Τι λέει ο λαός τους τελευταίους δέκα μήνες; «Βάρδα μην ασχοληθεί ο Τραμπ μαζί μας και με την Ανατολική Μεσόγειο». Ε, όλα δείχνουν ότι κάτι έχει αρχίσει να κινείται.

Αλλά ας τα πάρουμε με τη σειρά. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης παρουσίασε την περασμένη εβδομάδα την πρόταση της Αθήνας για τη συγκρότηση ενός πολυμερούς σχήματος με τίτλο «5×5»: πέντε παράκτιες χώρες της Ανατολικής Μεσογείου —Ελλάδα, Κύπρος, Αίγυπτος, Τουρκία και Λιβύη— και πέντε θεματικές ενότητες συνεργασίας: τις οριοθετήσεις θαλάσσιων ζωνών, το μεταναστευτικό, τη συνδεσιμότητα, την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και την πολιτική προστασία.

Οπως τόνισε ο πρωθυπουργός, η Ελλάδα παραδοσιακά στηρίζει τα τριμερή και πολυμερή περιφερειακά σχήματα συνεργασίας, ιδιαίτερα με χώρες που αντιμετωπίζουν κοινές προκλήσεις, ενώ υπογράμμισε ότι κάτι τέτοιο είναι σήμερα πιο αναγκαίο από ποτέ, λόγω των γεωπολιτικών ανακατατάξεων που βρίσκονται σε εξέλιξη.

Η πρόταση αυτή έρχεται, σύμφωνα με πληροφορίες του Protagon, έπειτα από προσεκτική στάθμιση των δεδομένων που διαμορφώνονται και ίσως να βρίσκεται «μπροστά» από εξελίξεις και διεργασίες που τρέχουν το τελευταίο διάστημα.

Ο ρόλος του συμπέθερου

Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, η συνάντηση του κ. Μητσοτάκη με τον Ειδικό Σύμβουλο του Προέδρου Τραμπ για την Αφρική, Μασάντ Μπούλος στο περιθώριο των εργασιών της 80ής Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, είχε ιδιαίτερη σημασία. Παρότι έλαβε ελάχιστη δημοσιότητα.

Ο λιβανέζικης καταγωγής Μπούλος, που είναι συμπέθερος του Ντόναλντ Τραμπ —ο γιος του, Μάικλ Μπούλος, έχει παντρευτεί την κόρη του προέδρου των ΗΠΑ, Τίφανι Τραμπ— έχει πραγματοποιήσει επαφές και με εκπροσώπους της Τουρκίας, της Λιβύης και της Αιγύπτου, προωθώντας την κατεύθυνση της προεδρίας Τραμπ για ενίσχυση του διαλόγου στη Μεσόγειο.

Η Τίφανι Τραμπ, θυγατέρα του Ντόναλντ Τραμπ με τον σύζυγό της Μάικλ Μπούλος, γιο του Μασάντ Μπούλος (Instragram/ tiffanytrump):

 

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

 

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Tiffany Trump (@tiffanytrump)

Με αυτά τα δεδομένα, αναλυτές προσδίδουν βαρύτητα στο γεγονός ότι η Ελλάδα θέτει πρώτη στο τραπέζι αυτή την ιδέα, εντοπίζοντας τις γεωπολιτικές αλλαγές που έρχονται και επιδιώκοντας να μη βρεθεί σε θέση να «αντιδρά», αλλά να «διαμορφώνει» τις εξελίξεις. Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, η Αθήνα «διαθέτει ισχυρό διπλωματικό αποτύπωμα» και επιδιώκει να ενεργεί «στη βάση του διεθνούς δικαίου», ενώ δεν φοβάται να επεκταθεί πέρα από το διμερές πλαίσιο.

Με άλλα λόγια, η κίνηση αυτή επιτρέπει στην Ελλάδα να είναι η χώρα που λαμβάνει την πρωτοβουλία μέσα από νέο πλαίσιο συνεργασίας. Υπό αυτή την έννοια, το σχήμα 5×5 μπορεί να ερμηνευθεί ως στρατηγική ενεργητικής διπλωματίας: η Ελλάδα δεν περιορίζεται σε παθητική αντίδραση απέναντι στην τουρκική πίεση ή σε μονομερείς ενέργειες, αλλά επιδιώκει έναν ευρύτερο διάλογο — ακόμη και με τη γείτονα Τουρκία — στο πλαίσιο ενός πολυμερούς μηχανισμού.

