Την υπόσχεση κατέγραψε ο Guardian, για να κάνει τον γύρο της Ευρώπης και να φτάσει στα αυτιά μας, που διψούν για κάτι τέτοια. Ο δήμαρχος της Ρώμης Ρομπέρτο ​​Γκουαλτιέρι έφερε στο φως τα σχέδιά του: σε πέντε χρόνια οι κάτοικοι της Αιώνιας Πόλης θα μπορούν να κάνουν απλωτές στον Τίβερη, κολύμπι κανονικό, όπως παλιά, ως την «αγνή» δεκαετία του ’60.

Τον κοίταξαν βεβαίως στραβά –ως γνωστόν, είναι τρελοί αυτοί οι Ρωμαίοι–, καθότι ο Τίβερης ζέχνει, όπως ο δικός μας Κηφισός. Βακτήρια, αμμωνία, μικροπλαστικά σωματίδια. Πώς θα μπορέσει ο οχετός, τίγκα στα E.coli, να μετατραπεί σε γάργαρο νεράκι, και μάλιστα μόλις σε μια πενταετία, χωρίς να φαλιρίσει οικονομικά η χώρα;

Ο Γκουαλτιέρι όμως δεν ακούει τίποτα – «Οι Ιταλοί είναι άλλωστε Γάλλοι με καλή διάθεση», Ζαν Κοκτώ, κύριοι. Επιμένει να χαρακτηρίζει τον στόχο εφικτό και φαίνεται ότι έχει πρότυπο τη «συναδέλφισσά» του Αν Ινταλγκό. Καλύτερος είναι δηλαδή ο Σηκουάνας, που άνοιξε ξανά για δημόσια κολύμβηση το καλοκαίρι, για πρώτη φορά ύστερα από 100 χρόνια; Το Παρίσι κατάφερε να καθαρίσει την πλωτή οδό του, για να φιλοξενήσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες ανοικτής κολύμβησης, με όραμα δεκαετιών, από την εποχή του Ζακ Σιράκ ακόμη, οκτώ χρόνια εντατικής προεργασίας, τρόμο στην καρδιά (η αποτυχία είναι πάντα μια εκδοχή) και ιλιγγιώδες κόστος 1,4 δισ. ευρώ. Και τώρα, ο δήμος βάζει ομπρέλες στις όχθες του Σηκουάνα, αναβιώνοντας το όνειρο του θερέτρου και των περίφημων «les quais», αποδίδοντας τον χώρο στους κατοίκους της πόλης.

Με το ίδιο όνειρο, σε φόντο μπίχλας και δυσωδίας, ξυπνάει και κοιμάται και η Γηραιά Αλβιώνα. «Ο Τάμεσης θα είναι ασφαλής για κολύμπι σε δέκα χρόνια», έχει υποσχεθεί από πέρυσι ο δήμαρχος του Λονδίνου Σαντίκ Καν, και ήδη η κλεψύδρα αδειάζει. Σήμερα, ο δεύτερος μεγαλύτερος ποταμός του Ηνωμένου Βασιλείου είναι δέκα φορές πάνω από το όριο μια ασφαλούς συνθήκης για την ανθρώπινη υγεία – μέχρι και σε καβούρια έχουν βρει μικροπλαστικά, ενώ τα απορρίμματα από τα μωρομάντιλα των λονδρέζων (OMG!) έφτιαξαν κάποια στιγμή ένα μικρό νησί.

Στην Αθήνα, θα μπορούσε δήμαρχος, περιφερειάρχης, κυβερνητικός αξιωματούχος να δώσει ανάλογες υποσχέσεις, για αναγέννηση των ποταμών της; Δύσκολα (αν μη τι άλλο). Διότι δεν υπάρχει νερό. Ο Κηφισός, ο Ιλισός, ο Ηριδανός εγκιβωτίσθηκαν, μπαζώθηκαν, αφανίστηκαν. «Θάπτομεν τον Ιλισόν», είχε πει ανερυθρίαστα ο Μεταξάς το 1939, όταν ξεκίνησε η κάλυψη της κοίτης του ποταμού, για να γεννηθεί η μαγευτική Μιχαλακοπούλου.

Σαφώς και η πόλη δεν μπορεί να ανακτήσει εύκολα και ανέξοδα πια τα νερά που έχασε, στον βωμό της οικοδομικής δραστηριότητας –από τον 19ο αιώνα ακόμη–, της αστικοποίησής της. Μπορεί, όμως, η πόλη να διατηρεί ελπίδα χωρίς το υγρό στοιχείο της; Υπάρχουν επιστήμονες που επιμένουν ότι η «παρτίδα» δεν έχει χαθεί. Κάποιοι ελπίζουν, δε, ότι θα μπορούσαμε να δούμε τμήματα ποταμών, όπως ο Κηφισός και ο Ιλισός, ξανά στο φως. Στοιχειώδης σχετική έρευνα αποκαλύπτει μελέτες που έχουν κατατεθεί, ιδέες που έχουν υποβληθεί, ομάδες εθελοντών αλλά και πανεπιστημιακούς-ερευνητές που δηλώνουν πρόθυμοι να συμβάλουν στην εφαρμογή ανάλογης πρωτοβουλίας.

