Είναι μια πολύ δύσκολη μέρα για τη Βρετανία, την Ευρώπη, τον κόσμο. Τις πρώτες πρωινές ώρες της Παρασκευής τα πρώτα επίσημα αποτελέσματα ανέτρεψαν τις προβλέψεις και έδειξαν ξεκάθαρα: Brexit! Λίγο μετά τις 9 π.μ. (ώρα Ελλάδος) ήρθε και το επίσημο αποτέλεσμα: 51,9% – 48,1%, υπέρ της εξόδου του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ενωση, συνολικά 17,410 εκατ. Βρετανοί ψήφισαν υπέρ του Brexit, ενώ 16,141 εκατ. Βρετανοί υπέρ του Remain. H Βρετανία αποχαιρετά την ευρωπαϊκή οικογένεια ύστερα από τέσσερις δεκαετίες – είχε ενταχθεί το 1973 στην τότε ΕΟΚ.

Μια δύσκολη πορεία ξεκίνησε. Ηδη ο πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον ανακοίνωσε ότι θα παραιτηθεί τον Οκτώβριο – «άλλος πρέπει να αναλάβει τη χώρα για να την οδηγήσει εκτός ΕΕ» είπε.

Ομως πολλοί αναλυτές έσπευσαν αν υποδείξουν ότι η βρετανική ψήφος υπέρ του Brexit δεν είναι απλά μια βρετανική υπόθεση, αλλά ότι άνοιξε το Κουτί της Πανδώρας: η ΕΕ απειλείται τώρα με νέες αποχωρήσεις κρατών-μελών και πολύ γρήγορα ο ακροδεξιός ολλανδός πολιτικός Γκέερτ Βίλντερς ζήτησε να γίνει δημοψήφισμα για την αποχώρηση από την ΕΕ και στην Ολλανδία η οποία είναι μέλος και της Ευρωζώνης. Λίγο μετά τις 8.30 π.μ. της Παρασκευής και η ηγέτις της γαλλικής Ακροδεξιάς, Μαρίν Λεπέν, θριαμβολόγησε για «νίκη της ελευθερίας», ζητώντας παράλληλα τη διεξαγωγή αντίστοιχου δημοψηφίσματος και στη Γαλλία, ενώ ακολούθησε και η Λέγκα του Βορρά στην Ιταλία: «Τώρα είναι η σειρά μας» είπαν. Ολλανδία, Γαλλία, Ιταλία: αυτές οι χώρες είναι το κύτταρο της Ευρωπαϊκής Ενωσης, οι τρεις από τις έξι πρώτες χώρες που ενώθηκαν το 1957 για να φτιάξουν την ΕΟΚ, τώρα συζητούν να φύγουν. Αναμενόμενα ο αμφιλεγόμενος ρεπουμπλικανός υποψήφιος Ντόναλντ Τραμπ, που «έτυχε» να περιοδεύει στη Σκωτία, χαιρέτησε την ψήφο των Βρετανών ενώ προέβλεψε παρόμοιες εξελίξεις και σε άλλα κράτη: «Οι λαοί είναι θυμωμένοι παντού, είναι θυμωμένοι για σύνορα, είναι θυμωμένοι για σύνορα, είναι θυμωμένοι επειδή άλλοι έρχονται στη χώρα (τους) και παίρνουν τον έλεγχο και κανείς δεν γνωρίζει ποιοι είναι», είπε.

Για «νίκη των απλών και αξιοπρεπών ανθρώπων», μια «μέρα που θα πάψει να ανεμίζει η σημαία της ΕΕ» και «ένα αποτέλεσμα που θα γκρεμίσει το οικοδόμημα της Ευρώπης και θα δημιουργήσει μια ήπειρο ανεξάρτητων κρατών» μίλησε με δάκρυα στα μάτια ο Νάιτζελ Φάρατζ, ο αμφιλεγόμενος ηγέτης του ευρωσκεπτικιστικού Ukip, ο οποίος είχε στηρίξει εξ αρχής την έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ. Λίγο αργότερα, σε δηλώσεις έξω από το κοινοβούλιο ο Φάρατζ ζήτησε να ανακηρυχθεί η 23η Ιουνίου «εθνική εορτή»!

