Η Ευρώπη υπολείπεται σημαντικά των ΗΠΑ, ενώ το χάσμα μεταξύ τους ολοένα διευρύνεται, με τη Γηραιά Ηπειρο να αδυνατεί να ανταγωνιστεί την Αμερική στους περισσότερους κρίσιμους τομείς, από την τεχνολογία έως την ενέργεια και από τις κεφαλαιαγορές έως τα πανεπιστήμια. Αυτό υποστηρίζει σε άρθρο του ο πάντα έγκριτος και μετρημένος Γκίντεον Ράχμαν των Financial Times, παρουσιάζοντας μια εικόνα πραγματικά ανησυχητική για την Ευρώπη.

Μπορεί η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία να αναζωογόνησε και να ενίσχυσε τη Βορειοατλαντική Συμμαχία, «αλλά η σχέση ανάμεσα στις ΗΠΑ και τους ευρωπαίους συμμάχους της γίνεται ολοένα πιο ασύμμετρη» γράφει ο Ράχμαν. «Η οικονομία των ΗΠΑ είναι πλέον σημαντικά πιο εύρωστη και δυναμική από της ΕΕ και της Βρετανίας – και η απόσταση αυξάνεται. Αυτό θα έχει αντίκτυπο πολύ πέρα από το βιοτικό επίπεδο. Η εξάρτηση της Ευρώπης από τις ΗΠΑ για τεχνολογία, ενέργεια, κεφάλαια και στρατιωτική προστασία υπονομεύει σταθερά οποιεσδήποτε φιλοδοξίες μπορεί να έχει η ΕΕ για “στρατηγική αυτονομία”» εξηγεί στην ανάλυσή του.

Πριν από όχι πολλά χρόνια, το 2008, οι οικονομίες της ΕΕ και των ΗΠΑ είχαν περίπου το ίδιο μέγεθος. Στη συνέχεια, ωστόσο, ξέσπασε η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση. Ο Ράχμαν επικαλείται σχετικό άρθρο των Τζέρεμι Σαπίρο και Γιάνα Πάλιεριν του European Council on Foreign Relations, όπου γράφουν, μεταξύ άλλων, ότι «το 2008 η οικονομία της ΕΕ ήταν ελαφρώς μεγαλύτερη από την αμερικανική: 16,2 τρισ. δολάρια έναντι 14,7 τρισ. Μέχρι το 2022 η οικονομία των ΗΠΑ είχε φτάσει στα 25 τρισ. δολάρια, ενώ η ΕΕ και η Βρετανία είχαν από κοινού φτάσει μόλις τα 19,8 τρισ. Η αμερικανική οικονομία είναι πλέον κατά σχεδόν ένα τρίτο μεγαλύτερη. Είναι παραπάνω από 50% μεγαλύτερη από της ΕΕ χωρίς τη Βρετανία».

Ο Ράχμαν χαρακτηρίζει τη διαφορά «συγκλονιστική», σημειώνει όμως ότι εξηγείται από το γεγονός πως η Ευρώπη έχει μείνει πίσω σε πάρα πολλούς τομείς, τους οποίους εξετάζει συνοπτικά ο αρθρογράφος των Financial Times.

Οσον αφορά την τεχνολογία, στην Ευρώπη κυριαρχούν αμερικανικοί κολοσσοί όπως η Amazon, η Microsoft και η Apple. Οι επτά μεγαλύτερες εταιρείες τεχνολογίας στον κόσμο, με βάση τη χρηματιστηριακή τους αξία, είναι όλες αμερικανικές.

Υπάρχουν μόνο δύο ευρωπαϊκές εταιρείες στις κορυφαίες 20 (η ASML και η SAP). Και, ενώ η Κίνα έχει αναπτύξει τους δικούς της εγχώριους τεχνολογικούς γίγαντες, οι κορυφαίες ευρωπαϊκές εταιρείες συχνά εξαγοράζονται από αμερικανικές, με το Skype να καταλήγει στη Microsoft το 2011 και η DeepMind στην Google το 2014. Αμερικανικές και κινεζικές εταιρείες είναι πολύ πιθανό να κυριαρχήσουν και στην ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης.

Το ότι η ΕΕ υπολείπεται των ΗΠΑ στον τομέα της τεχνολογίας σχετίζεται άμεσα με το γεγονός ότι δεν διαθέτει πλέον κορυφαία πανεπιστήμια, τουλάχιστον ίδιου επιπέδου με τα αμερικανικά, που τροφοδοτούν τις νεοφυείς επιχειρήσεις τεχνολογίας.

Ο Ράχμαν αναφέρει ενδεικτικά ότι, σύμφωνα με δύο από τις πιο έγκριτες διεθνείς κατατάξεις πανεπιστημίων (Shanghai Rankings και Times Higher Education World University Rankings), στα κορυφαία 30 πανεπιστήμια του κόσμου περιλαμβάνεται μόλις ένα ευρωπαϊκό ίδρυμα.

