Σύμφωνα με τη θεωρία που ανέπτυξε ο δρ Γκάρι Τσάπμαν πριν από 30 χρόνια, κάθε άνθρωπος μιλάει τη δική του διαφορετική γλώσσα αγάπης. Οταν, δε, σε ένα ζευγάρι, ο ένας καταλαβαίνει τη γλώσσα του άλλου, γνωρίζει και τον τρόπο να του δείξει την αγάπη του. Αυτά τα ζευγάρια έχουν ένα ανεκτίμητο πλεονέκτημα, το οποίο διαρκεί μια ολόκληρη ζωή: ξέρουν πώς να εκφράζουν την αγάπη τους. Και αυτό είναι ένα δώρο που δεν ξεθωριάζει ποτέ, υποστηρίζει ο Τσάπμαν.

Βαπτιστής πάστορας και κορυφαίος σύμβουλος γάμου, ο Γκάρι Τσάπμαν έχει αναπτύξει τη θεωρία του στο βιβλίο «Οι πέντε γλώσσες της αγάπης» (κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος), στο οποίο κωδικοποιεί τα πέντε είδη επικοινωνίας (λόγια επιβεβαίωσης, ποιοτικός χρόνος, δώρα, πράξεις φροντίδας, σωματική επαφή) με τα οποία εκφράζουμε τα συναισθήματά μας στο ταίρι μας, και αποκαλύπτει πώς μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε για να κρατήσουμε ζωντανή τη σχέση μας για πάντα…

Ορισμένοι επιστήμονες, ωστόσο, αμφισβητούν την εγκυρότητα της ιδέας, ενώ άλλοι, όπως αναφέρει ο Ρίτσαρντ Σίμα σε άρθρο του στην εφημερίδα The Washington Post, έχουν υποστηρίξει ότι σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να κάνει ακόμα και κακό, ενθαρρύνοντας όσους είναι προσκολλημένοι σε αυτή να παραμένουν σε δύσκολες ή ακόμα και κακοποιητικές σχέσεις. Μια εργασία που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο περιοδικό Current Directions in Psychological Science εξέτασε την επιστημονική βιβλιογραφία και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι βασικές υποθέσεις σχετικά με τις γλώσσες της αγάπης αμφισβητούνται, καθώς δεν υποστηρίζονται από εμπειρικά στοιχεία.

«Νομίζω ότι οι ακαδημαϊκοί δεν το έχουν πάρει στα σοβαρά», είπε στην Washington Post η ψυχολόγος Εμιλι Ιμπετ, διευθύντρια του Relationships and Well-Being Laboratory στο πανεπιστήμιο του Τορόντο και συν-συγγραφέας της δημοσίευσης.

Το βιβλίο του Τσάπμαν, έχει πουλήσει πάνω από 20 εκατ. αντίτυπα από την πρώτη του έκδοση το 1992 και έχει μεταφραστεί σε 50 γλώσσες. Σύμφωνα με την υπόθεση του συγγραφέα, η αγάπη σημαίνει διαφορετικά πράγματα για διαφορετικούς ανθρώπους και το κλειδί για μια ευτυχισμένη σχέση είναι να κατανοήσει κανείς τη γλώσσα αγάπης του συντρόφου του. Η γλώσσα του μπορεί να είναι λόγια επιβεβαίωσης (να κάνει κομπλιμέντα), δώρα (μικρά και μεγάλα), πράξεις φροντίδας (βοηθώντας τον σύντροφο στις δουλειές ή με άλλους τρόπους), ποιοτικός χρόνος (κάνοντας πράγματα μαζί) ή σωματική επαφή (όπως αγκαλιές, φιλιά ή σεξ).