Από την πλευρά του, ο Τζέρεμι Κόρμπιν των Εργατικών που μάλλον απρόθυμα είχε στηρίξει την παραμονή στην ΕΕ, έσπευσε να ερμηνεύσει το αποτέλεσμα αποδίδοντάς το στην περιθωριοποίηση πολλών κοινοτήτων και – επιχειρώντας να αποκομίσει πολιτικά ωφέλη – κατηγόρησε τις τελευταίες κυβερνήσεις «που έχουν εξαγριώσει τους πολίτες».

Ο πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον είχε ανάγει σε προσωπικό πολιτικό στοίχημα την παραμονή στην ΕΕ. Και έκανε τις πρώτες του δηλώσεις για το δημοψήφισμα λίγο μετά τις 10 το πρωί στο πλατύσκαλο της πρωθυπουργικής κατοικίας στην Ντάουνινγκ Στριτ. Εχοντας στο πλευρό του τη σύζυγό του, Σαμάνθα, είπε: «Εδωσα με πάθος τον αγώνα για την παραμονή στην ΕΕ, ο λαός αποφάσισε διαφορετικά και η βούληση του λαού πρέπει να γίνει σεβαστή. Επιθυμία μου είναι να ακολουθήσει μια νέα ηγεσία τον Οκτώβριο», τόνισε, συμπληρώνοντας πως δεν θεωρεί σωστό να παραμείνει ο καπετάνιος που θα οδηγήσει τη χώρα στον «επόμενο προορισμό της». Ο Κάμερον είπε ότι έχει ενημερώσει τη βασίλισσα Ελισάβετ Β’ για την επικείμενη αποχώρησή του, η οποία θα γίνει μετά τον Οκτώβριο οπότε και θα διεξαχθεί το συνέδριο των Συντηρητικών για αλλαγή αρχηγού. Ο βρετανός πρωθυπουργός εξήγησε ότι οι διαδικασίες για το Brexit θα ξεκινήσουν αφού αναλάβει ο νέος πρωθυπουργός, άρα η Βρετανία θα συνεχίσει να παραμένει εντός της ΕΕ τουλάχιστον ως τον προσεχή Οκτώβριο. «Το σωστό είναι ένας νέος πρωθυπουργός να πάρει την απόφαση για την ημερομηνία ενεργοποίησης του άρθρου 50, ώστε να ξεκινήσει η διαδικασία αποχώρησης από την ΕΕ» εξήγησε ο Κάμερον που είχε πρωτοεκλεγεί στο αξίωμα τον Μάιο του 2010 και επανεξελέγη τον Μάιο του 2015.

Ηδη λίγα λεπτά μετά τις δηλώσεις του πρωθυπουργού, στο BBC άρχισαν να συζητούν ότι ο Μπόρις Τζόνσον, ο «φανταχτερός» πρώην δήμαρχος του Λονδίνου και φανατικός υπέρμαχος του Brexit, μπορεί να είναι ο διάδοχος του Κάμερον, αν και δεν είναι βέβαιο ότι κάτι τέτοιο θα το δεχτεί εύκολα το κομματικό κατεστημένο των Τορις ή η βασίλισσα.

Από την πλευρά του πάντως, ο Τζόνσον έκανε μια μάλλον αρχηγική εμφάνιση. Μιλώντας από τα κεντρικά γραφεία της εκστρατείας για το Brexit δήλωσε: «Δεν γυρνάμε την πλάτη στην Ευρώπη, είμαστε μέρος της Ευρώπης και η Βρετανία θα συνεχίσει να είναι ενωμένη και να είναι μία μεγάλη ευρωπαϊκή δύναμη». Ο ίδιος ευχαρίστησε τον λαό, γιατί όπως είπε, «έκανε μια δύσκολη δουλειά για τους πολιτικούς». Και εξήγησε πως «δεν χρειάζεται τον 21o αιώνα να είμαστε σε ένα ομοσπονδιακό σύστημα βασισμένο στις Βρυξέλλες. Όταν δημιουργήθηκε ήταν το κατάλληλο, τώρα όμως δεν χρειάζεται».

