«Πρέπει να καταρτίσουμε περισσότερα προγράμματα για νέους ηλικίας από 18 έως 30 ετών: το 60% αυτών ψήφισε τον Κάρολ Ναβρότσκι. Πρέπει να πάμε να τους βρούμε εκεί που βρίσκονται, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ειδικά στο TikTok, πρέπει να μάθουμε να τους μιλάμε καλύτερα, πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο επικοινωνίας μας».

Αυτά είπε ο Ρόμαν Γκίρτιχ, πολωνός βουλευτής της Πλατφόρμας των Πολιτών (του κεντρώου και φιλοευρωπαϊστή πολωνού πρωθυπουργού Ντόναλντ Τουσκ), συνομιλώντας με την Αλεσάντρα Μούλια της Corriere della Sera, για τη δύσκολη αποστολή που καλούνται, πλέον να φέρουν σε πέρας οι μετριοπαθείς και φιλοευρωπαϊκές πολιτικές δυνάμεις της Πολωνίας, μετά από τη νίκη της εθνικιστικής και λαϊκιστικής ακροδεξιάς στις προεδρικές εκλογές, αν και με ελάχιστη διαφορά.

Ο Κάρολ Ναβρότσκι είναι ένα νέο πρόσωπο στην πολιτική σκηνή της Πολωνίας. Κατάφερε, όμως, να εκλεγεί στην προεδρία με την υποστήριξη του PiS, του κόμματος των υπερσυντηρητικών αδελφών Κατσίνσκι που κατείχε την εξουσία επί μία οκταετία στη χώρα, μέχρι τον Δεκέμβριο του 2023, υπονομεύοντας ποικιλοτρόπως τα θεμέλια της δημοκρατίας.

Επιπλέον, ο ίδιος ο Ναβρότσκι, παρ’ ότι είναι 42 ετών, είναι θιασώτης συντηρητικών έως και αντιδραστικών απόψεων, κάτι που σημαίνει πως η εκλογή του σηματοδοτεί πρακτικά μια επιστροφή στο παρελθόν για την Πολωνία. Ωστόσο, ψηφίστηκε μαζικά από τους νέους, οι οποίοι τον προτίμησαν από τον κεντρώο και πιο προοδευτικό υποψήφιο, τον δήμαρχο της Βαρσοβίας Ραφάλ Τρασκόφσκι.

Ο Ναβρότσκι επικράτησε, τελικά, χάρη στις ψήφους των πολιτών της (λιγότερο ανεπτυγμένης και αγροτικής) Ανατολικής Πολωνίας, των λιγότερων μορφωμένων Πολωνών, των κατοίκων των μικρών πόλεων αλλά και των νέων, με την πλειονότητα των ψηφοφόρων ηλικίας κάτω των 39 ετών να τον ψηφίζουν. «Ο Ναβρότσκι ωφελήθηκε σημαντικά από την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση της κυβέρνησης του PiS, μια μεταρρύθμιση που άρχισε το 2016 και ήταν βαθιά εθνικιστική και αντιπροοδευτική. Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι οι περισσότεροι νέοι εκείνης της εποχής επέλεξαν σήμερα τον Ναβρότσκι», είπε στην Corriere ο Πιοτρ Κατσίνσκι, ένας πολωνός πολιτικός σχολιαστής.

Αυτό είναι σίγουρα αξιοσημείωτο, επειδή το 2023 κυρίως οι νέοι και οι γυναίκες είχαν καταψηφίσει το PiS, στερώντας του την εξουσία. Αλλά δεν πρέπει, πλέον, να προκαλεί έκπληξη, καθώς σε όλη τη Δύση, τα (ακρο)δεξιά λαϊκιστικά κόμματα διαδραματίζουν ολοένα πιο σημαντικό ρόλο στις πολιτικές εξελίξεις, συχνά χάρη και στην υποστήριξη των νέων. «Είτε τους αποκαλείτε “ευρωφοβικούς” είτε “ευρωσκεπτικιστές”, η εθνικιστική δεξιά βρίσκεται σε άνοδο», προειδοποιεί και η γαλλική Les Echos. Η νίκη του Κάρολ Ναβρότσκι στις πολωνικές προεδρικές εκλογές είναι μόνον η πιο πρόσφατη επιβεβαίωση.

