Κάποιος φίλος στο Facebook έλεγε προ ημερών πόσο έχει μετανιώσει που δεν κράτησε τα μηνύματα των γονιών του στον τηλεφωνητή του. Και θυμήθηκα ότι κάποια ανύποπτη στιγμή ηχογράφησα με ένα παλιό δημοσιογραφικό κασετοφωνάκι τον πατέρα μου να μιλάει.

Πρέπει να ήταν Πάσχα, η φωνή του γηραιά αλλά στεντόρεια και θαλερή, διηγόταν ιστορίες από τους πρώτους του έρωτες με τη μητέρα μου· δεν έδωσε σημασία που εγώ τον κατέγραφα. Εκείνος πριν πάνω από  έξι χρόνια έφυγε, η φωνή του όμως έχει μείνει πίσω ζωντανή και ακμαία.

Σήμερα που ο κόσμος έχει χάσει τη μιλιά του με τους δασμούς του Τραμπ, που ο νέος αυταρχισμός επελαύνει, με νέες φωνές –στριγγές,  υποτονικές ή «ΑΙ- generated»–, η φυσική ανθρώπινη φωνή στην πιο αθώα μορφή της –ή, έστω, αυτή που ακούγαμε παλιά από το τερατώδες κόκκινο τηλέφωνο με το καντράν (όταν πηγαίναμε στο περίπτερο για να τηλεφωνήσουμε)–μοιάζει είδος υπό εξαφάνιση.

Φωνές στους πάγκους της λαϊκής

Μόνο που έχει γίνει και εμπορεύσιμο είδος. Σύμφωνοι, η Τεχνητή Νοημοσύνη βοήθησε να γυριστεί το «Brutalist» και  χάρισε φωνή στον άρτι αποχωρήσαντα από τον μάταιο τούτο κόσμο Βαλ Κίλμερ, για λίγα έστω δευτερόλεπτα, στο «Top Gun: The Maverick» το 2022 (γιατί η θεραπεία από τον καρκίνο τού είχε πάρει τόσο βάναυσα τη δική του), Κατά τα άλλα, οι σκοποί της δεν είναι συνήθως τόσο ευγενικοί. Διότι τώρα πλέον «κλέβει», κλωνοποιεί και «παραποιεί» αβέρτα.

Δεν είναι μόνο ότι κάποιος μπορεί να σου κλέψει για πλάκα τη φωνή και να τη δεις να κυκλοφορεί όπου να ‘ναι. H μάχη της Σκάρλετ Γιόχανσον να σώσει την αισθησιακή φωνή της από τις δαγκάνες του Οpen AI, που ήθελε ντε και καλά να τη δωρίσει στη virtual assistant της ονόματι Sky, είναι ενδεικτική της κακοφωνίας που έχει ήδη δημιουργηθεί και ετοιμάζεται να μας βασανίσει  στο μέλλον.

Ηθοποιοί, εκφωνητές κ.τ.λ. είναι οι πρώτοι που τα βρίσκουν σκούρα σε αυτό το καινούργιο σύμπαν, όπου βασιλεύουν πλέον τα μουγκανητά της ΤΝ.

Τον Ιούνιο του 2023, ο Πολ και η Λίνια, voice-over performers (σε ταινίες, διαφημίσεις κ.ά.), εκεί που βρίσκονταν μέσα στο αμάξι τους στη Νέα Υόρκη και άκουγαν αμέριμνοι ένα podcast για τη μεγάλη απεργία στο Χόλιγουντ, βίωσαν ένα πρωτόγνωρο σοκ. Στο συγκεκριμένο podcast που άκουγαν κάποιος έπαιρνε μια συνέντευξη από ένα AI-powered chatbot για το πώς η ΤΝ θα «φάει» θέσεις εργασίας στο Χόλιγουντ. Μόνο που το συγκεκριμένο chatbot, εντελώς τυχαία, μιλούσε με τη φωνή του Πολ!

Το νεαρό ζευγάρι δεν μπορούσε να το πιστέψει. Μετά από ώρες ψαξίματος, ανακάλυψαν τη φωνή του Πολ, αλλά και ένα αντίγραφο της φωνής της Λίνια, στον ιστότοπο της πλατφόρμας Lovo. Κατέθεσαν αγωγή εναντίον της  Lovo (της οποίας ο συνιδρυτής, Tομ Λι, έχει δηλώσει ότι φθάνει να σε ακούσουν να διαβάζεις 50 προτάσεις για να σου φτιάξουν έναν πιστό κλώνο φωνής). Αλλά εις μάτην. Οι φωνές τους είχαν γίνει πλέον βορά στα χέρια των επιτηδείων της νέας εποχής.