Την ίδια λογική δείχνει να υπηρετεί και η θέση του υπουργού Εξωτερικών, Γιώργου Γεραπετρίτη, ο οποίος δήλωσε ότι «η Ελλάδα ασκεί ενεργητική και συνεπή εξωτερική πολιτική, που στηρίζεται στις οικουμενικές αξίες του διεθνούς δικαίου και δεν ετεροκαθορίζεται».

Στην πράξη, η Ελλάδα φαίνεται να θέτει μια προληπτική βάση για το πώς θέλει να διαμορφωθεί η επόμενη ημέρα — και δη με γνώμονα ότι δεν θα είναι απλός παρατηρητής. Υπάρχουν αναλυτές που σχολιάζουν ότι η Αθήνα βλέπει πού θέλει να πάει το πράγμα ο Τραμπ και το θέτει πρώτη ώστε να μην ετεροπροσδιορίζεται.

Στο «κάδρο» των εξελίξεων εντάσσονται και οι πρόσφατες δηλώσεις του τούρκου υπουργού Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, ο οποίος, αναφερόμενος στα ελληνοτουρκικά, σημείωσε μεταξύ άλλων:

«Εγώ δεν αποδέχομαι τα 12 μίλια, εσύ δεν αποδέχεσαι τα 6 μίλια. Αυτά μπορούν να συζητηθούν… σε ορισμένα σημεία… Αυτά συζητήθηκαν με τις διερευνητικές επαφές, προχώρησαν σε κάποια σημεία. Το πρόβλημα στο Αιγαίο δεν είναι πρόβλημα το οποίο δεν μπορεί να επιλυθεί».

Οι δηλώσεις αυτές δείχνουν ότι η Τουρκία εντάσσει την ευρύτερη εξωτερική πολιτική της σε όρους διαλόγου — αλλά και πίεσης — και υπογραμμίζουν τη σημασία που έχει κάθε κίνηση της Ελλάδας, η οποία δείχνει ότι διατηρεί την πρωτοβουλία.

Το βέβαιο είναι ότι η πρόταση της Αθήνας έρχεται σε μια περίοδο γεωπολιτικών ανακατατάξεων (Ανατολική Μεσόγειος, ενέργεια, θαλάσσιες ζώνες), και η Ελλάδα επιθυμεί να θέσει τον δικό της ρυθμό. Επίσης, η σύνδεση με τις αμερικανικές επαφές ενισχύει τη διάσταση που δείχνει πως η χώρα μας δεν ενεργεί απομονωμένα, αλλά σε συντονισμό — ή τουλάχιστον με γνώση — του διεθνούς πλαισίου, όπως αυτό διαμορφώνεται το τελευταίο διάστημα.

Το γεγονός αυτό προσφέρει στην ελληνική πλευρά το πλεονέκτημα να μην βρεθεί να αντιδρά σε πρωτοβουλίες τρίτων, ενώ η ένταξη πέντε θεματικών διευρύνει το πλαίσιο, το οποίο δεν αφορά μόνο την Ελλάδα και την Τουρκία, αλλά ευρύτερα περιφερειακά ζητήματα.

Το βέβαιο είναι ότι η περιφερειακή «κανονικότητα» στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου βρίσκεται σε μετασχηματισμό. Και αν η Ελλάδα κατορθώσει να οδηγήσει τη διαδικασία — και όχι απλώς να συμμετάσχει — τότε η πρόταση 5×5 μπορεί να λειτουργήσει ως άνοιγμα σε μια νέα φάση περιφερειακής στρατηγικής. Ταυτόχρονα, όμως, τίθεται το ερώτημα κατά πόσο οι άλλες πλευρές, και ιδίως η Τουρκία, θα αποδεχθούν το πλαίσιο και θα το στηρίξουν στην πράξη.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News