Χάος στις αγορές, κατέρρευσε η στερλίνα

Από πολύ νωρίς τα ξημερώματα της Παρασκευής και με βάση τις πρώτες προβλέψεις για το αποτέλεσμα, επικράτησε πανικός και η στερλίνα κατέρρευσε. Οπως μετέδωσε το Bloomberg η ισοτιμία της με το δολάριο έπεσε στα χαμηλότερα επίπεδα από το 1985, όταν στη Βρετανία πρωθυπουργός ήταν η Μάργκαρετ Θάτσερ! Ισχυρές πιέσεις δεχτηκε και το ευρώ. Στην Ιαπωνία η Κεντρική Τράπεζα ανακοίνωσε ότι βρίσκεται σε ετοιμότητα να ενισχύσει τη ρευστότητα ώστε να απορροφηθούν οι αναταράξεις στην οικονομία – και όντως το χρηματιστήριο του Τόκιο κατέγραψε απώλειες -8,05%! Στο -4% έφθασαν οι απώλειες στο χρηματιστήριο του Σίδνεϊ στην Αυστραλία, πολύ προτού ανοίξουν οι ευρωπαϊκές αγορές. Οταν άνοιξαν έγινε χαμός: – 10% κάτω ο DAX στο χρηματιστήριο της Φρανκφούρτης, -8% στο χρηματιστήριο του Παρισίου, -7,7% στο Λονδίνο, -16,7% το χρηματιστήριο της Μαδρίτης. Στο Σίτι οι βρετανικές τράπεζες κατέρρευσαν μέσα σε λίγα λεπτά μετά το άνοιγμα του χρηματιστηρίου του Λονδίνου: -30% η Barclays, -35% η Royal Bank of Scotland, -30% Lloyd’s Bank!

Ιδιο κλίμα επικράτησε και στη Νέα Υόρκη. Η Γουόλ Στριτ είδε τον Dow Jones να υποχωρεί στο -2,6%, καταγράφοντας το χειρότερο άνοιγμα συνεδρίασης των τελευταίων 30 ετών!

Σε μια προσπάθεια να καθησυχάσει τις αγορές και τους πολίτες, ο Μαρκ Κάρνεϊ, διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας, ανακοίνωσε ότι υπάρχει σχέδιο ακόμα και για ρευστότητα 250 δισ. στερλινών. «Είμαστε καλά προετοιμασμένοι» είπε. «Το υπουργείο Οικονομικών και η Τράπεζα της Αγγλίας έχουν εκπονήσει σχέδιο έκτακτης ανάγκης. Η Τράπεζα δεν θα διστάσει να λάβει πρόσθετα μέτρα, εφόσον απαιτηθεί, μέχρι οι αγορές να προσαρμοστούν. Η βρετανική οικονομία θα προχωρήσει. Ως ασπίδα προστασίας και με στόχο την υποστήριξη των αγορών, η Τράπεζα της Αγγλίας είναι έτοιμη να παράσχει πρόσθετα κεφάλαια, ύψους 250 δισεκατομμύριων λιρών. Η Τράπεζα της Αγγλίας μπορεί ακόμη να παρέχει ρευστότητα σε ξένο νόμισμα, εφόσον απαιτηθεί» δήλωσε ο διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας.

Ωστόσο ο οίκος Standard and Poor’s επιβεβαίωσε ότι είναι πλέον πιθανή η υποβάθμιση της βρετανικής οικονομίας μετά την απόφαση του Brexit.

Από την πλευρά της η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έσπευσε με ανακοίνωσή της να διαβεβαιώσει πως είναι έτοιμη να υλοποιήσει τις υποχρεώσεις της ώστε να διασφαλίσει τη σταθερότητα των τιμών και του τραπεζικού συστήματος. Η ΕΚΤ σημείωσε πάντως πως θεωρεί το τραπεζικό σύστημα της ευρωζώνης ικανό να αντέξει τις πιέσεις σε όρους κεφαλαιακής επάρκειας και ρευστότητας.

