Σηκώνει στα χέρια του ένα υπόλευκο μίνι φόρεμα, με μπούστο λεπτοδουλεμένο και μεγάλες σγουρές λωρίδες να κρέμονται από αυτό. Ενα από τα κοστούμια που φοράνε οι φοιτητές της Σχολής Χορού της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στην παράσταση Lamento, πάνω στη σκηνή που έχει στηθεί μέσα στο κανάλι του Κέντρου Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος με αποκλειστική δωρεά του οποίου πραγματοποιείται εδώ το Summer Νostos Festival. «Είναι ένα νυφικό που δεν επέστρεψε ποτέ να πάρει η ιδιοκτήτριά του από το καθαριστήριο όπου το πήγε. Το εντάξαμε στην παράσταση. Λες να το δει και να έρθει να το ζητήσει;» λέει γελώντας ο Δάφνις Κόκκινος.

Ο Κρητικός από ένα χωριό 30 χιλιόμετρα έξω από το Ηράκλειο, το έκτο παιδί μιας οικογένειας με καταγωγή και από την Καππαδοκία, που έγινε ο μοναδικός Έλληνας στο πλευρό της θρυλικής Πίνα Μπάους: ως χορευτής στην αρχή και στη συνέχεια ως βοηθός της, ως διευθυντής προβών ως ένας άνθρωπος που συνδέθηκε μαζί της με πολλούς τρόπους, συχνά και καρμικούς. Τώρα, εξακολουθεί να αποτελεί στέλεχος της ομάδας της Πίνα Μπάους δουλεύοντας ακόμα και 14 ώρες την ημέρα: προπόνηση -διότι εξακολουθεί να χορεύει, επίβλεψη των προβών για έργα ρεπερτορίου αλλά και νέες παραγωγές, και ευθύνες ως μέλος της ειδικής συμβουλευτικής επιτροπής που ανέλαβε για ένα χρόνο τη διεύθυνση του Χοροθεάτρου της Πίνα Μπάους στο Βούπερταλ και εξακολουθεί να συμβουλεύει την νέα διευθύντρια.

Τον συναντώ σε μια αίθουσα στον πέμπτο όροφο του ΚΠΙΣΝ ενώ έξω βρέχει καταρρακτωδώς. Βλέπω την αγωνία στα μάτια του μην τυχόν και βρέχει το βράδυ της Τρίτης 19 Ιουνίου που τα παιδιά θα χορέψουν το Lamento, το έργο που χορογράφησε για κάθε έναν από τους φοιτητές του τελευταίου έτους, μέσα από μια διαδικασία που κράτησε σχεδόν ένα χρόνο. Από τότε δηλαδή που ο διευθυντής της σχολής Γιάννης Ντοντσάκης τον κάλεσε να κάνει μαθήματα στους φοιτητές να τους μυήσει στον κόσμο της Πίνα Μπάους. Αρχισε να δουλεύει μαζί τους πιο εντατικά τον Νοέμβριο μαζεύοντας υλικό από κάθε ένα από τα παιδιά, επέστρεψε κοντά τους για τρεις εβδομάδες τον Μάρτιο. Μιλούσε διαρκώς μαζί τους μέσω skype και δούλευαν την κίνηση, άκουγε τις ιδέες τους «είναι υπέροχα παιδιά, αφοσιωμένα σε αυτό που κάνουν. Είναι η ίδια τους η ζωή». Μιλά με πάθος για το ταλέντο, τον χαρακτήρα, την πειθαρχία τους. Μάλιστα δυο από αυτούς του έχει ήδη προτείνει για να συνεργαστούν με το Χοροθέατρο της Πίνα Μπάους «πρέπει όμως να περιμένουμε λίγο, να δουλέψουν κι άλλο γιατί η ομάδα στο Βούπερταλ είναι μια από τις πιο απαιτητικές στον κόσμο» λέει στο Protagon.

