Δεν εννοείς να αμφισβητήσεις την ευφυΐα του Χρήστου Βαλαβανίδη. Ούτε και το ταλέντο του. Οι δουλειές του πάντα είχαν κάτι. Και ο ίδιος ήταν κάπως αλλιώτικος. Θα έλεγα κυνικά ειλικρινής. Θυμάμαι στο αυτοκίνητο, να συζητάμε για γνωστό πρόσωπο που μεσουρανούσε τότε και σήμερα πια πολλοί χαρακτηρίζουν λαϊκιστή και να του λέω: «μα δες, είναι με τον τάδε σκηνοθέτη κώλος και βρακί» και να με ρωτά αστραπιαία: «πες μου, ποιος είναι ο κώλος και ποιος το βρακί;». Το ύφος του πάντα σαρκαστικό, το γέλιο του αφοπλιστικά δηκτικό.

Τη συζήτηση που ακολουθεί, την είχα αποθηκευμένη σε ένα δημοσιογραφικό μαγνητοφωνάκι. Ήταν Ιούνιος ή Ιούλιος του 2008, όταν πραγματοποιήθηκε. Το μαγνητοφωνάκι εξαφανίστηκε. Το αναζήτησα κάποιες φορές, μάλλον χλιαρά. Όταν αποφάσισα να το ψάξω σοβαρά, το βρήκα. Και βρέθηκα μπρος σε τούτη την κουβέντα. Νομίζω πως έξι χρόνια μετά θα έλεγε ακριβώς τα ίδια. Κι ίσως και πιο σκληρά. Ακριβώς έτσι ξεκινήσαμε…

Γιατί αποχώρησε ο Χρήστος Βαλαβανίδης από τα δρώμενα;

Μάλλον τα δρώμενα αποχώρησαν από τον Χρήστο Βαλαβανίδη, γιατί όπως γίνονται πια τα πράγματα δεν έχουν καμία σχέση με τον Χρήστο Βαλαβανίδη. Έχουν εισέλθει στη δουλειά μας άνθρωποι, οι οποίοι εξαρτώνται πολύ από άλλα πράγματα εκτός από το να ασκούν την Τέχνη τους καθαρά και τίμια. Υπάρχουν οργανωμένα συμφέροντα, κλίκες, άλλες ομάδες που εξυπηρετούν συμφέροντα και ιδιαιτερότητες και που έχουν γίνει μια ισχυρή δύναμη. Εγώ δεν ανήκω πουθενά, ούτε καν σε πολιτικό κόμμα, αυλές, ομάδες. Σιγά-σιγά δεν έβρισκα ανταπόκριση. Τα πράγματα γίνονται πολύ πρόχειρα πια και εγώ είμαι τελειομανής. Θα ήθελα στην Ελλάδα οι παραστάσεις να γίνονται, όπως στο εξωτερικό, όπου οι ηθοποιοί ξέρουν τα λόγια τους, τα λένε ωραία, έχουν καλή άρθρωση. Από κει καταλαβαίνεις πως είναι ηθοποιοί που έχουν δουλέψει, έχουν πάει σε καλές σχολές. Εδώ επικρατεί μια μετριότητα γενικά. Ζούμε στον αστερισμό του μετρίου.

Η τηλεόραση σαφώς και με έκανε γνωστό. Είναι ένα εργαλείο σαν το μαχαίρι, εξαρτάται από το πώς θα χρησιμοποιήσει κάποιος αυτό το εργαλείο. Κατεξοχήν ευνοεί την προβολή ανθρώπων κατά κανόνα παρ’ αξίαν, αφήνοντας να επικρατήσει το χάος.

Η ιστορία δικαιώνει πάντα όχι τους μιας χρήσεως επαγγελματίες, ηθοποιούς, συγγραφείς σκηνοθέτες κ.λπ. Και όλους, όσοι έχουν πολιτισμό και γνώση.

