Η είδηση ότι ο Νικολά Σαρκοζί, πρώην πρόεδρος της Γαλλίας (2007-2012), πρόκειται να οδηγηθεί στη φυλακή την Τρίτη (21.10), έχει προκαλέσει σοκ στη χώρα αλλά και πέρα από αυτήν. Πρόκειται για ένα ιστορικό γεγονός: από την εποχή του Λουδοβίκου ΙΣτ’, που φυλακίστηκε το 1792 μετά την κατάργηση της μοναρχίας, και με την εξαίρεση του ηγέτη του ναζιστικού καθεστώτος του Βισύ, Φιλίπ Πετέν, κανένας γάλλος αρχηγός κράτους δεν είχε οδηγηθεί πίσω από τα κάγκελα. Κι όμως, με το ημερολόγιο να γράφει 21 Οκτωβρίου 2025, για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία της Γαλλίας, ένας πρώην πρόεδρος θα ακούσει τη βαριά πόρτα της φυλακής να κλείνει πίσω του.

Ο Σαρκοζί υπήρξε ηγετική προσωπικότητα της γαλλικής και ευρωπαϊκής Κεντροδεξιάς την πρώτη δεκαετία του αιώνα μας. Ωστόσο, τον περασμένο Σεπτέμβριο, κρίθηκε ένοχος για «εγκληματική συνωμοσία» σχετικά με παράνομη χρηματοδότηση της προεκλογικής του εκστρατείας, το 2007, από το καθεστώς του λίβυου δικτάτορα Μουαμάρ Καντάφι.

Το δικαστήριο του Παρισιού επέβαλε ποινή πέντε ετών φυλάκισης, εκ των οποίων ένα μέρος ο Σαρκοζί θα το εκτίσει άμεσα. Ο πρώην πρόεδρος, που ηγήθηκε της Γαλλίας για μια πενταετία, προτού ηττηθεί από τον σοσιαλιστή Φρανσουά Ολάντ και αρχίσει να ξετυλίγεται ένα κουβάρι διαφθοράς, αναμενόταν να μεταφερθεί στη φυλακή Ντε λα Σαντέ στα νότια του Παρισιού, έναν χώρο υψηλής ασφαλείας που στο παρελθόν φιλοξένησε πολιτικούς κρατουμένους, τρομοκράτες αλλά και εγκληματίες του κοινού ποινικού δικαίου. Ηδη από νωρίς το πρωί, έξω από την οικία του Σαρκοζί στο Παρίσι έσπευδαν συγγενείς του για να τον στηρίξουν και να τον αποχαιρετίσουν.

Σύμφωνα με το σκεπτικό του δικαστηρίου, ο Σαρκοζί «επέτρεψε στους στενούς του συνεργάτες να ζητήσουν παράνομα κεφάλαια» από τη Λιβύη, αν και δεν αποδείχθηκε ότι τα χρήματα χρησιμοποιήθηκαν τελικά στην καμπάνια του. Παρότι αθωώθηκε από τις βαρύτερες κατηγορίες για διαφθορά και υπεξαίρεση, η καταδίκη για συνωμοσία θεωρήθηκε αρκετή για να επιβληθεί φυλάκιση με άμεση εκτέλεση της ποινής, γεγονός, όπως σημείωσε σε ανάλυσή του ο Economist, πρωτοφανές για πρώην αρχηγό κράτους σε δυτική δημοκρατία.

Ο ίδιος, συνοδευόμενος από τη σύζυγό του Κάρλα Μπρούνι και τα παιδιά του, δήλωσε αθώος στο δικαστήριο. «Δεν φοβάμαι τη φυλακή. Θα κρατήσω το κεφάλι μου ψηλά, ακόμα και μπροστά στις πύλες της», είπε στην εφημερίδα La Tribune Dimanche. Για λόγους ασφαλείας, ο «Σαρκό» θα κρατηθεί σε απομονωμένο κελί περίπου 10 τετραγωνικών μέτρων, ενώ οι δικηγόροι του έχουν ήδη ανακοινώσει ότι θα καταθέσουν αίτημα για αναστολή εκτέλεσης της ποινής έως ότου εκδικαστεί η έφεσή του.