Τουσκ: Ανεπίσημη σύνοδος των 27 για «περισυλλογή»

Στο άκουσμα των αποτελεσμάτων, οι Βρυξέλλες ανακοίνωσαν έκτακτη σύσκεψη για τις 9 π.μ. (ώρα Ελλάδος) των Τεσσάρων, δηλαδή του προέδρου του Συμβουλίου της Ευρώπης Ντόναλντ Τουσκ, του προέδρου της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, του προέδρου του Ευρωκοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς και του προεδρεύοντος αυτό το εξάμηνο της ΕΕ, ολλανδού πρωθυπουργού, Μαρκ Ρούτε. Είναι μια ιστορική και ιδιαίτερα οδυνηρή καμπή: 43 χρόνια μετά την ένταξή της στην τότε ΕΟΚ, η Βρετανία φεύγει από την ευρωπαϊκή οικογένεια. «Είναι μια άσχημη μέρα για την Ευρώπη» είπε ο Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, ο αντικαγκελάριος της Γερμανίας σε μια πρώτη αντίδραση από το Βερολίνο. Από την πλευρά του ο Μάρτιν Σουλτς δήλωσε στο ARD και στο ZDF πως «η Βρετανία στέκεται μετά την απόφαση για Brexit ενώπιον μιας δύσκολης οικονομικής αποστολής. Η χώρα βρίσκεται ενώπιον μιας φάσης ανασφάλειας. Τώρα πρέπει η ΕΕ να αναλύσει την κατάσταση με νηφαλιότητα», πρόσθεσε. Οσο για τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, αυτός επιστράτευσε την παροιμιώδη αυτοπειθαρχία του: «Η διαδικασία για έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ενωση είναι ξεκάθαρα ρυθμισμένη και «θα εφαρμοστεί», καθώς κατ’ αυτόν τον τρόπο υπάρχει «αξιοπιστία», είπε και σημείωσε πως «Η Ευρώπη τώρα στέκεται ενωμένη».

Ο Ντόναλντ Τουσκ δήλωσε ότι οι Βρυξέλλες είναι αποφασισμένες να κρατήσουν την «ενότητα στο γκρουπ των 27» – η Βρετανία ήταν η 28η. «Ο,τι δεν σε σκοτώνει σε κάνει πιο δυνατό», δήλωσε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, και πρόσθεσε πως «δεν είναι ώρα για υστερική αντίδραση» εξηγώντας πως η ΕΕ είχε προετοιμαστεί και για αυτό το «αρνητικό σενάριο». Ωστόσο, σημείωσε πως οι πολιτικές συνέπειες είναι απρόβλεπτες. Γνωστοποίησε παράλληλα πως σχεδιάζει ανεπίσημη συνάντηση των 27 ηγετών της ΕΕ στη Σύνοδο της Τρίτης προκειμένου να προτείνει μια περίοδο «περισυλλογής». Ξεκαθάρισε δε πως μέχρις ότου το Ηνωμένο Βασίλειο φύγει επισήμως από την ΕΕ, οι ευρωπαϊκοί νόμοι θα συνεχίσουν να ισχύουν για τη Βρετανία.

Οντως απαιτείται περισυλλογή. Τι έχει φταίξει και η ΕΕ δεν γοητεύει πια; Αυτό μπορεί να συζητήσουν και οι Ανγκελα Μέρκελ, Φρανσουά Ολάντ και Ματέο Ρέντσι που θα συναντηθούν εκτάκτως στο Βερολίνο τη Δευτέρα – αύριο Σάββατο δε έχουν προσκληθεί στη γερμανική πρωτεύουσα οι υπουργοί Εξωτερικών των έξι χωρών που ίδρυσαν την ΕΟΚ το 1957.

Διότι εκτός των άλλων δεν υπάρχει και πολύς χρόνος για να σέρνεται μια ρευστή κατάσταση. Τόσο ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, όσο και η Ανγκελα Μέρκελ και ο Φρανσουά Ολάντ μίλησαν για μια λυπηρή αλλά σεβαστή απόφαση του βρετανικού λαού – απαίτησαν δε να κινηθούν άμεσα οι διαδικασίες για την έναρξη διαπραγματεύσεων αποχώρησης. Το μήνυμα που στέλνουν οι Ευρωπαίοι είναι σαφές, σχολίασε αναλυτής στο BBC: «Πήρατε την απόφασή σας, να τελειώνουμε, για να προχωρήσουμε».