«Mείναμε εμβρόντητοι» θα σχολιάσουν αμφότεροι οι παθόντες τον περασμένο Σεπτέμβριο στο BBC. «Μια εταιρεία τεχνολογίας έκλεψε τις φωνές μας, έφτιαξε από αυτές ΤΝ κλώνους και τις πούλησε, ενδεχομένως εκατοντάδες χιλιάδες φορές».

Οι πολιτικοί είναι οι επόμενοι στη λίστα. Πολύ στη μόδα έχουν, άλλωστε, γίνει προ πολλού τα audio deepfakes (ήτοι η χειραγωγημένη παραποίηση φωνών), που μπορεί να σε κάνουν να χάσεις ή να υφαρπάξεις την εξουσία. Οπως συνέβη το 2023 στη Σλοβακία, όταν, δύο μέρες πριν από τις εκλογές, κυκλοφόρησε μια ψεύτικη ηχογράφηση που έβαζε τον Μίχαλ Σιμέτσκα, κορυφαίο φιλεύθερο πολιτικό, να συζητάει δήθεν με δημοσιογράφο ευφάνταστους τρόπους ώστε να νοθευθεί η ψήφος. Ολο κατασκεύασμα της ΤΝ, βέβαια, που έγινε όμως viral και χάιδεψε με τέτοια μαεστρία τα αφτιά των πολιτών ώστε χάρισε μια άνετη νίκη στον φιλορώσο λαϊκιστή Φίτσο.

Φωνητικά μηνύματα αντί  σιωπής

Χαζεύω μια νεαρή κοπέλα στον Προαστιακό που στέλνει μεγαλοφώνως ένα voice message (φωνητικό μήνυμα) στο messenger. Χαμογελάει με αυτά που λέει, ίσως σκεπτόμενη και την αντίδραση του «συνομιλητή» της. Εξ όσων ακούω, το voice messaging είναι σήμερα ένας από τους πιο δημοφιλείς τρόπους επικοινωνίας μεταξύ των εκπροσώπων της Γενιάς Ζ. Και όχι μόνο. Σύμφωνα με δημοσκόπηση του YouGov (2023), ένα 30% των Αμερικανών όλων των ηλικιών επικοινωνούν διαρκώς με φωνητικά μηνύματα (συχνά, ακόμα και πολλές φορές την ημέρα, σαν ένα περίεργο διακεκομμένο τηλεφώνημα).

Είναι η οικονομία χρόνου, η απελευθέρωση των καταπονημένων δαχτύλων, η ανακούφιση του να ακούς κάποια φωνή οικεία, αλλά και η ηδονή (για πολλούς με υπερβάλλοντα ναρκισσισμό) τού να ακούς την πιο λατρεμένη φωνή στον κόσμο, δηλαδή τη δική σου.

Το voice messaging είναι λιγότερο απρόσωπο από το απλό texting στο πληκτρολόγιο και σαφώς λιγότερο «κριντζ» από το κανονικό τηλεφώνημα (το οποίο, παρεμπιπτόντως, σταδιακά νεκρανασταίνεται). «Είναι το ενδιάμεσο», μου εξηγεί μια 19χρονη νεαρή, «κάτι σαν ένα βήμα πριν το τηλέφωνο». Με πολλά, όπως μου εξηγεί η ίδια, πλεονεκτήματα: «Είναι κάποια άτομα που σου στέλνουν ένα ολόκληρο λεπτό φωνητικό στο Instagram, χωρίς technically να λένε τίποτα. Στα φωνητικά, ευτυχώς, μπορείς να κάνεις speed up ένα μήνυμα και να το ακούσεις πιο γρήγορα».

Ισως καλύτερα από την επόμενη γενιά που ετοιμάζεται, όπως μαθαίνω, να αγκαλιάσει τα πρώτα ΤΝ λούτρινα αρκουδάκια (έτοιμα, λένε, ίσως και μέχρι το 2028!). Αρκουδάκια customized (δηλαδή θα ξέρουν το όνομά σου ή σε ποιον παιδικό σταθμό πηγαίνεις), τα οποία θα έχουν στην κοιλίτσα τους ένα ChatGPT chatbot και θα σου λένε παραμυθάκια και ιστοριούλες καλύτερα από τη μαμά και τον μπαμπά (που και πολλή δουλειά έχουν, και προτιμούν τα βράδια να κάθονται μούγκα να καταναλώνουν content).

Μάλλον πρέπει να αρχίσουμε σιγά σιγά να ξαναβρίσκουμε τις χαμένες φωνές μας. Από τη σιωπή και τις φωνές-κλώνους χίλιες φορές, σκέφτομαι, ένα πεταχτό «φωνητικό» μήνυμα από μια αγαπημένη φωνή, για να καταπραϋνθεί λίγο το αφτί και η ψυχή μας από τον ορυμαγδό της ζωής.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News