Θέλω να συνεργάζομαι με ανθρώπους που έχουμε κοινό Πολιτισμό. Και σαφώς κι ερμηνεύεται ο Πολιτισμός. Κυρίως η έλλειψή του. Το πλήγμα της Ελλάδας σήμερα είναι η έλλειψη Πολιτισμού. Το βλέπουμε στην Πολιτική, στην καθημερινότητά μας, στην εκτίμηση που έχει η χώρα μας στο εξωτερικό. Εν τούτοις, πιστεύω στον Έλληνα. Πιστεύω στο ένστικτό του. Αν δεν πίστευα, θα είχα αυτοκτονήσει, θα ’χα πέσει από την Ακρόπολη, αλλά επειδή υπάρχει κίνδυνος να είχα πέσει σε κάποιο καινούριο κτήριο με καμιά τέντα περίεργη, δεν το κάνω.

Το προτέρημά μου είναι πως είμαι δίκαιος. Το ελάττωμά μου πως είμαι οξύθυμος και μάλιστα πάρα πολύ. Έχω δίκιο, όταν εκρήγνυμαι, αλλά είμαι φρικτός. Δεν προσβάλλω ποτέ, αλλά είμαι πάρα πολύ καυστικός. Αυτό υπήρξε και αφορμή για μεγάλες προστριβές στη δουλειά μου, επιδεινώνοντας τις σχέσεις μου με τους άλλους.

Ερχόταν βέβαια η δικαίωση, σχεδόν πάντα. Εγώ πάντα ακολούθησα την συμβουλή του Βούδα. «Δάσκαλε, γιατί κάθεσαι στο ποτάμι; – Περιμένω να περάσουν τα πτώματα των εχθρών μου». Όπως ο Βούδας, κάθισα στο ποτάμι και περίμενα να περάσουν τα πτώματα των εχθρών μου. Έχουν ήδη περάσει αρκετά από μπροστά μου. 

Η ζωή μ’ έχει διδάξει να υπομένω. Αύριο τα πράγματα θα είναι καλύτερα. Επίσης, όταν δεν μπορείς να κάνεις τα πράγματα όπως θέλεις, τα παρατάς και χτίζεις άλλο σπίτι. Δεν σημαίνει λόγου χάρη πως πρέπει να είσαι ηθοποιός μέχρι το τέλος, σερνόμενος και εξευτελίζοντας τον εαυτό σου. Παράτα το. Όταν δεν σου βγαίνει η πασιέντζα, την παρατάς. Εμένα δεν μου βγαίνει πια, γιατί δεν γίνονται τα πράγματα, όπως τα θέλω.

Επιλεκτικά, όταν βρω μια δουλειά που μου γουστάρει – για να το πω ωμά – θα την κάνω. Ο πειθαναγκασμός να είμαι στην πρώτη γραμμή, να είμαι μαϊντανός και να φαίνομαι παντού, είναι έξω από τη λογική μου. Να σας θυμίσω το ποίημα του Καβάφη το «Όσο μπορείς» *…

Δυστυχώς, μεγάλωσα σε μια εποχή που ζούσαν ο Γιώργος Σεφέρης, ο Μάνος Χατζιδάκις, ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Τσαρούχης. Οι πρωταγωνίστριες του Θεάτρου μας ήταν η Κατίνα Παξινού, η Μαίρη Αρώνη, η Βάσω Μανωλίδου, σήμερα ποιες είναι; Υπάρχει μεγάλη έκπτωση ποιότητας.

*Θυμίζω το αγαπημένο ποίημα του Χρήστου Βαλανίδη. Συμβαίνει να είναι και το δικό μου.
Κι αν δεν μπορείς να κάμεις την ζωή σου όπως την θέλεις,
τούτο προσπάθησε τουλάχιστον
όσο μπορείς: μην την εξευτελίζεις
μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου,
μες στες πολλές κινήσεις κι ομιλίες.
Μην την εξευτελίζεις πηαίνοντάς την,
γυρίζοντας συχνά κ’ εκθέτοντάς την
στων σχέσεων και των συναναστροφών
την καθημερινήν ανοησία,
ώς που να γίνει σα μια ξένη φορτική.
(Από τα Ποιήματα 1897-1933, Ίκαρος 1984)

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News