Χορεύοντας 26 χρόνια την Ιεροτελεστία

Τον ρωτάω γιατί επέλεξε τον τίτλο Lamento για αυτή τη χορογραφία του. «Γιατί σημαίνει θρήνος. Είναι πένθιμο τραγούδι. Ένα μοιρολόι». Τα σόλο είναι διαφορετικά, όμως μπορείς να τα δεις σαν παραγράφους μιας αφήγησης που αφορούν τον έρωτα, από τον άγριο εφηβικό, μέχρι αυτόν της ώριμης ηλικίας. «Για μένα αυτό το έργο είναι ένας ύμνος στον έρωτα των νέων ανθρώπων. Υπάρχει ένα ζευγάρι υπέροχο από το πρώτο έτος και ακούμε να λέει το “Ερως Ανίκατε Μάχαν”, σε άλλη στιγμή ακούγεται το “Επέστρεφε συχνά και παίρνε με αγαπημένη αίσθηση” του Καβάφη για τότε που θα είναι πλέον 60 ετών. Από την άλλη κάποια στιγμή υπάρχουν στιγμές έντονου μπούλινγκ μεταξύ των αγοριών. Στο τέλος το νέο ζευγάρι φεύγει και το Lamento είναι ένας θρήνος για αυτούς που μένουν πίσω». Θα ακουστούν μουσικές από όλο τον κόσμο εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους: βαλς, παραδοσιακά κρουστά από την Κορέα, τζαζ, νοτιοαφρικάνικα τραγούδια, Σούμπερτ με γερμανικά τραγούδια, Προκόφιεφ… Το έργο είναι σαν μια συναφήγηση «οι ιστορίες είναι των παιδιών, είναι αυτά που θέλουν να μας πουν, εγώ τους έδινα τις ερωτήσεις και τα ερεθίσματα και αυτά που δημιουργούσαν». Μια κοπέλα χορεύει και λέει φράσεις που της έλεγαν δάσκαλοι στο μπαλέτο και στο σχολείο. Όπως «όταν πεινάς να τρως ένα μαρούλι!» ή «έκλεισες το βιβλίο έκλεισες και το μυαλό σου». «Είναι αδιανόητο να λένε τέτοια πράγματα στα παιδιά» σχολιάζει ο ίδιος…

Ενθουσιασμένος με τη συνεργασία του με τα παιδιά δηλώνει «ήταν εξαιρετικά δύσκολο να βρω χρόνο από την ομάδα στο Βούπερταλ». Είναι η πρώτη φορά που αυτός ο διεθνής Ελληνας συνεργάζεται με την Λυρική «πάντα το ήθελα, αλλά δεν μπορούσα να το ζητήσω, λείπω τριάντα χρόνια από την Ελλάδα». Την άνοιξη του 2019 μετά από πρόταση του Κωνσταντίνου Ρήγου, διευθυντή του Μπαλέτου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, θα χορογραφήσει για το μπαλέτο την «Ιεροτελεστία της Ανοιξης» του Στραβίνσι. «Το έργο το έχω χορέψει 26 χρόνια στην γνωστή χορογραφία της Πίνα! Μου είναι αδιανόητο να ακούσω τη μουσική χωρίς να σκεφτώ την χορογραφία της Πίνα ή να έχω τη μυρωδιά του χώματος πάνω στο οποίο χορέψαμε. Όμως είναι εντελώς διαφορετική η εκτέλεση της μουσικής και αυτό με απελευθερώνει».