Απαντώντας στη νέα επιστημονική κριτική του βιβλίου του, ο Τσάπμαν δήλωσε ότι η επιτυχία του μιλάει από μόνη της: «Είμαι πεπεισμένος ότι μπορεί να έχει τεράστιο θετικό αντίκτυπο σε έναν γάμο από το γεγονός ότι τόσα εκατομμύρια άνθρωποι έχουν διαβάσει το βιβλίο, τόσο πολλοί άνθρωποι το βρήκαν χρήσιμο στη σχέση τους», είπε.

Επιστήμη ή ποπ κουλτούρα;

Το θέμα είναι ότι υπάρχει ελάχιστη ακαδημαϊκή έρευνα για τις γλώσσες της αγάπης. Αλλά όταν η Ιμπετ και οι συν-συγγραφείς της δημοσίευσης, ψυχολόγοι επίσης, Χέιγιανγκ Γκίντεον Παρκ και Εϊμι Μιούιζ, έψαξαν επισταμένως την ερευνητική βιβλιογραφία, διαπίστωσαν ότι ορισμένες από τις βασικές υποθέσεις πίσω από τις «γλώσσες της αγάπης» δεν υποστηρίζονται από την επιστήμη των σχέσεων, γράφει Ρίτσαρντ Σίμα στην Washington Post και αναφέρει τα ευρήματά τους.

1. Οι άνθρωποι δεν έχουν πραγματικά μια βασική γλώσσα αγάπης

Βασικό δόγμα του βιβλίου του Τσάπμαν είναι το να ανακαλύψετε και να μάθετε να μιλάτε τη γλώσσα αγάπης του συντρόφου σας. Αλλά όταν οι ερευνητές ζήτησαν από τους συμμετέχοντες στη μελέτη να βαθμολογήσουν τις γλώσσες της αγάπης σε μια συνεχή κλίμακα πέντε βαθμών, διαπίστωσαν σταθερά ότι οι άνθρωποι τείνουν να βάζουν υψηλή βαθμολογία και στις πέντε γλώσσες αγάπης, υποδεικνύοντας ότι οι περισσότεροι άνθρωποι συνδέονται με τις περισσότερες ή και τις πέντε γλώσσες αγάπης. «Στην πραγματική ζωή, γνωρίζουμε ότι οι άνθρωποι συχνά δεν χρειάζεται να κάνουν τέτοιου είδους συμβιβασμούς μεταξύ του εάν θέλετε έναν σύντροφο που θα σας αγγίζει ή θα εκφράζει την αγάπη του με κάποιον άλλο τρόπο», είπε η Ιμπετ στην Washington Post.

Αν και μπορεί να φαίνεται σαν κάτι μικρό, η εύρεση της «βασικής» γλώσσας αγάπης είναι ένας ακρογωνιαίος λίθος της συμβουλευτικής για τη γλώσσα της αγάπης. «Αν αυτή είναι η βασική υπόθεση, τότε όλα όσα ακολουθούν καταρρέουν με πολλούς διαφορετικούς τρόπους», προσθέτει η ψυχολόγος Σάρα Αλγκόε, η οποία διευθύνει το Εργαστήριο Συναισθημάτων και Κοινωνικών Αλληλεπιδράσεων στις Σχέσεις στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας στο Τσάπελ Χιλ, και δεν ήταν συγγραφέας του άρθρου.

2. Υπάρχουν περισσότερες από πέντε γλώσσες αγάπης

Ο Τσάπμαν ισχυρίζεται ότι υπάρχουν πέντε βασικές γλώσσες αγάπης. Αλλά η έρευνα δείχνει ότι οι άνθρωποι εκφράζουν την αγάπη τους με πολύ περισσότερους τρόπους. Στη δημοσίευσή τους, η Ιμπετ και οι συνεργάτες της αναφέρουν άλλες πιθανές εκφράσεις αγάπης, όπως για παράδειγμα η υποστήριξη της προσωπικής ανάπτυξης και της αυτονομίας του συντρόφου.