Επιστρέφοντας περισσότερα από 30 χρόνια πίσω, ο βρετανός δημοσιογράφος σημειώνει πως το 1990 το 44% των ημιαγωγών όλου του κόσμου παραγόταν στην Ευρώπη. Σήμερα το ποσοστό αυτό είναι μόλις 9%, ενώ των ΗΠΑ 12%, νούμερο που είναι επίσης χαμηλό, εξ ου και η θέληση Ουάσινγκτον και Βρυξελλών να αναπτύξουν περαιτέρω τις δυνατότητές τους.

Εως το 2025 η παραγωγή ημιαγωγών στις ΗΠΑ θα έχει ενισχυθεί με 14 νέες μονάδες, ενώ στην Ευρώπη και στη Μέση Ανατολή πρόκειται να ανοίξουν 10 νέα εργοστάσια. Ομως στην Κίνα και στην Ταιβάν έως τότε θα λειτουργούν επιπλέον 43 μονάδες παραγωγής ημιαγωγών.

Τόσο οι ΗΠΑ όσο και η ΕΕ προσπαθούν να ανατρέψουν αυτή την κατάσταση με φιλόδοξες βιομηχανικές πολιτικές, που παρέχουν χρηματοδότηση και κίνητρα στους κατασκευαστές τσιπ και ηλεκτρικών οχημάτων. Αλλά το γεγονός ότι το δολάριο είναι το κύριο αποθεματικό νόμισμα προσφέρει στους Αμερικανούς τη δυνατότητα να χρηματοδοτήσουν τις φιλοδοξίες τους χωρίς να τρομάζουν τις αγορές.

Αντιθέτως, η ΕΕ έχει πολύ μικρότερο προϋπολογισμό και μόλις άρχισε να εκδίδει κοινό χρέος. Επιπλέον, στις ΗΠΑ τα ιδιωτικά κεφάλαια είναι πολύ πιο εύκολα διαθέσιμα. Συνομιλώντας με τον Γκίντεον Ράχμαν, ο Πολ Αχλάιτνερ, πρόεδρος του εποπτικού συμβουλίου της Deutsche Bank, ανέφερε ότι η Ευρώπη πλέον «εξαρτάται σχεδόν πλήρως από τις κεφαλαιαγορές των ΗΠΑ» και τους αμερικανούς επενδυτές.

Σε αντίθεση με την Ευρώπη, οι ΗΠΑ είναι επίσης (παραπάνω από) αυτάρκεις σε ενέργεια. Χάρη στην επανάσταση του σχιστόλιθου, είναι σήμερα ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου και φυσικού αερίου στον κόσμο.

Στην Ευρώπη οι τιμές της ενέργειας έχουν εκτοξευτεί στα ύψη, ενώ το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία και η απώλεια του φθηνού φυσικού αερίου της Ρωσίας είχε ως αποτέλεσμα, μεταξύ πολλών άλλων, η ευρωπαϊκή βιομηχανία να πληρώνει τρεις και τέσσερις φορές περισσότερα χρήματα για ενέργεια – κάτι που εξηγεί γιατί έχουν ήδη αρχίσει να κλείνουν εργοστάσια ανά την Ευρώπη.

«Αρα, όντως δεν υπάρχουν τομείς στους οποίος η Ευρώπη να είναι παγκόσμια ηγέτιδα;» διερωτάται ο Ράχμαν. Αναφέρει ότι κάποιοι επισημαίνουν με υπερηφάνεια ότι, λόγω του μεγέθους της ενιαίας αγοράς της ΕΕ, εταιρείες σε όλον τον κόσμο υποχρεώθηκαν να υιοθετήσουν ευρωπαϊκούς κανονισμούς (πρόκειται για το αποκαλούμενο «Brussels Effect»). Σύμφωνα, όμως, με τον Ράχμαν θα ήταν σαφώς προτιμότερο η ΕΕ να ήταν ηγέτιδα στη δημιουργία πλούτου παρά στη ρύθμισή του.

Υπάρχει, ωστόσο, ένας τομέας όπου πραγματικά υπερτερεί η Ευρώπη. Ο λόγος για τη βιομηχανία του lifestyle. «Σχεδόν τα δύο τρίτα των αφίξεων τουριστών παγκοσμίως πραγματοποιούνται στην Ευρώπη. Στην αγορά των ειδών πολυτελείας κυριαρχούν ευρωπαϊκές εταιρείες. Στο ποδόσφαιρο, το πιο δημοφιλές άθλημα στον κόσμο, κυριαρχούν ευρωπαϊκές ομάδες (αν και πολλοί από τους μεγαλύτερους συλλόγους ανήκουν πλέον σε επενδυτές της Μέσης Ανατολής, της Αμερικής και της Ασίας). Η κυριαρχία της Ευρώπης στις βιομηχανίες του lifestyle υπογραμμίζει ότι η ζωή στη Γηραιά Ηπειρο εξακολουθεί να είναι ελκυστική για πολλούς», συνοψίζει ο Ράχμαν.

«Iσως, όμως, αυτό να είναι μέρος του προβλήματος. Δίχως ένα εντονότερο αίσθημα απειλής, η Ευρώπη ενδέχεται να μην αποκτήσει ποτέ τη βούληση να αντιστρέψει την ανυποχώρητη παρακμή της από την άποψη της ισχύος, της επιρροής και του πλούτου» προσθέτει, ολοκληρώνοντας την ανάλυσή του.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News