Το βλέμμα της Πίνα και του κρητικού πατέρα

Είδε στο Ηρώδειο την «Ιεροτελεστία της Ανοιξης» στο Ηρώδειο από την Πίνα Μπάους και αποφάσισε ότι πρέπει οπωσδήποτε να συνεργαστεί μαζί της. Τον Νοέμβριο του 1988 έφυγε από την Ελλάδα και τον Ιανουάριο του 1989 είχε ήδη συμβόλαιο με την ομάδα της Σχολής της Πίνα Μπάους, ενώ συγχρόνως τον πήρε ως guest σε τρία έργα της. Το 1993, οπότε και έφυγε ένα μέλος της ομάδας της τον πήρε κανονικά με πλήρη απασχόληση ως χορευτή στο Χοροθέατρο. Χόρευε αδιάλειπτα πλάι της σε όλα τα έργα χωρίς διάλλειμα. «Κάθε χρόνο έκανε μια νέα δημιουργία η Πίνα που γινόταν στο Βούπερταλ ή ως συμπαραγωγή σε μια μεγάλη πόλη του κόσμου. Χόρευα σε όλα τα έργα κάτι που δεν συνηθίζεται. Τα 2002 καθόμαστε να μας μιλήσει για την επόμενη χορογραφία, λέει τα ονόματα των χορευτών αλλά όχι το δικό μου. Και αφού τελειώνει λέει “o Δάφνις θα είναι ο βοηθός μου”. Εμεινα με το στόμα ανοιχτό».

Αρχισε να δουλεύει πλάι της, αδιάλειπτα με άγχος στην αρχή χωρίς να ξέρει τι πρέπει να κάνει. «Την ρώτησα και μου είπε να έχεις τα μάτια και τα αυτιά σου ανοιχτά». Κρατούσε σημειώσεις για τα πάντα ήταν η σκιά της, ενώ ταυτόχρονα χόρευε σε πολλές παραγωγές. «Η Πίνα ήταν μοναδική. Εβλεπε μόνο λύσεις μπροστά της, ποτέ το πρόβλημα. Αυτό είναι μαγικό». Δεν έχανε ποτέ την ψυχραιμία της, δεν ύψωνε ποτέ τον τόνο της φωνής της. Δεν άλλαζε ο τόνος της φωνής του ποτέ και για κανέναν λόγο. Οταν κάτι ήταν λάθος ή δεν ενέκρινε μια συμπεριφορά απλώς κατέβαζε τα μάτια της και όλοι ήξεραν… «εμένα μου ήταν πολύ οικείο αυτό το βλέμμα. Είμαι από την Κρήτη, όταν έμπαινε ο πατέρας στο σπίτι υπήρχε αυτή η ενέργεια, η ίδια με της Πίνα. Είμαστε έξι αγόρια αδέλφια και ποτέ δεν τον κοιτάξαμε στα μάτια. Την Πίνα ναι, την κοίταζα στα μάτια. Είχε τα ίδια γαλανά μάτια με του πατέρα μου», μας λέει.

Η σχέση του με την Πίνα Μπάους είχε στοιχεία καρμικά. «Η μητέρα μου λεγόταν Δέσποινα και ήταν ίδια η Πίνα απλώς πιο κοντή». Ακόμα και η…. ομοιότητα στο όνομα είναι εντυπωσιακή. «Οταν ερχόταν στο Βούπερταλ όλοι τις μπέρδευαν. Η Πίνα την αγαπούσε πολύ και αν και δεν μπορούσαν να συνεννοηθούν, συνεχώς αγκάλιαζε την μητέρα μου, την κρατούσε από το χέρι. Ελεγε παντού “η Δέσποινα είναι τόσο μικροσκοπική και έχει έξι τεράστιους γιους”. Όταν εφυγε η μάνα μου έκλαψε πολύ». Επιμένοντας στα καρμικά στοιχεία της σχέσης του με την Μπάους, ανοίγει τα χέρια του και λέει «είχαμε το ίδιο άνοιγμα χεριών. 1,96. Είχε δυο μέτρα χέρια!Βέβαια η ίδια είχε πολύ μικρότερο θώρακα από τον δικό μου». Οσο μιλάμε χρησιμοποιεί τα χέρια του με μικρές χορογραφημένες κινήσεις που θυμίζουν τόσο έντονα το δημιουργικό σύμπαν της Μπάους…

