Η πρώτη αγωνιστική του Euro -η οποία ολοκληρώθηκε λίγο πριν από τα μεσάνυχτα της Τρίτης- κρατούσε τις εκπλήξεις της για το τέλος. Προηγήθηκε η πιο εύπεπτη. Με πρωταγωνιστές τα «εγγόνια» του Φέρεντς Πούσκας και τον… παππού Κίραλι (προφέρεται Κίραϊ), η επί τρεις δεκαετίες εξαφανισμένη από κάθε μεγάλη ποδοσφαιρική διοργάνωση, Ουγγαρία, νίκησε (2-0) την Αυστρία, που στα προκριματικά είχε εντυπωσιάσει.

Η τελευταία φορά που την είδαμε σε κάποια γιορτή, ήταν πριν από 30 χρόνια. Στο Μουντιάλ του 1986, στο Μεξικό. Σε ένα 2-0 επί του Καναδά, με σκόρερς τον Μάρτον Εστερχάζι (που πέρασε από την ΑΕΚ και τον Παναθηναϊκό) και τον Λάγιος Ντέταρι, του οποίου η μετεγγραφή στον Ολυμπιακό είχε κάνει πάταγο. Σε Euro είχε να φανεί από το 1964. Αλλά επέστρεψε με θόρυβο. Θύμα της, το άλλο μισό της πάλαι ποτέ Αυστρο-ουγγαρίας. Τουλάχιστον χθες, η (ποδοσφαιρικά) γερμανοθρεμμένη Αυστρία απογοήτευσε όσους την περίμεναν ως την ευχάριστη έκπληξη του τουρνουά.

Το ματς ήταν ιστορικό και για τον λόγο οτι ο μαγυάρος τερματοφύλακας, Γκάμπορ Κίραλι, έγινε ο γηραιότερος παίκτης που έχει αγωνιστεί σε Euro. Είναι 40 ετών και 74 ημερών, και έσπασε το ρεκόρ του Γερμανού Λόταρ Ματέους, ο οποίος εμφανίστηκε για τελευταία φορά σε Euro (το 2000) σε ηλικία 39 ετών και 91 ημερών. Σκεφτείτε οτι ο πορτιέρο των Ούγγρων ήταν έξι χρόνια μεγαλύτερος από τον γάλλο διαιτητή του αγώνα…

Ακολούθησε το μεγάλο «μπαμ». Η Πορτογαλία του Κριστιάνο Ρονάλντο δεν κατάφερε να νικήσει τους «ψαράδες» της Ισλανδίας, οι οποίοι άρχισαν να μαθαίνουν μπάλα μόλις πριν από 15 χρόνια. Με τη βοήθεια και της τύχης (του πρωτάρη), οι Ισλανδοί έκαναν τον Φερνάντο Σάντος να τραβάει τα μαλλιά του -στο γκολ με το οποίο ισοφάρισαν- και τον Κριστιάνο να διαμαρτύρεται, στο τέλος, οτι… έπαιξαν πολύ αμυντικά. Οπως φάνηκε και στη διάρκεια του ματς, ο «CR7» περίμενε ένα πολύ εύκολο βράδυ.

Πάντως, αν και δεν βοήθησε την ομάδα του να φτάσει στη νίκη, το ατομικό ρεκόρ του το έκανε πάλι: στα 30 του χρόνια συμπλήρωσε 127 αγώνες με το εθνόσημο της πατρίδας του και έπιασε στην κορυφή του καταλόγου των πορτογάλων διεθνών με τις περισσότερες συμμετοχές, τον Λουίς Φίγκο. Εχει αρκετά χρόνια μπροστά του για να χτίσει μια επίδοση, η οποία πολύ δύσκολα θα ξεπεραστεί στο μέλλον.

