Η σύνθεση της Βουλής και τα χαρακτηριστικά της, το φύλο και η ηλικία, η ανανέωση του δυναμικού της, συζητούνται συνήθως ενόσω οι εκλογές είναι νωπές. Ή ακριβώς το αντίστροφο, όταν η κάλπη βρίσκεται ante portas, οπότε τα πολιτικά στοιχήματα αποκτούν νόημα και οι –κατά κανόνα σκληρές– «μάχες» για την είσοδο στο Κοινοβούλιο, προτεραιότητα.

Το ελληνικό κοινοβούλιο δεν κρατά σκήπτρα νεανικότητας, έχει ωστόσο επιτύχει στις τελευταίες εκλογές να κατεβάσει αισθητά τον ηλικιακό πήχη. Τι εννοούμε όμως όταν μιλάμε για ανανέωση; Τι συμβαίνει σε άλλες χώρες, στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες; Μπορεί να επηρεάσει η ηλικία των βουλευτών το περιεχόμενο του κοινοβουλευτικού έργου;

Τα στοιχεία που έχει συλλέξει και έχει επεξεργαστεί η IPU (Οκτώβριος του 2022), η Διακοινοβουλευτική Ενωση – Οργάνωση των εθνικών Κοινοβουλίων είναι ικανά να πυροδοτήσουν ερωτήματα, αλλά και να γεννήσουν συγκρίσεις. Η συγκεκριμένη αριθμητική, με βάση τα αποτελέσματα των εκλογών του 2019, θέλει την ελληνική Βουλή ώριμη, με μέσο όρο ηλικίας τα 53-54 χρόνια.

Η έννοια του ηλικιακά φρέσκου (που στ’ αλήθεια δεν συνεπάγεται πάντα φρέσκες και καινοτόμες ιδέες) προσεγγίζεται πάντα με δεδομένο ότι το ηλικιακό όριο για να εισέλθει κανείς στο ελληνικό Κοινοβούλιο είναι τα 25 χρόνια. Αναφέρει η IPU δίπλα στο όνομα της δικής μας χώρας: 0,67% είναι στην ηλικία των 30 ή κάτω από αυτή, 12,33% στην ηλικία των 40 ή κάτω από αυτή, και 24,67% στην ηλικία των 45 ή κάτω από αυτή.

To Protagon επικοινώνησε με την ανεξάρτητη πρωτοβουλία Vouliwatch, που καταγράφει συστηματικά την εικόνα του Κοινοβουλίου, και τον Κωνσταντίνο Μεντζέλο, ερευνητή, εκ των στελεχών του: «Σε έρευνα που έχει διεξαχθεί, ο μέσος όρος ηλικίας των βουλευτών μετά τις εκλογές του 2019, ήταν τα 53, 6 χρόνια, στοιχείο που σημαίνει ότι σήμερα, εν έτει 2022, προσεγγίζει τα 56,6 έτη. Το μέγεθος αυτό έχει στο μεσοδιάστημα υποστεί αλλαγές στη σύνθεσή του, καθώς υπήρξαν απώλειες, όπως αυτές της προέδρου του ΚΙΝΑΛ Φώφης Γεννηματά και της πρώην υπουργού Μαριέττας Γιαννάκου, αλλά και ανεξαρτητοποιήσεις, ιδίως από το κόμμα του ΜέΡΑ25 (αυτές της Αγγελικής Αδαμοπούλου και της Κωνσταντίνας Αδάμου είναι ενδεικτικές), που μετρούσε αρχικώς εννέα βουλευτές. Θα πρέπει, δε, να αναφέρουμε ότι γηραιότερος κοινοβουλευτικός τη στιγμή αυτή είναι ο 88χρονος Βασίλης Βασιλικός, ο οποίος είχε τεθεί επικεφαλής του ψηφοδελτίου Επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ και νεότερη βουλεύτρια η 29χρονη (σσ: όταν εξελέγη) Μαρία Απατζίδη, από το κόμμα του ΜέΡΑ25».