Τι της είπε η μικρή Ρομά στην Ηπειρο

Δεν ήταν κλεισμένη στον κόσμο του χορού, την ενδιέφερε η κανονική ζωή και παρατηρούσε τα πάντα. «Ερχόταν τακτικά στην Κρήτη, στο εξοχικό των καλών της φίλων Κυβέλης και Δημήτρη. Και προσπαθούσε να ερμηνεύσει γιατί δίνουν ως κέρασμα στους επισκέπτες γλυκό του κουταλιού και νερό. Και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι επειδή στο παρελθόν οι άνθρωποι έφταναν στον προορισμό τους αφού διένυαν μεγάλες αποστάσεις, έπρεπε να φάνε κάτι γλυκό για να ανακτήσουν τις δυνάμεις τους». Αυτός ήταν ο τρόπος να βλέπει τα πράγματα. Οσο για το μότο της «χορέψτε γιατί χανόμαστε» το άκουσε σε ένα χωριό στην Ηπειρο. Ηταν σε μια γιορτή Ρομά και ένα κοριτσάκι την πλησίασε για να την σηκώσει να χορέψει. «Η Πίνα πάντα ντροπαλή δεν ήθελε να σηκωθεί και το κορίτσι της είπε, σήκω, να χορέψουμε για να μη χαθούμε…»

Ενώ έβλεπε πως η Πίνα Μπάους είναι εξαντλημένη, δείχνει κουρασμένη, δεν πίστεψε ποτέ ότι μπορεί να πεθάνει. Την έβλεπε να δουλεύει αδιάλειπτα εξάλλου. Εψαχναν μαζί που μπορεί να πάει στην Ευρώπη, σε κάποιο κέντρο ευεξίας για να ξεκουραστεί… Θυμάται την τελευταία στιγμή που την είδε να τον χαιρετάει μέσα από ένα αυτοκίνητο φεύγοντας από το θέατρο αφού πρώτα είχε υποκλιθεί μαζί με τους χορευτές όπως έκανε πάντα, σε όλες τις παραστάσεις. Λίγο μετά έφυγε ο Δάφνις για την Πολωνία με την ομάδα για το νέο έργο της Πίνα που θα έκανε παγκόσμια πρεμιέρα. Ηταν η πρώτη φορά που δεν πήγε μαζί τους η ίδια, ήταν αρκετά αδύναμη ήδη. Δεν γνώριζε ότι είναι άρρωστη. «Το πρωί της πρεμιέρας, μετά την πρόβα, βγήκαμε βόλτα στην πόλη. Ξαφνικά έφτασε ένα μήνυμα στα κινητά μας που ζητούσε να είμαστε όλοι στις 4 στο δωμάτιο του σκηνογράφου μας και στενού φίλου της Πίνα. Ασυναίσθητα πήγα στο διαδίκτυο να τσεκάρω αν της έχει συμβεί κάτι. Όταν μας το είπαν κλαίγαμε για ώρα. Χορέψαμε στην πρεμιέρα, έπεσε η αυλαία, και μείναμε πίσω να κλαίμε επί δέκα λεπτά ενώ ο κόσμος χειροκροτούσε όρθιος. Δεν μπορούσαμε να υποκλιθούμε, ήταν αυτή η τελευταία υπόκλιση της Πίνα. Συνεχίσαμε την περιοδεία στην Ιταλία και γυρίσαμε για την κηδεία της. Μας περίμεναν για να κηδευτεί. Εκλαιγα επί μήνες». Σκέφτεται λίγο σιωπηλός και μου λέει «αυτό που είμαι, το έκαναν αυτές οι δυο γυναίκες: Η μητέρα μου η Δέσποινα, και η Πίνα».

Φεύγοντας μια ώρα και πλέον μετά σκέφτομαι πόσο τυχεροί είναι οι φοιτητές της Σχολής Χορού της Λυρικής που έχουν τον Δάφνι Κόκκινο με αυτή την εμπειρία και τη διάθεση να βάλει τα παιδιά στον κόσμο της Πίνα Μπάους. Με μια αφοσίωση και αγάπη σχεδόν πατρική.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News