Το 2013, αναζητώντας υλικό για τον ναύαρχο Νικόλαο Παππά που είχε αποβιώσει, μπήκα στα αρχεία εφημερίδων ψάχνοντας στοιχεία για την περίφημη «ανταρσία του Βέλους», που όντας παιδάκι την είχα πρωτακούσει ως «αποστασία του Βέλους». Θυμάμαι τους οκτάστηλους τίτλους των λογοκριμένων από την Χούντα εφημερίδων: «Προδότες αξιωματικοί αποστάτησαν επιβαίνοντες του αντιτορπιλικού “Βέλος”, το οποίο οδήγησαν εις ιταλικόν λιμένα ως να επρόκειτο για ατομική τους ιδιοκτησία. Απαιτείται η άμεσος απέλασή τους».

Το περασμένο Σάββατο, δέκα πια χρόνια μετά τον θάνατο του εμβληματικού του κυβερνήτη Νικόλαου Παππά, η πρύμνη του «Βέλους» γινόταν κομμάτια από την θαλασσοταραχή μπροστά στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, με κάτι νεαρά παιδιά να το κοιτάνε από απέναντι και να ρωτάνε: «Ποια είναι αυτή παλιατζούρα που άνοιξε σαν κονσερβοκούτι;».

Τι να τους απαντήσει κανείς;

Οτι το «Βέλος» ήταν το πλοίο που μέσα στη δικτατορία έσωσε την τιμή των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, σε μια περίοδο απόλυτης και θλιβερής ανυποληψίας τους; Οτι μαζί με δυο άλλα σκαριά παλιότερων εποχών, είναι μέλος της τριάδας των πιο ιστορικών πολεμικών πλοίων του Πολεμικού μας Ναυτικού; «Αβέρωφ», «Παπανικολής», «Βέλος»;

Τα δυο πρώτα πολέμησαν και διέπρεψαν στους Βαλκανικούς και στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το τρίτο αντιτάχθηκε στον ίδιο τον μητρικό οργανισμό του, στις Ένοπλες Δυνάμεις όπου ανήκε, όταν αυτές ξέφυγαν από το καθήκον τους και κατέλυσαν τη δημοκρατία.

Βεβαίως, τα καράβια, τα αεροπλάνα ή τα άρματα μάχης δεν έχουν δική τους βούληση, γίνονται εργαλεία αγαθών ή αρνητικών πράξεων όντας στα χέρια ανθρώπων. Δεν παύουν όμως να νοηματοδοτούν πράξεις, να ταυτίζονται ιστορικά μαζί τους. Ποιος θα δει το τανκ που μπήκε στο Πολυτεχνείο και δεν θα κάνει ένα βήμα πίσω φρικιασμένος, ποιος θα κοιτάξει το «Βέλος» και δεν θα νιώσει κάτι από την αντιδικτατορική περηφάνια που αναθρώσκει από το σκαρί του;

Τα ιστορικά στοιχεία του καραβιού είναι προσβάσιμα σε όλους. Αντιτορπιλικό, ναυπηγήθηκε από τους Αμερικανούς το 1942 στην Βοστώνη, πολέμησε στον Ειρηνικό με τους Ιάπωνες και δόθηκε ως δώρο στην Ελλάδα το 1959 μαζί με τρία όμοια αδερφάκια του. Το 1973, ενώ συμμετείχε σε εκπαιδευτική διασυμμαχική άσκηση, αποσπάστηκε από τα υπόλοιπα πλοία και κατέπλευσε στο Φιουμιτσίνο της Ιταλίας. Ο κυβερνήτης Νικόλαος Παππάς μαζί με 30 μόνιμους αξιωματικούς και υπαξιωματικούς κατήγγειλαν την Χούντα και ζήτησαν πολιτικό άσυλο. Το πλοίο παρέλαβε ο ύπαρχος και το γύρισε στην Ελλάδα.

Η πράξη αυτή είχε τεράστια απήχηση στην Ευρώπη και στην Ελλάδα φυσικά, αν και οι ειδήσεις έφταναν λογοκριμένες. Ο Νικόλαος Παππάς μετείχε στο «Κίνημα του Ναυτικού» που επρόκειτο να εκδηλωθεί την επόμενη μέρα από την ανταρσία του «Βέλους», αλλά το Κίνημα προδόθηκε, αξιωματικοί του Ναυτικού συνελήφθησαν ομαδικά, οπότε η φυγή προς την Ευρώπη ήταν μονόδρομος. Ανάμεσα στους συλληφθέντες ήταν και ο ταγματάρχης Σπύρος Μουστακλής που έμεινε ανάπηρος από τα βασανιστήρια.

Το «Βέλος» παροπλίστηκε το 1994, με απόφαση του υπουργού Αμυνας ανακηρύχθηκε σε Μουσείο Αντιδικτατορικού Αγώνα και ως τέτοιο βρισκόταν στην Θεσσαλονίκη. Οι ζημιές που υπέστη από την κακοκαιρία είναι σοβαρές, όμως θα επισκευαστούν. Τέτοια μνημεία δεν αφήνονται να βυθιστούν και καλό είναι εφεξής να προσέχουμε περισσότερο. Εξάλλου, το «Βέλος» είναι πλέον σημαντικό και ως συλλεκτικό σκαρί. Εξ όσων διαβάζω, δεν υπάρχουν παρά άλλα δυο ή τρία τέτοια αντιτορπιλικά τύπου Fletcher σε όλο τον κόσμο.

Μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας, ο Νικόλαος Παππάς έφθασε μέχρι τον βαθμό του ναυάρχου και χρημάτισε για τέσσερα χρόνια αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News