Για αιώνες, φιλόσοφοι και επιστήμονες προσπάθησαν και προσπαθούν ακόμα να κατανοήσουν την έννοια του χρόνου. Ο Ζήνων, με το παράδοξο του βέλους, έδειξε ότι αν ο χρόνος αποτελείται από στιγμές, η κίνηση θα ήταν αδύνατη. Ο Νεύτωνας  υποστήριξε ότι υπάρχει ένα κοινό χρονικό πλαίσιο που διαπερνά ολόκληρο το Σύμπαν. Ο Αϊνστάιν είπε ότι ο χρόνος είναι σχετικός. Δεν κυλά με τον ίδιο ρυθμό για όλους, αλλά εξαρτάται από την ταχύτητα και το βαρυτικό πεδίο στο οποίο βρίσκεται ο παρατηρητής. Για την Κβαντική Φυσική δεν υπάρχει ένας παγκόσμιος χρονικός ρυθμός, ο χρόνος μπορεί να διαφέρει για διαφορετικούς παρατηρητές, ανάλογα με την ταχύτητα και τη βαρύτητα.

Οι απλοί άνθρωποι, σαν εμάς, κατανοούν τις απλές έννοιες: παρελθόν, παρόν και μέλλον. Το μέλλον προσδιορίζεται μεν, με ημερομηνίες που θα συμβούν για προγραμματισμένα γεγονότα αλλά είναι και άγνωστο, με απρόοπτες φυσικές καταστροφές ή άλλα συμβάντα που μπορεί να αλλάξουν την προγραμματισμένη ροή των γεγονότων. Το παρελθόν, το αναλύουν οι ιστορικοί, αλλά συνήθως δεν παίρνουμε τα μαθήματά που μας διδάσκει η Ιστορία. Το παρόν είναι ο ενδιάμεσος χρόνος ανάμεσα στο παρελθόν και στο μέλλον. Μπορεί να έχει διάφορες διαστάσεις, από μια στιγμή έως μια μεγαλύτερη χρονική περίοδο, ανάλογα με το πλαίσιο.

Στα καθ’ ημάς:

Το παρελθόν: περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τη διαχρονική υπόθεση ΟΠΕΚΕΠΕ, από την οποία δεν έχουμε πάρει ακόμα, 40 χρόνια αργότερα, τα μαθήματά μας για τις σχέσεις μας με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα πρόστιμα που μπορεί αυτή να μας επιβάλει.

Το παρόν: με την ευρύτερη έννοια, είναι η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για έναν φιλόδοξο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ, το λεγόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ), το οποίο θα διαρκέσει επτά χρόνια, αρχής γενομένης από το 2028. Σχεδόν 2 τρισ. ευρώ ή το 1,26 % του μέσου ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος της ΕΕ μεταξύ 2028 και 2034 για να αντιμετωπίσει τον αυξανόμενο αριθμό προκλήσεων της Ευρώπης στην ασφάλεια, την άμυνα, την ανταγωνιστικότητα, τη μετανάστευση, την ενέργεια και την ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή. Η Επιτροπή πρότεινε μια εκ θεμελίων αναμόρφωση του προϋπολογισμού της ΕΕ ώστε να ενισχύσει σημαντικά την ικανότητα της ΕΕ να υλοποιεί βασικές πολιτικές, να αντιμετωπίζει νέες και αναδυόμενες προτεραιότητες, ενώ θα συνεχίσει να στηρίζει τους πολίτες, τις επιχειρήσεις, τις χώρες της ΕΕ, τις περιφέρειες, τους εταίρους και το συλλογικό μέλλον της ΕΕ.

Ενα βασικό χαρακτηριστικό του νέου προϋπολογισμού της ΕΕ είναι η μεγαλύτερη ευελιξία, ώστε η Ευρώπη να είναι σε θέση να ενεργεί και να αντιδρά γρήγορα όταν χρειάζεται. Οι κύριοι τομείς χρηματοδότησης του νέου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου της ΕΕ για την περίοδο 2028-2034 περιλαμβάνουν:

1. Ερευνα και Καινοτομία: Προγράμματα όπως το Horizon Europe, υποστηρίζοντας νέες τεχνολογίες, έρευνα και καινοτομία για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη.
2. Περιβάλλον και Κλιματική αλλαγή: Χρηματοδότηση για την πράσινη μετάβαση, διατήρηση της φύσης, ενεργειακή βιωσιμότητα και αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής.
3. Ποιότητα ζωής και κοινωνική συνοχή: Προγράμματα για την υποστήριξη της απασχόλησης, της κοινωνικής ένταξης και της υγείας.
4. Υποδομές και Μεταφορές: Βελτίωση των μεταφορικών δικτύων, ψηφιακών υποδομών και βιώσιμων αστικών συστημάτων.
5. Συνοχή και Περιφερειακή Ανάπτυξη: Υποστήριξη λιγότερο ανεπτυγμένων περιοχών, ενίσχυση των εδαφικών ανισοτήτων, αλλά και υποστήριξη γεωργών και αγροτικών περιοχών
6. Αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας: Ψηφιακή πολιτική και ενίσχυση της ψηφιακής ενσωμάτωσης.
7. Εξωτερική δράση και Άμυνα: Χρηματοδότηση για την εξωτερική πολιτική, ανάπτυξη και ασφάλεια.

Το μέλλον:

Θα είμαστε ευτυχείς, ή δυστυχείς, αν μπορούσαμε να ξέρουμε πώς θα είναι το μέλλον.

Το μόνο που μπορούμε να ξέρουμε σήμερα είναι κάποιες σημαντικές μελλοντικές ημερομηνίες που θα μας επηρεάσουν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο.

Η ημερομηνία που κυρίως θα διαμορφώσει την πορεία της χώρας είναι οι εθνικές εκλογές, οι οποίες προβλέπεται να πραγματοποιηθούν την άνοιξη 2027. Το έχει πει επανειλημμένα ο Πρωθυπουργός και δεν έχουμε λόγο να μην τον πιστέψουμε. Σύμφωνα με διάφορους αναλυτές, έχουμε τις εξής πιθανότητες ως προς το αποτέλεσμα.

1. Αυτοδύναμη Νέα Δημοκρατία: χλωμό σενάριο, αν και ο Κυριάκος Μητσοτάκης πιστεύει ότι είναι εφικτό.
2. Αλλο κόμμα αυτοδύναμο ή συνεργασία κομμάτων της Αριστεράς: σενάριο επιστημονικής φαντασίας.
3. Συνεννόηση των πρώτων κομμάτων για κυβέρνηση συνεργασίας: θα αρχίσουν διαπραγματεύσεις που κατά πασά πιθανότητα θα καταλήξουν σε αδιέξοδο και
4. Ορίζεται ημερομηνία νέων εκλογών για τα τέλη 2027, με υπηρεσιακή κυβέρνηση.

Την ίδια χρονιά και την ίδια περίοδο, δηλαδή το δεύτερο εξάμηνο του 2027 η Ελλάδα θα αναλαμβάνει την Προεδρία της Ευρωπαϊκής Ενωσης: Ιούλιο με Δεκέμβριο. Κατά παράδοση, κάθε χώρα, όταν έχει την Προεδρία, διαμορφώνει την ημερήσια διάταξη και κατά συνέπεια προωθεί θέματα που ενδιαφέρουν τη χώρα. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο όπου λαμβάνονται οι τελικές αποφάσεις προετοιμάζεται από τα Συμβούλια των εξειδικευμένων υπουργών, τα συμβούλια των υπουργών προετοιμάζονται από τους πρέσβεις των χωρών, με πρόεδρο τον έλληνα πρέσβη και από ομάδες εργασίας στις οποίες προεδρεύουν στελέχη της κρατικής μηχανής. Η Ελλάδα εκπροσωπείται στις ομάδες εργασίας από άλλα στελέχη των κρατικών υπηρεσιών. Ολα αυτά τα στελέχη θα πρέπει εγκαίρως να επιλεγούν, να εκπαιδευτούν, να ταξιδέψουν στις Βρυξέλλες, να συμμετάσχουν σε κάποιες ομάδες εργασίας της προηγούμενης Προεδρίας και να συζητήσουν με τους αντιστοίχους προηγούμενους Προέδρους. Η επιλογή των προσώπων και οι ελληνικές θέσεις δύσκολα θα συμφωνούνται στο πλαίσιο μιας υπηρεσιακής κυβέρνησης.

Οι διαβουλεύσεις μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ, για την υιοθέτηση του νέου πολυετούς προϋπολογισμού της ΕΕ (τα σχεδόν 2 τρισ. ευρώ, που προτάθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή), θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2027, μέσα στην ελληνική προεδρία, ώστε να αρχίσει η εκταμίευση των πόρων από 1.1.2028. Το σχέδιο του πολυετούς προϋπολογισμού προβλέπει από τη μία πλευρά την κατανομή κατά τομέα δραστηριότητας της ΕΕ και από την άλλη την κατανομή ανά κράτος μέλος και όχι πλέον ανά περιφέρεια όπως στο παρελθόν. Μία σημαντική διαφορά με σήμερα είναι ότι θα  απλουστευθεί το ισχύον πλαίσιο και θα μετάβουμε, ως Ένωση, από σχεδόν 540 έγγραφα προγραμματισμού σε 27 εθνικά (συμφωνημένα με την ΕΕ) Προγράμματα, με ευρύ πεδίο επιλεξιμότητας και ενιαίο σύνολο κανόνων.