Στην Πορτογαλία το ακροδεξιό κόμμα Τσέγκα και το Σοσιαλιστικό Κόμμα είναι πλέον ισοδύναμα. Στην Ιταλία την εξουσία κατέχει η Τζόρτζα Μελόνι ενώ στην Ουγγαρία ο Βίκτορ Ορμπαν. Η ακροδεξιά συγκυβερνά στη Σλοβακία και στο Βέλγιο ενώ στην Ολλανδία ο ηγέτης του ακροδεξιού Κόμματος της Ελευθερίας (PVV) Γκερτ Βίλντερς ανακοίνωσε την Τρίτη ότι αποχωρεί από τον κυβερνητικό συνασπισμό (λόγω διαφωνιών για το μεταναστευτικό) ανατρέποντας την κυβέρνηση, το οποίο σημαίνει πως σύντομα θα στηθούν ξανά κάλπες.

Εκλογές θα διεξαχθούν επίσης, το φθινόπωρο, στην Τσεχία, όπου στις δημοσκοπήσεις προηγείται ο λαϊκιστής πρώην πρωθυπουργός Αντρέι Μπάμπις. Η ακροδεξιά καιροφυλακτεί, φυσικά, και στη Γαλλία, αν και οι Γάλλοι στις κάλπες θα προσέλθουν την άνοιξη του 2027. Σε αυτό το πλαίσιο «ο Βίκτορ Ορμπαν κάλεσε τους “πατριώτες” να “ανακαταλάβουν τις Βρυξέλλες”», όπως θυμίζει η γαλλική εφημερίδα.

Στην Πολωνία η ψήφος υπέρ του λαϊκιστή υποψηφίου ήταν σε μεγάλο βαθμό μια αντισυστημική ψήφος. «Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη το 81% των νέων πιστεύει ότι η κυβέρνηση εξυπηρετεί πρωτίστως τα συμφέροντα των παλαιότερων γενεών», έγραψε ο ιστότοπος NfP («Notes from Poland») που ιδρύθηκε από τον Στάνλεϊ Μπιλ, διευθυντή του Προγράμματος Πολωνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ. «Το μεταναστευτικό και ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι οι κύριες πηγές άγχους μεταξύ των νέων Πολωνών, πολλοί από τους οποίους αντιλαμβάνονται τους μετανάστες ως ανταγωνιστές για θέσεις εργασίας και δημόσιες υπηρεσίες».

Πολλοί νέοι Πολωνοί στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών ψήφισαν τον Σλαβόμιρ Μέντζεν του ακροδεξιού κόμματος Κονφεντεράνσκα και τον Αντριαν Ζάντμπεργκ του αριστερού κόμματος Ράμζεν οι οποίοι στην ηλικιακή ομάδα 18-29 ετών έλαβαν το 34,8% και το 18,7% των ψήφων αντίστοιχα ενώ ο κεντρώος υποψήφιος της Πλατφόρμας των Πολιτών έλαβε μόλις το 13% και ο Ναβρότσκι το 11%. Στον δεύτερο γύρο όσοι είχαν ψηφίσει τους δύο αντισυστημικούς υποψηφίους, υποστήριξαν τον Ναβρότσκι, κρίνοντάς τον ως περισσότερο αποστασιοποιημένο από το πολιτικό κατεστημένο.

Κοινό γνώρισμα των δύο υποψηφίων που υποστηρίχτηκαν από τους νεαρούς ψηφοφόρους της Πολωνίας στον πρώτο γύρο είναι η ικανότητα να χρησιμοποιούν μια γλώσσα διαφορετική από αυτήν της παραδοσιακής πολιτικής και, κυρίως, τη γλώσσα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Το 97% των πολιτικών διαφημίσεων και μηνυμάτων του Μέντζεν στις πλατφόρμες της Meta έφτασαν κυρίως σε άτομα κάτω των 34 ετών.

«Για ορισμένους νέους ψηφοφόρους που προσελκύστηκαν από τον Ζαντμπεργκ και τον Μέντζεν, οι μεταξύ τους ιδεολογικές διαφορές ξεθώριασαν στο περιθώριο […] Το πιο σημαντικό ήταν όχι τόσο το ότι προσεγγίζουν εντελώς διαφορετικά την πολιτική και από την άποψη της ρητορικής […] αλλά κυρίως το ότι ενσαρκώνουν την αλλαγή των γενεών», εξήγησε στον ιστότοπο NfP ο Καμίλ Σμογκορζέφκσι από το ινστιτούτο δημοσκοπήσεων Ibris.