«Γνωρίζουμε ότι αυτά τα πράγματα είναι πραγματικά βασικά για την ικανοποίηση από τη σχέση και μπορεί να είναι πιο σημαντικά για ζευγάρια με πιο ισότιμες αξίες», λέει η Ιμπετ. Η έρευνα δείχνει ότι η ανάπτυξη στρατηγικών διαχείρισης συγκρούσεων και η ενσωμάτωση των συντρόφων στο ευρύτερο κοινωνικό δίκτυο είναι επίσης διακριτές συμπεριφορές, που διατηρούν την ικανοποίηση από τη σχέση.

Ειδικοί στις σχέσεις λένε, ακόμη, ότι υπάρχουν και άλλες σημαντικές συμπεριφορές, που δεν εμπίπτουν στην κατηγορία της γλώσσας της αγάπης. «Υπάρχουν εκατοντάδες», τονίζει η Ελεν Φίσερ, βιολογική ανθρωπολόγος στο Ινστιτούτο Kinsey και συγγραφέας του «Anatomy of Love». «Απλά το να είσαι καλός με την πεθερά σου, να είσαι στην ώρα σου στην όπερα, να βρίσκεις κοινά ενδιαφέροντα, να μάθεις πράγματα και να κάνεις νέα πράγματα μαζί, είναι λίγο διαφορετικό από το να περνάτε χρόνο μαζί», λέει.

3. Το να έχετε την ίδια γλώσσα αγάπης μπορεί να μη βελτιώσει τη σχέση σας

Πρακτικά, το κλειδί για μια επιτυχημένη σχέση είναι το να ανακαλύψεις και να μιλάς την ίδια γλώσσα αγάπης με τον σύντροφό σου, υποστηρίζει ο Τσάπμαν. Ωστόσο, «η σκοτεινή εκδοχή αυτής της θεωρίας είναι ότι αν κάποιος δεν πει, “μιλάω αυτή τη γλώσσα”, τότε η σχέση του είναι καταδικασμένη», επισημαίνει η Αλγκόε.

Η έρευνα δείχνει, όμως, ότι σύντροφοι με τις ίδιες βασικές γλώσσες αγάπης δεν ανέφεραν υψηλότερη ικανοποίηση από τη σχέση από εκείνους με διαφορετικές γλώσσες αγάπης. Η Ιμπετ λέει ότι οι αυστηρές στατιστικές αναλύσεις υποδεικνύουν ότι το να δέχεται κανείς εκφράσεις αγάπης σε οποιαδήποτε μορφή σχετίζεται με υψηλότερη ικανοποίηση από τη σχέση, ανεξάρτητα από το αν ταιριάζει η γλώσσα της αγάπης.

Ο Τζον Γκότμαν, ένας από τους πρωτοπόρους της επιστημονικής έρευνας των σχέσεων και συνιδρυτής με τη σύζυγό του Τζούλι Γκότμαν του Ινστιτούτου Γκότμαν στο Σιάτλ, είναι επίσης δύσπιστος για το κατά πόσον η γνώση της γλώσσας της αγάπης του συντρόφου είναι το κλειδί για ευτυχισμένη σχέση. «Το γενικό μου συμπέρασμα είναι ότι αυτές οι διαστάσεις δεν είναι πολύ διακριτές εννοιολογικά, ούτε είναι πολύ σημαντικές όσον αφορά τη διακύμανση της συζυγικής ευτυχίας και της σεξουαλικής ικανοποίησης», λέει στην Washington Post ο διακεκριμένος αμερικανός ψυχολόγος.

Μπορεί να κάνουν λάθος 20 εκατ. αναγνώστες;

Ο δρ Γκάρι Τσάπμαν, ο οποίος έχει πτυχίο Ανθρωπολογίας και διδακτορικό στην Εκπαίδευση Ενηλίκων, είπε ότι διατύπωσε τις πέντε γλώσσες αγάπης και έγραψε το βιβλίο του ύστερα από μια δεκαετία συμβουλευτικής σε ζευγάρια ως πάστορας στη Βόρεια Καρολίνα και παρατήρησης μοτίβων σε προβληματικές περιοχές που εξακολουθούσαν να εμφανίζονται.

