Tζ. Κ. Ρόουλινγκ: Από τον Χάρι Πότερ, στον φεμινισμό κατά των τρανς
Tζ. Κ. Ρόουλινγκ: Από τον Χάρι Πότερ, στον φεμινισμό κατά των τρανς
Πρόσφατα, το Ανώτατο Δικαστήριο του Ηνωμένου Βασιλείου έκρινε ομοφώνως ότι ο νομικός όρος «γυναίκα», στο πλαίσιο του νόμου περί Ισότητας, αναφέρεται στο βιολογικό φύλο και όχι στο γένος. Και η Τζ.Κ. Ρόουλινγκ δεν έχασε την ευκαιρία να το γιορτάσει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. «Μου αρέσει όταν ένα σχέδιο ολοκληρώνεται», έγραψε μετά την απόφαση η διάσημη αγγλίδα συγγραφέας σε ανάρτησή της στο X, δανειζόμενη μια ατάκα από τη δημοφιλή τηλεοπτική σειρά της δεκαετίας του 1980 «The A-Team».
Στη φωτογραφία, δε, ποζάρει στο σούπερ γιοτ της, που φέρεται να βρίσκεται κάπου στις Μπαχάμες, με ένα ποτήρι ουίσκι στο χέρι, καπνίζοντας ένα εορταστικό πούρο. Και αναφερόμενη στην πικρή και πολωμένη συζήτηση για την αναγνώριση του φύλου, πρόσθεσε: «Σε όσους πανηγυρίζουν το γεγονός ότι καπνίζω μπάφο: είναι ένα πούρο. Ακόμα κι αν αποφάσιζε να αυτοπροσδιοριστεί ως μπάφος για τους σκοπούς αυτού του εορτασμού, θα παρέμενε αντικειμενικά, αποδεδειγμένα και επιδεικτικά ένα πούρο».
Οπως παρατηρεί στην εφημερίδα The Guardian η Κάρολαϊν Ντέιβις, ήταν μια τυπική απάντηση της 59χρονης πολυεκατομμυριούχου, δημιουργού του franchise «Χάρι Πότερ», η οποία τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιεί τακτικά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για την υποστήριξη χώρων μόνο για γυναίκες, είναι ένθερμη οπαδός του «For Women Scotland» και έχει δωρίσει 70.000 λίρες (περίπου 82.000 ευρώ) στο crowdfunding της ομάδας για τη νομική αμφισβήτηση η οποία κατέληξε στην απόφαση της 16ης Απριλίου.
Η Τζ.Κ. Ρόουλινγκ έχει εξελιχθεί από διάσημη βραβευμένη συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας σε ατρόμητη φιγούρα για τις ακτιβίστριες που επικρίνουν τις θεωρίες του κοινωνικού φύλου: κάποια που είναι πρόθυμη να δώσει μάχες ειδικά στο Χ, όπου είναι κάτι σαν αλεξικέραυνο, πολεμώντας τη φωτιά με φωτιά και κατά τα φαινόμενα είναι απτόητη, γράφει η Ντέιβις στον Guardian.
Οι υποστηρικτές της λένε ότι η οικονομική συμβολή της Ρόουλινγκ ήταν σημαντική, αν και επισημαίνουν ότι τα μικρότερα ποσά, που δώρισαν εκατοντάδες άλλες γυναίκες στο crowdfunding, ήταν εξίσου σημαντικά. Η ένθερμη υποστήριξή της, ωστόσο, είχε ακόμη μεγαλύτερη σημασία. Θαυμάζουν το πείσμα της και τη διορατικότητα της ασυμβίβαστης φεμινίστριας. Πιστεύουν ότι σε όσα κάνει υπάρχει στρατηγική.