Με σημερινά γυαλιά, οι αριθμοί του Vouliwatch αποτυπώνουν το ΚΚΕ ως το κόμμα με το μεγαλύτερο μέσο όρο ηλικίας, να προσεγγίζει τα 61 χρόνια, και αμέσως μετά την Ελληνική Λύση, στα 60 έτη. Ακολούθως, το ΚΙΝΑΛ στα 59,5 χρόνια και τον ΣΥΡΙΖΑ στα 58 χρόνια. Η Νέα Δημοκρατία εμφανίζεται με μέσο όρο τα 55 χρόνια, ενώ οι νεαρότερες ηλικίες βγάζουν και χαμηλό μέσο όρο για το ΜέΡΑ25, τα 49 χρόνια.

Οι ηλικίες είναι βεβαίως σχετικό ζήτημα, αν αναλογιστεί κανείς ότι ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Τζο Μπάιντεν είναι ο γηραιότερος που διέθετε ποτέ η χώρα, στα 79 έτη του, ενώ ο αντίπαλος του Ντόναλντ Τραμπ έχει σβήσει ήδη 76 κεριά στη γενέθλια τούρτα του, από το καλοκαίρι. Δημοσίευμα δε του BBC (δείτε εδώ) φέρει το αμερικανικό Κογκρέσο να έχει την υψηλότερη μέση ηλικία, εδώ και δυο δεκαετίες.

Κυριαρχούν στο Σώμα του οι baby boomers, δηλαδή οι γεννημένοι μεταξύ του 1946 και του 1964, ενώ οι millennials, δηλαδή οι γεννημένοι από το 1981 έως το 1996, αντιπροσωπεύουν μόλις και μετά βίας το 6% του Σώματος. Διόλου τυχαία, όταν εξελέγη στους κόλπους του το 2018 η Αλεξάντρια Οκάζιο-Κορτές, έγινε πανηγύρι. Ηταν η μικρότερη όλων – 29 ετών.

Αντιθέτως, στην Ευρώπη, το νορβηγικό και το σουηδικό Κοινοβούλιο, με μέσο όρο ηλικίας τα 46,1 χρόνια και 45 χρόνια αντιστοίχως, μοιάζουν με νεανικούς θρόνους. Το Οσλο και το Storting (νομοθετικό σώμα) έχουν το υψηλότερο ποσοστό νέων πολιτικών στον κόσμο, διαθέτουν δε τη στιγμή αυτή τη νεότερη πολιτικό στην Ιστορία τους: μόλις 21 ετών, εξελέγη στα 20 (!) της, και τη λένε Maren Grøthe (Μάρεν Γκρότε). Από τα πάρτι και τις ορειβασίες στα βουνά, η νεαρή προσγειώθηκε στη φορτωμένη, αν μη τι άλλο, πραγματικότητα του νορβηγικού κοινοβουλευτισμού, μα κάθε άλλο παρά μοιάζει με εξωτικό λουλούδι.

Με ζέση, υπερασπίζεται το πολύτιμο της ηλικίας της: μόλις τελείωσε το σχολείο, τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, χαρακτηριστικό που μπορεί να είναι απείρως χρήσιμο, όπως λέει, για παράδειγμα, στην επιτροπή Παιδείας στην Εθνοσυνέλευση, ενώ μπορεί να νιώσει στο πετσί της τους αριθμούς που θέλουν ολοένα και περισσότερους νέους να παλεύουν με την ψυχική υγεία τους. Είναι κατηγορηματική: η δική της προσέγγιση δεν έχει καμία σχέση με την οπτική ενός 55χρονου.

