιο διχαστικός ηγέτης που το καταφέρνει. Οι αντιδράσεις που θα προκαλέσει μια τέτοια βράβευση θα επισκιάσουν εκείνες της απονομής του στον τότε υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Χένρι Κίσινγκερ, το 1973, εν μέσω του πολέμου στο Βιετνάμ. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι το 76% των Αμερικανών θεωρεί ότι ο αμερικανός πρόεδρος δεν το άξιζε.

Ορισμένοι στοιχηματικοί πράκτορες εξακολουθούν να θεωρούν τον Τραμπ φαβορί, αλλά όσοι κατανοούν τη Νορβηγία, τους Νορβηγούς και τον τρόπο απονομής του βραβείου διαφωνούν – και το ειρηνευτικό σχέδιο 20 σημείων για τη Γάζα που ανακοίνωσε τη Δευτέρα είναι απίθανο να αλλάξει την άποψή τους. Ο νικητής του βραβείου θα ανακοινωθεί από την επιτροπή των Νομπέλ στις 10 Οκτωβρίου και πρώην μέλος της χαρακτηρίζει «ελάχιστες» τις πιθανότητες του Τραμπ.

Εάν τα προγνωστικά επιβεβαιωθούν, ο πρόεδρος πιθανώς θα γίνει έξαλλος, παρότι έχει ήδη αρχίσει να αναπτύσσει την επιχειρηματολογία ότι το βραβείο απονέμεται από και σε «φιλελεύθερους». Η Telegraph επισημαίνει ότι η μικροσκοπική Νορβηγία, μια χώρα μόλις 5,6 εκατομμυρίων κατοίκων, ίσως θα έπρεπε να είναι επιφυλακτική, καθώς ο Τραμπ έχει τιμωρητικές τάσεις απέναντι σε όσους τον αναστατώνουν.

Ο Αλφρεντ Νομπέλ ήταν ένας άγαμος, σε μεγάλο βαθμό αυτοδίδακτος σουηδός χημικός, που εφηύρε τον δυναμίτη και ανέπτυξε μια μεγάλη εξοπλιστική εταιρεία. Μια εφημερίδα δημοσίευσε κατά λάθος τη νεκρολογία του μετά τον θάνατο του αδελφού του Λούντβιχ, το 1888, και ο Νομπέλ αποφάσισε στη διαθήκη του, την οποία συνέταξε το 1895, να αφήσει το μεγαλύτερο μέρος της μεγάλης περιουσίας του στα βραβεία Χημείας, Φυσικής, Ιατρικής, Λογοτεχνίας και Ειρήνης, που εξακολουθούν να φέρουν το όνομά του.

Ειδικά για την απονομή του βραβείου Ειρήνης όρισε μια «επιτροπή πέντε ατόμων» που θα επιλέγεται από το νορβηγικό Κοινοβούλιο και θα επιλέγει «το άτομο που έχει κάνει τα περισσότερα ή ό,τι καλύτερο για την προώθηση της συναδέλφωσης μεταξύ των εθνών, την κατάργηση ή τη μείωση των μόνιμων στρατών και την ίδρυση και προώθηση συνεδρίων ειρήνης».

Από το 1901, το βραβείο Ειρήνης έχει απονεμηθεί 105 φορές σε 142 βραβευθέντες – 111 από τους νικητές ήταν άτομα και 31 από αυτούς οργανισμοί. Με την πάροδο του χρόνου η πενταμελής επιτροπή έχει υιοθετήσει μια ολοένα και πιο εκτεταμένη ερμηνεία της διαθήκης του, επιλέγοντας ως νικητές υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πολιτικούς αντιφρονούντες, ανθρωπιστικές οργανώσεις, ανθρωπιστές, δημοσιογράφους, γεωπόνους και περιβαλλοντολόγους.

Οπως και οι προκάτοχοί της, η φετινή επιτροπή αντικατοπτρίζει την πολιτική σύνθεση του Κοινοβουλίου της Νορβηγίας, αν και κανένα από τα μέλη της δεν υπηρετεί πολιτικούς. Ο πρόεδρός της ανακατασκεύασε την κατασκήνωση νεολαίας του κυβερνώντος Εργατικού Κόμματος στο νησί Ουτόγια μετά τη δολοφονία 69 ατόμων από νεοναζί ένοπλο, το 2011.