Οι επικριτές της, από την άλλη πλευρά, την κατηγορούν έντονα για τρανσφοβία και για χρήση προκλητικής γλώσσας. Αμφισβητούν τους ισχυρισμούς της σχετικά με τη (φυλο)μετάβαση και την απομετάβαση (διακοπή ή αναίρεση της διαδικασίας). Μάλιστα, εξαιτίας των τρανσφοβικών της απόψεων, έχει χαρακτηριστεί ως Terf (trans-exclusionary radical feminist), ριζοσπαστική φεμινίστρια αποκλεισμού τρανς ατόμων.
Η ίδια, ωστόσο, αρνείται ότι είναι τρανσφοβική, έχοντας δηλώσει ότι σέβεται «το δικαίωμα κάθε τρανς ατόμου να ζει με οποιονδήποτε τρόπο τού φαίνεται αυθεντικός και άνετος».
Η πρώτη δημόσια παρέμβαση της Ρόουλινγκ σε αυτόν τον χώρο έγινε τον Δεκέμβριο του 2019, όταν με ανάρτησή της στο Twitter, υποστήριξε τη Μάγια Φόρστεϊτερ, μια φοροτεχνικό η οποία έχασε τη δουλειά της σε ένα think-tank αφού έγραψε στο Twitter ότι οι τρανς γυναίκες δεν μπορούν να αλλάξουν το βιολογικό τους φύλο.
Η αντιπαράθεση συνεχίστηκε. Τον Ιούνιο του 2020, η Ρόουλινγκ δημοσίευσε έναν σύνδεσμο σε ένα άρθρο με τίτλο «Δημιουργώντας έναν πιο ισότιμο κόσμο μετά την Covid-19 για τα άτομα που έχουν έμμηνο ρύση», σχολιάζοντας: «“Άτομα που έχουν έμμηνο ρύση”. Είμαι σίγουρη ότι παλιά υπήρχε μια λέξη για αυτά τα άτομα. Κάποιος ας με βοηθήσει. Wumben; Wimpund; Woomud;»
Είπε: «Αν το φύλο δεν είναι πραγματικό, η βιωμένη πραγματικότητα των γυναικών παγκοσμίως διαγράφεται. Γνωρίζω και αγαπώ τα τρανς άτομα, αλλά η διαγραφή της έννοιας του φύλου αφαιρεί από πάρα πολλούς τη δυνατότητα να μιλήσουν ουσιαστικά για τη ζωή τους».
Ο σάλος που ακολούθησε την οδήγησε να δημοσιεύσει ένα δοκίμιο στην ιστοσελίδα της, γράφοντας τις ανησυχίες της για τον «νέο τρανς ακτιβισμό». Περιέγραψε τον εαυτό της ως «θύμα ενδοοικογενειακής κακοποίησης και σεξουαλικής επίθεσης» που είχαν «πυροδοτηθεί» όταν έμαθε ότι η σκωτσέζικη κυβέρνηση «προχωρούσε με τα αμφιλεγόμενα σχέδια αναγνώρισης φύλου». Είχε μιλήσει για τη σημασία του φύλου, πρόσθεσε, «και έκτοτε πληρώνω το τίμημα. Ημουν τρανσφοβική, μουνί, σκύλα, terf, μου άξιζαν ακύρωση, γροθιές και θάνατος».
Στις αντιδράσεις συμμετείχαν, μάλιστα, οι πρωταγωνιστές στις ταινίες του franchise «Χάρι Πότερ», Ντάνιελ Ράντκλιφ, Εμα Γουάτσον και Ρούπερτ Γκριντ, οι οποίοι δημοσιοποίησαν την υποστήριξή τους στα δικαιώματα των τρανς. Ο Ράντκλιφ της απάντησε ότι «οι τρανς γυναίκες είναι γυναίκες». Η Γουάτσον έγραψε στο Twitter: «Τα τρανς άτομα είναι αυτό που λένε ότι είναι και αξίζουν να ζήσουν τη ζωή τους χωρίς να αμφισβητούνται συνεχώς ή να τους λένε ότι δεν είναι αυτό που λένε ότι είναι».