Οι απουσίες, ο Κανονισμός και η διεθνής τάση  

Οπλα δεν έχουν μόνο οι νέοι, έχουν και οι παλαιοί – σοφότεροι γαρ. Στα καθ’ ημάς, έμπειρη κοινοβουλευτικός διερωτάται σκωπτικά πόσοι από τους νέους βουλευτές παίζουν στα δάχτυλα τον Κανονισμό της Βουλής, ενώ πρόσωπο υψηλού κύρους που γνωρίζει το ελληνικό Κοινοβούλιο σαν την παλάμη του, αναδεικνύει μια παράμετρο ενδιαφέρουσα: τη συστηματική ή μη παρουσία στα κοινοβουλευτικά έδρανα, ως συμπεριφορά που διέκρινε παλαιούς βουλευτές.

Σύμφωνα όμως με τους γνώστες, οι απουσίες – παρουσίες μπορούν να καταγραφούν μόνον μέσα από τις ονομαστικές ψηφοφορίες – πρόκειται για στοιχεία που υπάρχουν, μα είναι «χύμα», διάσπαρτα, αναξιοποίητα. Θα είχε ενδιαφέρον αν μπορούσαν να κωδικοποιηθούν…

Ούτε λόγος, ασφαλώς, για την έλλειψη σοφίας των νεοφερμένων. Τα έχει πει όλα ο Ρόναλντ Ρίγκαν, σε ντιμπέιτ των προεδρικών εκλογών του 1984, όταν κλήθηκε να υπερασπιστεί τα 73 χρόνια του και τη φυσική κατάστασή του: «Δεν θα κάνω θέμα την ηλικία σε αυτή την καμπάνια. Δεν πρόκειται να εκμεταλλευθώ για πολιτικούς σκοπούς τη νιότη και την απειρία του αντιπάλου μου».

Το 1984 είναι πάντως και πολύ πίσω, και πολύ μακριά. Η διεθνής τάση θέλει σήμερα την τροφοδότηση των Κοινοβουλίων, ανά τον κόσμο, με ηλικίες νεότερες. Η Ενωση, το IPU, το λέει ξεκάθαρα, κραδαίνοντας το ποσοστό των βουλευτών που είναι διεθνώς κάτω των 40 ετών, 29,85%. Τίθεται ζήτημα δημοκρατίας.

Αναφέρει συγκεκριμένα: «Οι νέοι είναι το μέλλον κάθε δημοκρατίας. Η σημερινή νεολαία είναι οι ηγέτες τού αύριο και μπορούν να φέρουν νέες ιδέες για την επίλυση των προβλημάτων του κόσμου. Ωστόσο, με μόνο περίπου 2% των βουλευτών κάτω των 30 ετών, οι νέοι εξακολουθούν να υποεκπροσωπούνται σοβαρά στο κοινοβούλιο, γεγονός που μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη νομιμότητα και την αποτελεσματικότητα του θεσμού».

Προς επίρρωσιν της θέσης της, η Ενωση έχει δημιουργήσει ακόμη και φόρουμ νέων κοινοβουλευτικών, ενώ πριμοδοτεί τις κοινοβουλευτικές αντιπροσωπείες που φέρνουν στις συνελεύσεις της νέους βουλευτές, με επιπλέον ψήφους και χρόνο ομιλίας.

Τη θέση αναπαράγει και το δημοσίευμα του BBC, ως ισχυρή αντίληψη στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η υποεκπροσώπηση έχει προφανή επιρροή στην αμερικανική δημοκρατία. Η βιωματική εμπειρία μπορεί να καθορίσει τις πρωτοβουλίες νομοθέτησης. Το να είσαι νέος έχει νόημα, με άλλα λόγια. Στον χώρο των προοδευτικών, υφίσταται ακόμη και πρωτοβουλία που στηρίζει υποψηφίους κάτω των 40 ετών.

Γκουγκλάρετε τη φράση «Run for Something» και θα διαπιστώσετε ότι η ομάδα με επικεφαλής την Αμάντα Λίτμαν έχει βάλει το χεράκι της για την εκλογή 600 «φρέσκων» προσώπων από το 2017. Αναλογιστείτε αν θα μπορούσε να υπάρξει εκδοχή α λα ελληνικά, ένα θερμοκήπιο νέων υποψηφίων. «Για μια Βουλή χωρίς ρυτίδες», σαν να λέμε…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News