Σύμφωνα με τους αριθμούς -που τόσο αγαπάει ο Σάντος- η Πορτογαλία τα έκανε όλα τέλεια. Είχε κατοχή μπάλας 66%-34%, σαρωτική υπεροχή στις τελικές προσπάθειες για γκολ (25 έναντι τεσσάρων), σχεδόν τριπλάσιες σωστές πάσες (616 – 223) και πενταπλάσια κερδισμένα κόρνερ (10-2). Οι Ισλανδοί ήταν ανώτεροι μόνο σε έναν τομέα, τον οποίο η στατιστική αγνοεί: στο πάθος για διάκριση. Αυτό -μαζί με την τύχη- αποδείχτηκε αρκετό για να πάρουν το 1-1 από τους απείρως πιο ταλαντούχους αντιπάλους τους.

Δεν ήταν η πρώτη φορά, σε αυτό το τουρνουά, που το σύστημα «άμυνα μέχρις εσχάτων και έξυπνες αντεπιθέσεις» απέδωσε καρπούς. Αν το καλοσκεφτούμε, σχεδόν όλες οι ομάδες που ακολούθησαν αυτή τη συνταγή στα πρώτα 12 παιχνίδια του Euro, πήραν το αποτέλεσμα που προσδοκούσαν – πολλές φορές απέναντι σε ανώτερους αντιπάλους. Με ελάχιστες εξαιρέσεις, όπως στην περίπτωση της Τσεχίας που δέχτηκε στο 87′ το γκολ από τους ισπανούς.

Το περιμέναμε, οτι θα δούμε ένα Euro – αποθέωση της αμυντικής τακτικής. Καλή η διεύρυνση της διοργάνωσης, η οποία φέρνει ψήφους (στην ηγεσία της UEFA) και μεγαλύτερα εμπορικά οφέλη, όμως έτσι οι αδύναμοι φιναλίστ αυξήθηκαν. Και, αρκετοί απ’ αυτούς, δεν ξέρουν άλλον τρόπο για να διεκδικήσουν το δικαίωμά τους στο όνειρο (της πρόκρισης). Μόνο την παθιασμένη άμυνα, τη μαχητικότητα, την αυταπάρνηση. Ιδίως σε αυτή τη φάση, των ομίλων, με τους (τέσσερις στους έξι) καλύτερους τρίτους να προκρίνονται κι αυτοί στα νοκ-άουτ παιχνίδια, όλοι αντιλαμβάνονται πως ακόμη και ένα γκολ περισσότερο ή λιγότερο που θα δεχθούν, μπορεί να αποβεί καθοριστικό.

Στην πρώτη δωδεκάδα αγώνων μετρήσαμε μόλις 22 γκολ. Που σημαίνει λιγότερα από δυο τέρματα σε κάθε αγώνα, κατά μέσον όρο. Μόλις πέντε στις 24 ομάδες έβαλαν δύο. Τρία, καμία. Αλλά κι όσες πέτυχαν δεύτερο, το κατάφεραν στο ογδόντα…φεύγα του παιχνιδιου: η Ουγγαρία (χθες) στο 87′, η Γαλλία στο 89’, η Ουαλία στο 81’, η Γερμανία και η Ιταλία στις καθυστερήσεις. Οι σέντερ-φορ υποφέρουν, στη Γαλλία. Από τους περίπου 35 που υπάρχουν σε όλες τις εθνικές αποστολές, έχουν σκοράρει μόνο δυο: ο Ζιρού (Γαλλία) και ο Πελέ (Ιταλία). Με την πρόοδο του τουρνουά αυτό θα αλλάξει, όμως όχι θεαματικά.

Ζούμε, γενικώς, στη «χρονιά της αντεπίθεσης». Αυτό το στιλ παιχνιδιού έγινε μόδα πολύ πριν από το Euro, και οι ομάδες που το διέδωσαν ευρέως ήταν -κυρίως- η Λέστερ και η Ατλέτικο Μαδρίτης. Η απλοϊκή αλλά τόσο αποτελεσματική τακτική των «Αλεπούδων», τις έστεψε πρωταθλήτριες Αγγλίας πέρα από κάθε φαντασία. Με την ίδια -περίπου- συνταγή, η Ατλέτικο Μαδρίτης του Σιμεόνε απέκλεισε δυο «θηρία» του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου, την Μπαρτσελόνα και την Μπάγερν Μονάχου, και έχασε το Champions League στα πέναλτι από το τρίτο (θηρίο), τη Ρεάλ. Οσες ομάδες ακολούθησαν αυτό το μοντέλο, κυρίως στην Pemier League και τώρα στο Euro, πήγαν πολύ καλύτερα απ’ όσο προσδοκούσαν.