«Δεν είμαι ερευνητής», διευκρινίζει στην Washington Post ο Τσάπμαν. «Αλλά πιστεύω ότι αυτά τα 30 χρόνια υπήρξε σημαντικός αριθμός ανθρώπων που ανακάλυψαν ότι αυτή η ιδέα κινητοποίησε συναισθηματικά τον γάμο τους».

Προσθέτει ότι 133 εκατ. άνθρωποι συμμετείχαν online στο κουίζ για τις πέντε γλώσσες αγάπης. Και όταν μιλάει σε συνέδρια γάμου ή κάνει περιοδεία σε εκκλησίες σε όλη τη χώρα, «εμφανίζονται μισή ντουζίνα ζευγάρια, που λένε “Θέλουμε απλώς να σας πούμε ότι αυτό το βιβλίο έσωσε τον γάμο μας”».

Ο Τσάπμαν επιμένει ότι σχεδόν όλοι έχουν μια βασική γλώσσα αγάπης που «τείνει να μένει μαζί μας σε όλη μας τη ζωή». Οι μόνοι άνθρωποι που συνάντησε και λένε ότι και οι πέντε είναι εξίσου σημαντικές είναι εκείνοι που είτε αγαπιόντουσαν πάντοτε είτε δεν αγαπήθηκαν ποτέ, λέει. Υπάρχουν επίσης «εποχές ζωής και περιπτώσεις όπου μια άλλη γλώσσα αγάπης μπορεί να πηδήξει στην κορυφή» για ένα χρονικό διάστημα, πρόσθεσε.

Είπε, ακόμη, ότι ορισμένες από τις έρευνες που επικρίνουν τις γλώσσες αγάπης ερμηνεύουν πολύ αυστηρά το έργο του. «Δεν ήμουν ποτέ δογματικός λέγοντας ότι υπάρχουν μόνο πέντε γλώσσες αγάπης», είπε ο Τσάπμαν. Υστερα από χρόνια, όταν οι άνθρωποι του πρότειναν μια έκτη, λέει «είμαι ακόμα ανοιχτός, αλλά είμαι λίγο πιο σίγουρος ότι αυτές (οι πέντε) είναι λίγο πολύ θεμελιώδεις για την ανθρώπινη φύση».

Κριτική στις γλώσσες αγάπης

Μια βασική ανησυχία σχετικά με τη συμβουλευτική για τη γλώσσα της αγάπης είναι ότι προτείνει να αλλάξει ο δυστυχισμένος σύντροφος ή να συμβιβάσει τις δικές του ανάγκες αντί να βρει κοινό έδαφος. Οσοι ασκούν κριτική αναφέρουν ένα ιδιαίτερα ανησυχητικό παράδειγμα στο βιβλίο του Τσάπμαν, επισημαίνει ο Ρίτσαρντ Σίμα στο άρθρο του στην Washington Post.

Πρόκειται για την ιστορία της Αννας, μιας γυναίκας η οποία ήταν δυστυχισμένη στον γάμο της. «Δρ. Τσάπμαν, είναι δυνατόν να αγαπάς κάποιον που μισείς;», τον ρώτησε η Αννα και είπε ότι στις σεξουαλικές επαφές με τον σύζυγό της είχε «αισθανθεί ότι δεν την αγαπούσε αλλά ότι τη χρησιμοποιούσε».

Αν και ο σύζυγος της Αννας δεν είχε πάει ποτέ σε συμβουλευτική συνεδρία, ο Τσάπμαν υπέθεσε ότι η δική του βασική γλώσσα αγάπης ήταν η σωματική επαφή και δευτερεύουσα γλώσσα του τα λόγια επιβεβαίωσης. Και συμβούλεψε την Αννα να εστιάσει την προσοχή της σε αυτούς τους δύο τομείς για έξι μήνες: να δίνει λεκτικές επιβεβαιώσεις αλλά «να σταματήσει όλα τα λεκτικά παράπονα». Της είπε επίσης να πάρει «περισσότερες πρωτοβουλίες στην σωματική επαφή».