Η ώρα του άρθρου 50

Μετά την ιστορική ψήφο των Βρετανών, πρέπει να ενεργοποιηθεί το άρθρο 50 της Συνθήκης της Λισαβώνας. Το κράτος που θέλει να φύγει γνωστοποιεί με αυτόν τον τρόπο την πρόθεσή του στις Βρυξέλλες και αρχίζει μια περίοδος διαπραγμάτευσης, ώστε να οριστούν εκ νέου οι σχέσεις του εν λόγω κράτους με την ομάδα της ΕΕ. Η όποια συμφωνία θα πρέπει να συνομολογηθεί για λογαριασμό της ΕΕ από το Συμβούλιο, με ειδική πλειοψηφία, μετά τη σύμφωνη γνώμη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η εφαρμογή των συνθηκών θα τερματισθεί για το εν λόγω κράτος από την ημερομηνία ισχύος της συμφωνίας αποχώρησης ή, ελλείψει αυτού, δύο χρόνια μετά την γνωστοποίηση, εκτός και αν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, σε συμφωνία με το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος, ομόφωνα αποφασίσει να παρατείνει αυτήν την περίοδο. Εάν το κράτος που αποχωρεί από την ΕΕ ζητήσει να επανέλθει, το αίτημά του θα πρέπει να τεθεί υπό τη διαδικασία που αναφέρεται στο άρθρο 49. Την άμεση ενεργοποίηση του άρθρου 50, για να μην παραταθεί η αβεβαιότητα αλλά και για να δεχτεί νέες πιέσεις ο Ντέιβιντ Κάμερον ζήτησε ο Κόρμπιν των Εργατικών.

Στο εσωτερικό σκηνικό της Βρετανίας, τα πράγματα δεν είναι λιγότερο επώδυνα και δεν έχουν να κάνουν μόνο με την αλλαγή ηγεσίας στους Τόρις και ενοίκου στην Ντάουνινγκ Στριτ.

Στη Σκωτία, η οποία προ διετίας είχε ψηφίσει υπέρ της παραμονής της στο Ηνωμένο Βασίλειο με το σκεπτικό ότι θα παραμείνει και μέλος της ΕΕ, το πολιτικό κατεστημένο βρίσκεται σε αμηχανία και ήδη οι τοπικοί ηγέτες έχουν κάνει λόγο για ένα δεύτερο δημοψήφισμα. Σε μια πρώτη αντίδραση, νωρίς το πρωί, η Νίκολα Στέρτζιον, πρωθυπουργός της Σκωτίας, είπε ότι οι Σκωτσέζοι ψήφισαν για παραμονή στην Ευρωπαϊκή Ενωση, προαναγγέλοντας εμμέσως πλην σαφώς νέα κίνηση για ανεξαρτητοποίηση από τη Βρετανία. Το μεσημέρι πια, η ίδια ήταν ακόμη πιο ξεκάθαρη: «Είναι δημοκρατικά απαράδεκτο για τη Σκωτία να βρεθεί εκτός ΕΕ ενάντια στη θέλησή της» τόνισε και ξεκαθάρισε πως «ένα δεύτερο δημοψήφισμα είναι ήδη στο τραπέζι».

Στη Βόρεια Ιρλανδία όπου οι πολίτες ψήφισαν σε ποσοστό 56% υπέρ της παραμονής, το Σιν Φέιν σχολίασε πως η βρετανική κυβέρνηση έχει απωλέσει το δικαίωμα να εκπροσωπεί πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα στην περιοχή. Ο Τζέρι Ανταμς, ηγέτης του Σιν Φέιν, είπε ότι η βρετανική ψήφος υπέρ του Brexit «ενισχύει την υπόθεση» του δημοψηφίσματος για μία «ενωμένη Ιρλανδία»! Στο ίδιο κλίμα ο Μάρτιν ΜακΓκίνες, αναπληρωτής πρωθυπουργός της Β. Ιρλανδίας, ζήτησε δημοψήφισμα για ενωμένη Ιρλανδία!

Σε διεθνές διπλωματικό ζήτημα μπορεί να αναδειχθεί και η περίπτωση του Γιβραλτάρ, το οποίο επίσης ψήφισε μαζικά υπέρ της παραμονής της Βρετανίας στην ΕΕ. Λίγο μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, η Ισπανία έσπευσε – σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο – να προτείνει «κοινή κυριαρχία» επί του κρατιδίου για να διατηρηθεί η πρόσβασή στην Ευρωπαϊκή Ενωση και να μην υπάρχουν επιπλοκές στις μεταφορές στη Μεσόγειο.