Μέχρι και ο Αρσέν Βενγκέρ -ένας από τους δυο εξέχοντες αποστόλους του θεαματικού ποδοσφαίρου, της μιας επαφής, της κατοχής μπάλας και του διαρκούς πάσινγκ γκέιμ (ο άλλος είναι ο Γκουαρντιόλα)- έβαλε νερό στο κρασί του. Σε ορισμένα κομβικά ματς παράτησε το παραδοσιακό «Βένγκερμπολ» για χάρη του αποτελέσματος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο τρόπος με τον οποίο η Αρσεναλ νίκησε -φέτος- τη Σίτι: με μόλις 37,3% κατοχή και 294 ολοκληρωμένες πάσες, έναντι 562 των «Σίτιζενς».

H «ψύχωση» για τον όσο το δυνατόν μεγαλύτερο έλεγχο της μπάλας, η οποία επικράτησε μετά την επανάσταση του «tik-taka» της Μπαρτσελόνα, έδωσε τη θέση της στο «transition»: τη γρήγορη μετάβαση από την άμυνα στην επίθεση, και αντιστρόφως. Στο μεταξύ, πολλές ευρωπαϊκές ομάδες που παραδοσιακά παίζουν ποδόσφαιρο κυριαρχίας, όπως η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ του φαν Χάαλ, είχαν ανακαλύψει με οδυνηρό τρόπο οτι ο έλεγχος του παιχνιδιού και η κατοχή δεν είναι έννοιες ταυτόσημες με τη νίκη.

Μόνο που το «transition» είναι το σύστημα των πλουσίων συλλόγων. Η εφαρμογή του απαιτεί ποδοσφαιριστές με χαρακτηριστικά που τους καθιστούν απλησίαστους για τους μικρομεσαίους. Η τακτική του Κλάουντιο Ρανιέρι, στη Λέστερ, είναι πολύ πιο οικονομική. Πλέον, πολλές ομάδες -σύλλογοι και εθνικές- προσπαθούν να μιμηθούν αυτό το στιλ παιχνιδιού. Μόνο που δεν πρόκειται για «πατέντα» του Ρανιέρι. Ο πρώτος διδάξας, πριν από μια δεκαετία και βάλε, ήταν ο Οτο Ρεχάγκελ στην Εθνική Ελλάδος.

Τότε τον λοιδωρούσαν όλοι, για το… αντιτουριστικό ποδόσφαιρο που έπαιζε η ομάδα του. Ακόμη κι εδώ -στην Ελλάδα- μας κακοφαινόταν, όταν -πια- είχαμε χορτάσει επιτυχίες και πιστέψαμε πως γίναμε, ξαφνικά, υπερομάδα. Αλλά, τώρα, ο γερμανός δικαιώνεται πολλαπλώς:

Από την απήχηση που βρίσκουν σήμερα οι μέθοδοί του, ακόμη και σε ομάδες με πολύ πιο ένδοξες φανέλες.

Από την κατάντια της Εθνικής μας, μόλις προσπάθησε να απαρνηθεί το DNA της και να παίξει σαν πρωταθλήτρια Ευρώπης.

Κι από το χθεσινό πάθημα του Σάντος, ο οποίος είναι περίπου της ίδιας φιλοσοφίας αλλά θεώρησε οτι είναι ντροπή, για κοτζάμ Πορτογαλία, να παραταχθεί συντηρητικά απέναντι στον πιο αδύναμο κρίκο του τουρνουά. Αλλαξε συνήθειες, και την πάτησε.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News