♦ Διαβάστε: Νικολά Σαρκοζί, από την κορυφή στην ατίμωση

Η απόφαση αυτή έχει διχάσει τη γαλλική κοινωνία. Για πολλούς, αποτελεί θρίαμβο του κράτους δικαίου: ο νόμος ισχύει εξίσου για τους ισχυρούς όσο τους απλούς πολίτες. Ο Μανουέλ Μπομπάρ από τη ριζοσπαστική Αριστερά δήλωσε ότι η απόφαση δείχνει ότι «κανείς δεν είναι υπεράνω του νόμου». Αντίθετα, η Μαρίν Λεπέν, ηγέτιδα της Ακροδεξιάς, έκανε λόγο για «επικίνδυνο προηγούμενο», καθώς ο Σαρκοζί οδηγείται στη φυλακή ενώ η υπόθεσή του είναι ακόμα σε φάση έφεσης. Παρόμοιες αντιδράσεις προήλθαν και από τη συντηρητική παράταξη: ο πρόεδρος της Γερουσίας Ζεράρ Λαρσέ εξέφρασε ανησυχία για την «άμεση εκτέλεση ποινών πριν την οριστική δικαστική απόφαση».

Η υπόθεση, σημείωσε ο Economist, έχει αναζωπυρώσει τη συζήτηση για την ανεξαρτησία της γαλλικής Δικαιοσύνης. Κάποιοι βλέπουν πολιτικά κίνητρα πίσω από τη δίκη, ενώ η δικαστής που προήδρευσε της διαδικασίας έχει δεχθεί απειλές. Ο πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, κάλεσε τους πολίτες να σεβαστούν το τεκμήριο αθωότητας του Σαρκοζί και την ανεξαρτησία των δικαστών, προειδοποιώντας ότι «η δημοκρατία δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς εμπιστοσύνη στους θεσμούς της».

Η εξέλιξη αυτή σηματοδοτεί μια σημαντική αλλαγή νοοτροπίας στη Γαλλία. Στο παρελθόν, οι πολιτικοί συχνά απολάμβαναν καθεστώς ασυλίας· πολλές υποθέσεις διαφθοράς είτε δεν έφταναν ποτέ στο δικαστήριο είτε παραγράφονταν. Ο Ζακ Σιράκ, προκάτοχος του Σαρκοζί, χρειάστηκε δεκαετίες ερευνών προτού δικαστεί το 2011 για την υπόθεση των «ψεύτικων θέσεων εργασίας» στο Δημαρχείο του Παρισιού. Τότε καταδικάστηκε με ποινή φυλάκισης με αναστολή, σηματοδοτώντας την αρχή του τέλους μιας εποχής ατιμωρησίας.

Εκτοτε, διάφοροι αστέρες της γαλλικής πολιτικής σκηνής έχουν καθίσει στο εδώλιο: ο υπουργός Οικονομικών Ζερόμ Καζακ για φορολογική απάτη (2019), ο πρωθυπουργός Φρανσουά Φιγιόν για υπεξαίρεση δημοσίου χρήματος (2020), ενώ ο ίδιος ο Σαρκοζί είχε ήδη τιμωρηθεί με κατ’ οίκον περιορισμό με ηλεκτρονικό βραχιολάκι για υπόθεση διαφθοράς. Παρόμοια ποινή έχουν εκτίσει και άλλα γνωστά πολιτικά στελέχη, όπως ο Πατρίκ Μπαλκανί και ο Κλοντ Γκεάν.

Ωστόσο, καμία από αυτές τις περιπτώσεις δεν είχε το συμβολικό βάρος της τωρινής: ένας πρώην πρόεδρος της Δημοκρατίας να φυλακίζεται ενόσω εκκρεμεί η έφεσή του.

Για τους υποστηρικτές του κράτους δικαίου, αυτό δείχνει ότι η Γαλλία έχει ωριμάσει θεσμικά και δεν ανέχεται πλέον τη διαφθορά, ακόμη και στα υψηλότερα επίπεδα εξουσίας. Για άλλους, όμως, η αυστηρότητα αυτή ενέχει κινδύνους πολιτικής εργαλειοποίησης της Δικαιοσύνης.

Η περίπτωση Σαρκοζί, καταλήγει ο Economist, πέρα από τις νομικές της προεκτάσεις, αντικατοπτρίζει τη μεταμόρφωση της γαλλικής δημοκρατίας. Μια χώρα που άλλοτε ανεχόταν τη διαφθορά των ελίτ, σήμερα δείχνει αποφασισμένη να υπερασπιστεί τη διαφάνεια, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει να φυλακίσει έναν πρώην πρόεδρο. Το μήνυμα είναι σαφές: στην εποχή της δημοκρατικής κρίσης και της ανόδου των άκρων, η Γαλλία προσπαθεί να αποδείξει ότι η Δικαιοσύνη μπορεί πράγματι να είναι τυφλή, ακόμη και απέναντι στους πιο ισχυρούς.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News