Πολύ προτού διαλυθεί η Ενωμένη Ευρώπη φαίνεται πως μπορεί να διαλυθεί το Ηνωμένο Βασίλειο!

Η ανατροπή του κλίματος

Κι όμως το βράδυ της Πέπτης το κλίμα ήταν αλλιώς. Οταν το Μπιγκ Μπεν ήχησε δέκα φορές, οι κάλπες έκλεισαν στο Νησί και ήταν πια η ώρα της καταμέτρησης, των δηλώσεων και των αριθμών.

Η δήλωση του ηγέτη του δεξιού ευρωσκεπτικιστικού Κόμματος Ανεξαρτησίας Ηνωμένου Βασιλείου (UKIP), Νάιτζελ Φάρατζ, στην οποία υπονοείται ότι το Brexit αναμένεται να ηττηθεί, έδειχνε ότι η πλάστιγγα -ενδεχομένως- να «γέρνει» προς παραμονή της στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Ο εκπρόσωπος της καμπάνιας Leave.EU τόνισε ότι «ο Νάιτζελ Φάρατζ είπε πριν από λίγο ότι δεν γνωρίζει τίποτε περισσότερο από τον οποιοδήποτε άλλο Βρετανό για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος».

Updated Metro front page:
Farage: I think it's all over#tomorrowspaperstoday #bbcpapers #EUref pic.twitter.com/phk7jhrNe7

— BBC News (UK) (@BBCNews) June 23, 2016

Βέβαια, αυτή η δήλωση του δεξιού αντιευρωπαϊστή πολιτικού, θεωρήθηκε από τους περισσότερους ως παραδοχή ήττας για το στρατόπεδο του Brexit.

A leader of the out campaign, Nigel Farage, has predicted Britain will vote to stay in EU https://t.co/b1C1QY3BeX pic.twitter.com/jtumwRPE1i

— Financial Times (@FT) June 23, 2016

Προβάδισμα οκτώ μονάδων στην παραμονή της Μεγάλης Βρετανίας στην ΕΕ έδινε η δημοσκοπική εταιρεία Ipsos Mori, μετά την επεξεργασία δεδομένων από έρευνά της την Τετάρτη και την Πέμπτη – στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα αφού έκλεισαν οι κάλπες.

Αντίστοιχα, με 52% προηγείτο το Bremain έναντι 48% του Brexit στην έρευνα της YouGov, που διενεργήθηκε πριν από την ψηφοφορία – και αυτά τα στοιχεία γνωστοποιήθηκαν αφού οι κάλπες είχαν κλείσει.

YouGov on-the-day poll: REMAIN 52, LEAVE 48 pic.twitter.com/TFlAcGcYIR

— YouGov (@YouGov) June 23, 2016

Ο πρωθυπουργός της Βρετανίας και υποστηρικτής της παραμονής της χώρας στην ΕΕ, Ντέιβιντ Κάμερον ευχαρίστησε μέσω Twitter όσους ψήφισαν υπέρ του Bremain, για «μια ισχυρότερη, ασφαλέστερη Βρετανία εντός ΕΕ», καθώς και όσους ενεπλάκησαν στην καμπάνια υπέρ της παραμονής.

Thank you everyone who voted to keep Britain stronger, safer & better off in Europe – and thousands of @StrongerIn campaigners around the UK

— David Cameron (@David_Cameron) June 23, 2016

«Οι κάλπες έκλεισαν, η Δημοκρατία υπηρετήθηκε», τονίζε σε ένα, μάλλον ουδέτερο, μήνυμά του στο Twitter ο πρώην δήμαρχος του Λονδίνου και εξέχουσα μορφή των Συντηρητικών, Μπόρις Τζόνσον.

The polls have now closed, democracy has been served + we await the verdict of the people. Thanks to everyone involved + everyone who voted

— Boris Johnson (@BorisJohnson) June 23, 2016

Η υπουργός Βόρειας Ιρλανδίας του Ηνωμένου Βασιλείου, Τερέζα Βίλιερς, η οποία υποστήριξε το Brexit, δήλωσε ότι το ένστικτό της λέει ότι θα επικρατήσει το Bremain, καθώς «θα έχει πετύχει η εκστρατεία του φόβου». Σημείωσε ακόμη ότι ευελπιστεί να παραμείνει στη θέση της, παρά τη διαφωνία της με τον πρωθυπουργό Ντέιβιντ Κάμερον για τη στάση της στο δημοψήφισμα.