Τα υπόλοιπα μέλη της επιτροπής είναι ένας δεύτερος –πρώην υποψήφιος– των Εργατικών, ένας προταθείς από το κεντροδεξιό κόμμα των Συντηρητικών, μια πρώην ηγέτις του κόμματος του Κέντρου και μια ειδικός σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, προερχόμενη από το Δεξιό Κόμμα της Προόδου.

Οι υποψηφιότητες για το βραβείο μπορούν να υποβληθούν από αιρετούς πολιτικούς όλου του πλανήτη, καθηγητές πανεπιστημίων, μέλη ορισμένων διεθνών οργανισμών και πρώην βραβευθέντες, και υποβάλλονται μέχρι τις 31 Ιανουαρίου κάθε έτους – αν και η επιτροπή μπορεί να προσθέσει νέα ονόματα κατά την πρώτη της συνεδρίαση. Γεγονός που εγείρει το ερώτημα αν ο Τραμπ είναι καν υποψήφιος, καθώς βρισκόταν στην προεδρία των ΗΠΑ μόλις 11 ημέρες μέχρι την προθεσμία.

Το μόνο που γνωρίζουμε είναι ο αριθμός των φετινών υποψηφίων: 338. Ως είθισται, τα ονόματά τους θα παραμείνουν μυστικά για 50 χρόνια, όπως και τα αρχεία των συζητήσεων των μελών της επιτροπής, τα πέντε μέλη της οποίας, μαζί με τον διευθυντή του Ινστιτούτου Νομπέλ, Κρίστιαν Μπεργκ Χάρπβικεν, συναντώνται τακτικά στην ειδική αίθουσα του τρίτου ορόφου του Ινσιτιούτου, δίπλα στο Βασιλικό Παλάτι του Οσλο.

Σταδιακά μειώνουν τους επίσημους υποψηφίους σε περίπου 12 και στη συνέχεια αναθέτουν τη συγγραφή πολυάριθμων εκθέσεων για αυτούς σε ομάδα εμπειρογνωμόνων που δεν κατονομάζονται δημοσίως, αλλά είναι στην πλειονότητά τους ακαδημαϊκοί. Το μεγαλύτερο σκάνδαλο στην ιστορία του βραβείου που έχει γίνει γνωστό συνέβη το 2000, όταν δόθηκε στον τότε πρόεδρο της Νότιας Κορέας, Κιμ Ντάε-τζουνγκ, για την επιδίωξη εξομάλυνσης στην κορεατική χερσόνησο.

Οπως αποκαλύφθηκε αργότερα, ο νικητής του Νομπέλ Ειρήνης είχε πληρώσει τον βορειοκορεάτη ομόλογό του Κιμ Γιονγκ-Ιλ για την πραγματοποίηση μιας συνόδου κορυφής, ενώ παράλληλα είχε χρηματοδοτήσει μια άνευ προηγουμένου καμπάνια μέσω των νοτιοκορεατικών πρεσβειών στη Νορβηγία και στη Σουηδία, με παραθέσεις επίσημων γευμάτων και επηρεασμό μελών του Ινστιτούτου – αλλά και με την αρωγή πρακτόρων των νοτιοκορεατικών μυστικών υπηρεσιών.

Τα σημερινά μέλη της επιτροπής δεσμεύονται από αυστηρές ηθικές κατευθυντήριες γραμμές, αλλά εξακολουθούν να υπόκεινται σε εκστρατείες άσκησης πίεσης τύπου βραβείων Οσκαρ, λαμβάνοντας χιλιάδες επιστολές και email που τονίζουν το ειρηνευτικό έργο κάθε πιθανού υποψηφίου. Θεωρητικά τις αγνοούν όλες, παραμερίζουν τις πολιτικές τους πεποιθήσεις, αγνοούν τις εικασίες των μέσων ενημέρωσης και εξετάζουν κάθε υποψήφιο αποκλειστικά με βάση την αξία του.