Ηδη από το 2026 η Ελλάδα θα πρέπει να έχει ετοιμάσει το πρόγραμμά της με το νέο σύστημα εκταμίευσης των πόρων, ενώ παράλληλα θα εγκρίνονται από το συμβούλιο υπουργών και οι Κανονισμοί που θα διέπουν τους κανόνες υλοποίησης. Μέχρι το μέσο του 2027 κάθε κράτος-μέλος, άρα και η Ελλάδα, θα πρέπει να έχει οριστικοποιήσει το σύστημα διαχείρισης των πόρων που θα λάβει από 1/1/28. Ενα δύσκολο εγχείρημα, αν τελικά υιοθετηθεί η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για ένα εθνικό πρόγραμμα.

Τα εθνικά προγράμματα θα χρηματοδοτούνται από ένα Ταμείο, όπως γίνεται τώρα με το Ταμείο Ανάκαμψης, και η χρηματοδότηση θα γίνεται στη βάση επίτευξης στόχων (και όχι τιμολογίων πληρωμής δαπανών) και με την προϋπόθεση υλοποίησης των παραλλήλως προγραμματιζόμενων μεταρρυθμίσεων. Η νέα αυτή κατάσταση, ιδιαίτερα σε μια περίοδο κυβερνητικής αβεβαιότητας, δεν θα διευκολύνει τον συντονισμό μεταξύ των κρατικών υπηρεσιών για την προετοιμασία και υποβολή ενός  εθνικού προγράμματος, λαμβάνοντας υπόψη μεταξύ άλλων και τις διαμαρτυρίες την αγροτών που δεν θέλουν να μειωθεί η πίτα της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (προβλέπεται να συρρικνωθεί κατά 30% σε σχέση με σήμερα).

Το μεγάλο ερώτημα που προκύπτει για την Ελλάδα είναι, αν το νέο σύστημα θα είναι η ταφόπλακα της Πολιτικής Συνοχής που στηρίζει τις λιγότερο αναπτυγμένες περιοχές της ΕΕ και η οποία και βασίζεται στις αρχές της εταιρικότητας, της επικουρικότητας και της αναλογικότητας. Το Ταμείο Ανάκαμψης δεν βασίζεται σε αυτές αρχές και εδώ είναι ο κίνδυνος, που ελπίζουν να αξιοποιήσουν οι λεγόμενοι «φειδωλοί»: να δίνεις χρήματα ελπίζοντας στην ουσία ότι δεν θα απορροφηθούν, τουλάχιστον στο σύνολο τους και θα επιστραφούν ώστε να χρησιμοποιηθούν για άλλους σκοπούς, βλέπε άμυνα. Η Ελλάδα, που σήμερα είναι πρωταγωνιστής στην απορρόφηση των πόρων της Πολιτιπκής Συνοχής χάρη στον αποτελεσματικό μηχανισμό διαχείρισης που διαθέτει, κινδυνεύει να χάσει πολλά χρήματα εάν καταργηθεί η πολιτική αυτή και δεν είναι πλέον προτεραιότητα η οικονομική και κοινωνική σύγκλιση των Περιφερειών.

Η ΜΟΔ (Μονάδα Οργάνωσης Διαχείρισης Αναπτυξιακών Προγραμμάτων AE), με επιτυχημένη πορεία μέχρι σήμερα, έχει ως ρόλο την επιστημονική και τεχνική στήριξη της Δημόσιας Διοίκησης στη διαχείριση των αναπτυξιακών προγραμμάτων, κυρίως αυτών που συγχρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ενωση, καλύπτοντας μεταξύ άλλων ανάγκες σε:

• εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό
• εκπαίδευση και κατάρτιση
• τεχνογνωσία, μεθόδους και διαδικασίες
• πληροφοριακά συστήματα και σύγχρονη υλικοτεχνική υποδομή.
• υποστήριξη Δικαιούχων

Στην περίπτωση λοιπόν που αλλάξει ριζικά το σύστημα η ΜΟΔ, και τα στελέχη της θα μπορούσαν να ανταποκριθούν με αντίστοιχη επιτυχία σε έναν νέο τέτοιο ρόλο.

---

Ο Μάριος Καμχής είναι πρώην στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και πρώην πρόεδρος της ΜΟΔ α.ε.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News