Northern Ireland Secretary Theresa Villiers told Sky News her instinct is 'Remain' will win & it would be down to "Project Fear" succeeding

— Sky News Newsdesk (@SkyNewsBreak) June 23, 2016

Η ώρα της αλήθειας, λοιπόν! Bremain ή Brexit; Και με τι ποσοστά;

Friday's Daily Mirror front page:
Project Reunite#tomorrowspaperstoday #bbcpapers #EUref pic.twitter.com/smczAU6mLZ

— BBC News (UK) (@BBCNews) June 23, 2016

Υπό καταρρακτώδη βροχή σε πολλές περιπτώσεις, αλλά γενικά με το βλέμμα στην επόμενη μέρα τόσο για τη χώρα τους όσο και για την Ευρώπη, εκατομμύρια Βρετανοί προσήλθαν από νωρίς το πρωί της Πέμπτης στις κάλπες για να ψηφίσουν στο ιστορικό δημοψήφισμα, που έκρινε την παραμονή ή μη της χώρας τους στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Οι πληροφορίες που μετέδιδαν τα μεγάλα ειδησεογραφικά πρακτορεία έκαναν λόγο για μεγάλη συμμετοχή. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι στη Σκωτία το ποσοστό εκτιμήθηκε στο 70%, αντίστοιχο του δημοψηφίσματος του 2014 για την απόσχιση ή όχι.

Σαν να μην υπήρχε η ένταση της εκστρατείας των δύο στρατοπέδων, και χωρίς να έχει προλάβει η Βρετανία να συνέλθει από τη δολοφονία της Τζο Κοξ, της βουλευτού των Εργατικών και υπέρμαχου της παραμονής στην ΕΕ, ήρθε η σφοδρή κακοκαιρία να δημιουργήσει νέα προβλήματα. Κλείσιμο δρόμων, αναστάτωση στις μετακινήσεις, μέχρι και αλλαγές θέσης σε εκλογικά τμήματα ήταν μόνο ορισμένα από τα προβλήματα που καταγράφηκαν από το πρωί της Πέμπτης, ενώ η πυροσβεστική υπηρεσία του Λονδίνου ανακοίνωσε ότι δέχθηκε περισσότερες από 550 επείγουσες κλήσεις εξαιτίας της κακοκαιρίας.

Η ψηφοφορία άρχισε στις 7 το πρωί (9 ώρα Ελλάδος) και οι κάλπες έκλεισαν γύρω στις 10 το βράδυ (μεσάνυχτα δικά μας). Οι πρώτες εκτιμήσεις έκαναν λόγο για 46 εκατομμύρια ψηφοφόρους. Ωστόσο δεν υπήρξε πρόβλεψη για διεξαγωγή exit polls, καθώς υπήρχε μεγάλο περιθώριο στατιστικού λάθους – και το διακύβευμα είναι ιστορικής σημασίας, για να το αφήσουν στους στατιστικολόγους.

Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις έδειχναν προβάδισμα για το Bremain: Σε δημοσκόπηση της εταιρείας Ipsos, για την Evening Standard, που διεξήχθη την Τρίτη και την Τετάρτη 21 και 22 Ιουνίου, το Bremain συγκέντρωνε 52% έναντι 48% που για το Brexit. Στο 55% ανερχόταν το ποσοστό του Remain, έναντι 45% του Brexit, σύμφωνα με δημοσκόπηση της Populus, σε δείγμα 4.700 ατόμων. Παράλληλα και οι αγορές φάνηκαν να προεξοφλούν μια νίκη του στρατοπέδου της παραμονής στην ΕΕ, καθώς τόσο το Χρηματιστήριο του Λονδίνου κατέγραψε άνοδο, ενώ και η στερλίνα κινήθηκε στα υψηλά έτους.