«Τόσο ο Μέντζεν όσο και ο Ζάντμπεργκ μιλούν μια γλώσσα που είναι κατανοητή στους νέους και χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία αποτελούν ένα φυσικό μέσο επικοινωνίας για τους νέους», επιβεβαίωσε η πολιτική επιστήμονας Μάρτα Ζερκόφσκα-Μπάλας από το Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών της Βαρσοβίας.

Και φαίνεται πως αυτές οι πτυχές είναι το κλειδί για την επιτυχία της ακροδεξιάς σε όλη τη Δύση. Στη Γαλλία, για παράδειγμα, πριν από τις ευρωεκλογές του περασμένου έτους, άνω του 30% των ψηφοφόρων της Γενιάς Ζ δήλωνε πως προετίθετο να ψηφίσει την Εθνική Συσπείρωση της Μαρίν Λεπέν. Και το ακροδεξιό κόμμα κατάφερε, στη συνέχεια, να εκμεταλλευτεί αυτήν την πέρασή του μεταξύ των νεότερων ψηφοφόρων, κερδίζοντας το 32% των ψήφων μεταξύ των ατόμων ηλικίας 18-25 ετών στον πρώτο γύρο, ποσοστό διπλάσιο σε σχέση με τις προεδρικές εκλογές του 2022.

Σύμφωνα με μια μελέτη το 31% των ατόμων κάτω των 35 ετών στη Γαλλία πιστεύει ότι υπάρχουν καλύτερα συστήματα διακυβέρνησης από τη δημοκρατία, με το ποσοστό να είναι υψηλότερο από τα αντίστοιχα ποσοστά μεταξύ άλλων ηλικιακών ομάδων. Και μόνον οι μισοί από τους κάτω των 35 ετών συμφωνούν ότι η ψήφος είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος έκφρασης της δυσαρέσκειά τους.

Στην Αυστρία, στις εκλογές του Σεπτεμβρίου, το ακροδεξιό Κόμμα της Ελευθερίας έλαβε το 27% των ψήφων μεταξύ των ατόμων κάτω των 34 ετών (+7% σε σχέση με το 2019). Στην Ιταλία, στις τελευταίες γενικές εκλογές, το επίσης ακροδεξιό κυβερνών, σήμερα, κόμμα Αδέλφια της Ιταλίας, κέρδισε το 22% των ψήφων μεταξύ των ψηφοφόρων ηλικίας μεταξύ 18 και 34 ετών ενώ το αντισυστημικό και εξαιρετικά δραστήριο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης Κίνημα 5 Αστέρων έλαβε το 20,9%.

Στη Γερμανία σε τρεις εκλογικές αναμετρήσεις σε κρατίδια πέρυσι, ένας στους τρεις Γερμανούς κάτω των 34 ετών ψήφισε την ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), κόμμα το οποίο οι γερμανικές αρχές χαρακτηρίζουν ως εν μέρει εξτρεμιστική οργάνωση. Και στις τοπικές εκλογές του Βελγίου, τον περασμένο Οκτώβριο, το 22% των φλαμανδών ψηφοφόρων της Γενιάς Ζ υποστήριξε το εθνικιστικό Φλαμανδικό Συμφέρον (VB).

Το φύλο μεταξύ των νέων παίζει επίσης ρόλο, με περισσότερους άνδρες από όσες γυναίκες να μετατοπίζονται προς την (ακρο)δεξιά. Και αυτή η μετατόπιση σημειώθηκε μέσα μόλις έναν εκλογικό κύκλο, καθώς το 2019 οι νεότεροι ψηφοφόροι είχαν υποστηρίξει κυρίως πράσινα κόμματα. Εκτοτε, όμως, συνέβησαν πολλά, περιλαμβανομένης, φυσικά, και της πανδημίας.

«Η ακροδεξιά εκμεταλλεύτηκε τις ανησυχίες για την κοινωνικοοικονομική ασφάλεια […] Αν αισθάνεστε ότι η ζωή σας δεν βελτιώνεται και οι ζωές της οικογένειας και των φίλων σας δεν βελτιώνονται επίσης, είναι φυσιολογικό να αρχίσετε να αμφισβητείτε το σύστημα που παράγει αυτά τα αποτελέσματα», είπε, μιλώντας στο The Parliament Magazine ο Ομράν Σρούφι, ερευνητής στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών με ειδίκευση στην ακροδεξιά.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News