Και ο Εντι Ρέντμεϊν, πρωταγωνιστής της ταινίας «Φανταστικά Ζώα και πού βρίσκονται», που είναι βασισμένη στο βιβλίο της Ρόουλινγκ, δήλωσε: «Διαφωνώ με τα σχόλια της Τζο [Ρόουλινγκ]. Οι τρανς γυναίκες είναι γυναίκες, οι τρανς άνδρες είναι άνδρες και οι μη δυαδικές ταυτότητες είναι έγκυρες».
Υπήρξαν αναφορές ακόμη και για κάψιμο βιβλίων. Η Ρόουλινγκ, δε, επέστρεψε το βραβείο Ripple of Hope, που της είχε απονεμηθεί από την οργάνωση Robert F. Kennedy Human Rights, μετά την κριτική που άσκησε η πρόεδρός της, Κέρι Κένεντι, στις απόψεις της για τα ζητήματα των τρανς ατόμων.
Το 2022, ανακοινώθηκε ότι το Κουίντιτς, το εθνικό σπορ των μάγων στον φανταστικό κόσμο του Χάρι Πότερ, άλλαζε το όνομά του σε Κουάντμπολ, με έναν από τους λόγους να είναι ότι η Ρόουλινγκ «περνάει από εξονυχιστικό έλεγχο για τις αντι-τρανς θέσεις της», σύμφωνα με δήλωση της Διεθνούς Ενωσης Κουίντιτς.
Η Ρόουλινγκ είναι μια σοβαρή φιλάνθρωπος, γράφει στον Guardian η Ντέιβις. Υποστηρίζει ένα ευρύ φάσμα ανθρωπιστικών σκοπών μέσω του φιλανθρωπικού ιδρύματός της Volant Charitable Trust, όπως φιλανθρωπικές οργανώσεις που ασχολούνται με τις γυναίκες και τα παιδιά, και δώρισε 10 εκατ. λίρες (11,63 εκατ. ευρώ) για τη δημιουργία του Anne Rowling Regenerative Neurology Clinic, ενός παγκοσμίως κορυφαίου κέντρου έρευνας και θεραπείας για τη σκλήρυνση κατά πλάκας, που ιδρύθηκε στη Σκωτία στη μνήμη της μητέρας της, Αν Ρόουλινγκ, η οποία πέθανε από την ασθένεια. Ακόμη, το 2022, χρηματοδότησε και συν-ίδρυσε στο Εδιμβούργο το Beira’s Place, ένα project υποστήριξης γυναικών, θυμάτων σεξουαλικής βίας.
Είναι εξαιρετικά πλούσια. Το franchise του Χάρι Πότερ είναι παγκόσμιο. Το HBO παράγει μια τηλεοπτική σειρά «Χάρι Πότερ», της οποίας η Ρόουλινγκ είναι εκτελεστική παραγωγός. Και το BBC έχει διασκευάσει τα αστυνομικά μυθιστορήματα με ήρωα τον Κόρμοραν Στράικ, τα οποία υπογράφει η Ρόουλινγκ με το ψευδώνυμο Ρόμπερτ Γκάλμπρεϊθ (κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ψυχογιός).
Αν είχε ανησυχίες για τυχόν εμπορικές επιπτώσεις, δεν τις εξέφρασε, σημειώνει, τέλος, η Κάρολαϊν Ντέιβις στον Guardian. Αποκρούει υπονοούμενα θαυμαστών της ότι έχει καταστρέψει την κληρονομιά της, υποστηρίζοντας σε ένα podcast ότι «δεν θα μπορούσαν να με έχουν παρεξηγήσει πιο βαθιά». Η Ρόουλινγκ δήλωσε: «Δεν τριγυρίζω στο σπίτι μου σκεπτόμενη την κληρονομιά μου. Τι πομπώδης τρόπος να ζεις τη ζωή σου, να περπατάς σκεπτόμενη: “Ποια θα είναι η κληρονομιά μου;” Οπως και να έχει, θα είμαι νεκρή. Με νοιάζει το τώρα. Νοιάζομαι για τους ζωντανούς».
Ακολουθήστε το Protagon στο Google News