Ελλείψει exit polls, λοιπόν, και με τις δημοσκοπήσεις στο όριο του στατιστικού λάθους, το βρετανικό ινστιτούτο δημοσκοπήσεων YouGov είχε ανακοινώσει πως δώσει στη δημοσιότητα μια έρευνα για τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος, λίγη ώρα αφότου κλείσουν οι κάλπες, με την ελπίδα ότι θα επαναλάβει την επιτυχία που είχε η πρόβλεψή του για τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος της Σκωτίας, το 2014. Προφανώς δεν τα κατάφερε…

Brexit: U.K. heads to the polls in EU referendum vote too close to call https://t.co/AHVMvexdTh pic.twitter.com/bNTLr1JygY

— Newsweek (@Newsweek) June 23, 2016

Στην τελευταία του ομιλία πριν από το κρίσιμο δημοψήφισμα, νωρίς το πρωί της Πέμπτης, ο πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον, υπενθύμισε ότι η χώρα είναι πιο ισχυρή και ασφαλής εντός της ΕΕ. Συνοδευόμενος από τη σύζυγό του, Σαμάνθα, προσήλθε για να ψηφίσει σε εκλογικό τμήμα, στο κέντρο του Λονδίνου.

Σύμφωνα με τις αποδόσεις των στοιχηματικών εταιρειών, θεωρείται σχεδόν βέβαιη η παραμονή της Βρετανίας στην ΕΕ. Ενδεικτικά, σύμφωνα με τη Betfair, το σενάριο του Remain συγκεντρώνει πιθανότητες της τάξης του 84% ενώ αυτό του Brexit μόλις 16%.

Η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων αναμένεται το πρωί της Παρασκευής, γύρω στις 7 (τοπική ώρα). Θα ακολουθήσουν συγκεντρωτικά στοιχεία για 12 περιφέρειες και στη συνέχεια το εθνικό αποτέλεσμα.

Ο δήμαρχος του Λονδίνου Σαντίκ Καν ανέβασε στο Twitter μία φωτογραφία του έξω από εκλογικό κέντρο την οποία συνόδευε με το σχόλιο: «Για θέσεις εργασίας, για τα δικαιώματα των εργαζομένων, καθώς και ένα καλύτερο μέλλον με περισσότερες ευκαιρίες τόσο για την πόλη όσο και τη χώρα μας, ψήφισα να παραμείνουμε στην ΕΕ».

Amazing energy on the #StrongerIn campaign trail in Camden – speaking to residents & businesses about #EUrefpic.twitter.com/o73I1UNL50

— Sadiq Khan (@SadiqKhan) June 23, 2016

Πάντως δεν είναι όλοι τόσο αισιόδοξοι και τουλάχιστον όχι τόσο βέβαιοι ότι δεν θα υπάρξουν κλυδωνισμοί – άλλωστε μια οριακή νίκη υπέρ της παραμονής θα προκαλέσει σίγουρα αναστάτωση στο κυβερνών κόμμα των Τόρις και αναταραχή στο πολιτικό σύστημα και πιθανότατα στη βρετανική οικονομία.

Υπό αυτό το πρίσμα, οι μεγάλες τράπεζες της Βρετανίας δήλωσαν το απόγευμα της Πέμπτης έτοιμες για κάθε ενδεχόμενο: φόρτωσαν με μετρητά τα ΑΤΜ, έθεσαν σε κατάσταση συναγερμού τα υψηλόβαθμα στελέχη τους και «κατέβασαν τους διακόπτες» στα ηλεκτρονικά συστήματα αυτόματων συναλλαγών ώστε να αποφύγουν τις τεράστιες απώλειες στην περίπτωση που παρουσιαστούν βίαιες ταλαντεύσεις στις αγορές μετοχών, ομολόγων και συναλλάγματος.

Οπως σημείωσε ο Guardian, δεδομένου ότι είναι αβέβαιο το πότε ακριβώς θα γίνει γνωστό το τελικό αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, οι αίθουσες αγοραπωλησίας συναλλάγματος τέθηκαν σε λειτουργία σε όλο το Σίτι, τόσο για το βράδυ της Πέμπτης όσο και το πρωί της Παρασκευής, ώστε να εκτελούνται οι συναλλαγές των πελατών που θα σπεύσουν να δράσουν αναλόγως, όταν θα αρχίσουν να ανακοινώνονται τα αποτελέσματα από τις 382 εκλογικές περιφέρειες.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News