Επιπλέον, η επιτροπή διαφυλάσσει με ζήλο την ανεξαρτησία της από τη νορβηγική κυβέρνηση, κάτι που ο Στόλτενμπεργκ τόνισε στη συνομιλία του με τον Τραμπ. Το 2010 η επιτροπή αγνόησε τις διακριτικές προειδοποιήσεις του τότε υπουργού Εξωτερικών της Νορβηγίας και νυν πρωθυπουργού Γιόνας Γκαρ Στόρε, και απένειμε ο βραβείο στον κινέζο αντιφρονούντα Λιού Σιάομπο – γεγονός που απέφερε έξι χρόνια εμπορικών κυρώσεων στη χώρα από το Πεκίνο.

Οι συνεδριάσεις της επιτροπής διαρκούν αρκετές ώρες, με διαλείμματα για μεσημεριανό γεύμα και, σύμφωνα με ειδικούς, διαθέτουν τα πάντα, από ευγενικές αντιπαραθέσεις μέχρι ακραία έντονες διαφωνίες. Στο τέλος επιδιώκεται συναίνεση, αν και τα πρακτικά των συνεδριάσεων παραμένουν σφραγισμένα για μισό αιώνα.

Στα 124 χρόνια της απονομής των βραβείων, μόλις τρεις φορές κάποιο μέλος της επιτροπής διαφώνησε δημοσίως με την επιλογή της. Αυτό συνέβη στις απονομές του Καρλ φον Οσιέτσκι, φυλακισμένου γερμανού ειρηνιστή το 1935, των Χένρι Κίσινγκερ και Λε Ντουκ Θο (βορειοβιετναμέζος κομμουνιστής ηγέτης) το 1973, και των Σιμόν Πέρες, Γιτζάκ Ράμπιν (Ισραήλ) και Γιάσερ Αραφάτ (ΟΑΠ) το 1994.

Οπως πάντα, ο διευθυντής του Ινστιτούτου θα επικοινωνήσει με τον φετινό νικητή τη 10η Οκτωβρίου στις 10:45 π.μ. ώρα Οσλο και θα ανακοινώσει δημοσίως το αποτέλεσμα 15 λεπτά αργότερα. Το ίδιο το βραβείο –ένα χρυσό μετάλλιο και ποσό περίπου 805.000 ευρώ– θα απονεμηθεί σε μια μεγαλοπρεπή τελετή στο Δημαρχείο του Οσλο, στην οποία θα παραστούν ο βασιλιάς και ο πρωθυπουργός της Νορβηγίας,  στις 10 Δεκεμβρίου, επέτειο θανάτου του Νομπέλ.

Οι αναλυτές των βραβείων θεωρούν εντελώς απίθανο να το κερδίσει φέτος ο Τραμπ, καθώς οι ισχυρισμοί του ότι τερμάτισε συγκρούσεις μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν, Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό και Ρουάντα, Ταϊλάνδης και Καμπότζης, Αιγύπτου και Αιθιοπίας, Πακιστάν και Ινδίας, Σερβίας και Κοσόβου, και Ισραήλ και Ιράν αμφισβητούνται. Παράλληλα, δεν έχει καταφέρει τίποτα για τις βασικές εμπόλεμες περιοχές, τη Γάζα και την Ουκρανία.

Τέλος, υπάρχει και το ζήτημα των αξιών, καθώς η Νορβηγία είναι μια μικρή χώρα που πιστεύει στη διεθνή συνεργασία, στο κράτος δικαίου, στα ανθρώπινα δικαιώματα και στην οικοδόμηση γεφυρών – ιδέες που περιφρόνησε ο πρόεδρος, αποσύροντας τις ΗΠΑ από διεθνείς θεσμούς, μειώνοντας την εξωτερική βοήθεια, εισάγοντας τιμωρητικούς εμπορικούς δασμούς, μιλώντας για κατάληψη της Γροιλανδίας και του Καναδά, και μετονομάζοντας το υπουργείο Αμυνας σε υπουργείο Πολέμου.

Από την άλλη, ο Τραμπ δεν έχει άδικο που παραπονιέται ότι το βραβείο απονέμεται από και σε «φιλελεύθερους». Μόνο τρεις φορές έχει απονεμηθεί σε επώνυμους συντηρητικούς: στον πρόεδρο των ΗΠΑ Θίοντορ Ρούσβελτ το 1906, στον Κίσινγκερ το 1973 και στον κολομβιανό πρόεδρο Χουάν Μανουέλ Σάντος το 2016.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News