Ποιος, όμως, από το εγχώριο πολιτικό προσωπικό θα αναλάμβανε το βάρος της ευθύνης μιας τέτοιας υπόσχεσης-απόφασης, διαθέτοντας μια δεκαετία, αν όχι και περισσότερο, για να αναγεννήσει, φέρ’ ειπείν, τμήματα του μεγαλύτερου ποταμού της Αττικής, του Κηφισού, μήκους 27 χιλιομέτρων, από την Πεντέλη και την Πάρνηθα, ως τον Φαληρικό όρμο; Μπορεί η δική μας χώρα, που τόσο ταλανίστηκε από οικονομική κρίση και Μνημόνια, να διαθέσει δισ. ευρώ για να αντιστρέψει τη σημερινή εκδοχή ντροπής του μη ποταμού, που είναι αυτοκινητόδρομος και αγωγός λυμάτων; Ερώτημα, όχι μοιρολόι.

Είναι αιθεροβάμονες, γραφικοί, αθεράπευτοι θαυμαστές του Ζαν-Ζακ Ρουσώ όσοι οραματίζονται κατάφυτες όχθες και πλωτές εξέδρες, όπως αυτές που θέλει να εγκαταστήσει στον Τίβερη ο δήμαρχος της Ρώμης; Ειδικοί που αγαπούν τις ανατροπές, συνιστούν λοξό κοίταγμα της Ευρώπης προς Ασία μεριά. Η Σεούλ της Ν. Κορέας κατάφερε να αναγεννήσει κεντρικό ποταμό της, ονόματι Cheonggyecheon, γκρεμίζοντας μάλιστα υπερυψωμένη λεωφόρο 12 λωρίδων, αφήνοντας χώρο για πάρκο, προκυμαίες, γέφυρες και έργα τέχνης…

Οι ίδιοι επιμένουν να θυμίζουν ότι διανύουμε περίοδο αφύπνισης απέναντι στα περιβαλλοντικά ζητήματα. Η κλιματική αλλαγή, αν όχι κρίση, επιβάλλει προσεγγίσεις ρηξικέλευθες, και πάντως δεν δικαιολογεί την καθήλωση στη λογική της δεκαετίας της αντιπαροχής και της περιβαλλοντικής αυθάδειας, του «τσιμέντο να γίνει». Δεν μπορούμε να τελούμε εν υπνώσει, όταν άλλοι γύρω μας κινούν γη και ουρανό, για να κάνουν τις πόλεις τους βιώσιμες.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, τόσο η κεντρική διοίκηση, όσο και η αυτοδιοίκηση καταστρώνουν σχέδια και στρατηγικές, που μπορούν να εξασφαλίσουν κονδύλια για το περιβάλλον. Στην Ισπανία, για παράδειγμα, ο δήμος Ριμπαρόχα ντελ Τούρια έχει θεσπίσει δικό του μηχανισμό χρηματοδότησης, ώστε, σύμφωνα με το αποτύπωμα του άνθρακα των επιχειρήσεων που συμμετέχουν στις δημόσιες συμβάσεις του, να λαμβάνει οικονομική υποστήριξη. Την οποία, στη συνέχεια, προσφέρει σε έργα περιβαλλοντικής αποκατάστασης. Οι δράσεις αυτές υποστηρίζουν την αποκατάσταση όχθεων ποταμών και γεωργικής γης, διασφαλίζοντας τη μακροπρόθεσμη διαχείριση των οικοσυστημάτων. Η προσέγγιση θεωρείται καινοτόμος, ενσωματώνοντας τη βιωσιμότητα στις δημοτικές προμήθειες, και πάντως αποτελεί ενδιαφέρουσα περίπτωση δημοτικής πρωτοβουλίας για τη χρηματοδότηση της αποκατάστασης της φύσης.

Από την άλλη πλευρά, ιδρύματα και φορείς ενισχύουν τη συμμετοχή πολιτών σε projects που συνδέονται με τη φύση. Το πρόγραμμα «Rivers project» του Ιδρύματος LIMNE ενθαρρύνει τη συμμετοχή των πολιτών στην παρακολούθηση των ποταμών, χρησιμοποιώντας απλοποιημένα εργαλεία και μεθόδους, ενισχύοντας την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και συμμετοχή και συμβάλλοντας στη σύνδεση των κοινοτήτων με τον ποταμό της περιοχής τους.

Πρωτοβουλία εξαιρετική, που αποδεικνύει πώς οι περιβαλλοντικές οργανώσεις μπορούν να προάγουν την εκπαίδευση και τη συμμετοχή των πολιτών για την προστασία της ίδιας της φύσης. Χωρίς να φαντάζει όλη αυτή η ιστορία όνειρο θερινής νυκτός. Οπως φαντάζει, σήμερα, άπιαστο –αλλά υπέροχο, ε;– όνειρο, μια βουτιά στον Τίβερη, στον Τάμεση, στον Κηφισό.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News