Σε προηγούμενες εκδόσεις και στο τρέχον e-book, ο Τσάπμαν ενθαρρύνει την Αννα να κάνει πιο συχνά σεξ με τον σύζυγό της και να τον «εκπλήσσει με το να είναι επιθετική», με στόχο να κάνουν σεξ τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα στην αρχή και στη συνέχεια δύο φορές την εβδομάδα. Ωστόσο, το παράδειγμα έχει αλλάξει στην πιο πρόσφατη έντυπη έκδοση του 2015. Τώρα, ο Τσάπμαν συμβουλεύει την Αννα να εκπλήξει τον σύζυγό της «με σωματικές χειρονομίες», όπως το «να του ανακατεύει τα μαλλιά». Και η συμβουλή του για το σεξ είναι πλέον «να το κάνει σιγά σιγά και προσεκτικά».

Στο βιβλίο, ο Τσάπμαν γράφει ότι μαλάκωσε την αβεβαιότητα της Αννας, εν μέρει παραθέτοντας τη Βίβλο. Σημείωσε ότι η Αννα είδε μια «τεράστια αλλαγή» στη συμπεριφορά του συζύγου της προς εκείνη ενώ ο σύζυγός της «ορκίζεται στους φίλους του ότι είμαι θαυματουργός».

Ο Τσάπμαν είπε ότι το παράδειγμα είχε σκοπό να δείξει ότι «μπορούμε να αγαπήσουμε ένα άτομο που δεν μας αρέσει. Γιατί αν οι άνθρωποι αρχίσουν να νιώθουν ότι τους αγαπάς, τείνουν να ανταποκρίνονται διαφορετικά», εξήγησε.

Ωστόσο, η ιστορία της Αννας προκαλεί ανατριχίλες σε ορισμένους επικριτές της θεωρίας του Τσάπμαν. «Συμφωνώ ότι αυτή η συγκεκριμένη απεικόνιση δεν ήταν καλή», είπε απαντώντας στην κριτική ο Τσάπμαν. Και σημείωσε ότι ενώ η Αννα δεν κακοποιήθηκε, «η σωματική κακοποίηση σήμερα είναι πολύ πιο εμφανής από ό,τι όταν έγραψα το βιβλίο. Και είχαμε ανθρώπους που παραπονέθηκαν για αυτό, και το καταλαβαίνω».

Πρέπει λοιπόν να εγκαταλείψουμε τις γλώσσες αγάπης;

Η Ιμπετ είπε στην Washington Post ότι ελπίζει πως η έρευνα για τις γλώσσες της αγάπης μπορεί να γίνει αφορμή για να ξεκινήσουν «συζητήσεις μεταξύ συντρόφων για τη σημασία των αναγκών κάθε είδους και έτσι ίσως να ανοίξει η συζήτηση για άλλες ιδιοσυγκρασιακές ανάγκες που έχουν οι άνθρωποι στις σχέσεις».

Ο Μπράιαν Σουόπ, πιστοποιημένος θεραπευτής γάμου και οικογένειας από τη Φιλαδέλφεια, είπε τέλος ότι πελάτες του έχουν αναφερθεί σε συνεδρίες στις γλώσσες της αγάπης. «Ωθεί τα ζευγάρια να κάνουν κάποιες ερωτήσεις και να αρχίσουν να προωθούν κάποιες αλλαγές», τόνισε και πρόσθεσε: «Αν αυτές οι ερωτήσεις δεν είναι αρκετά βαθιές, τότε αυτή η αλλαγή θα είναι περιορισμένη».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News