Η «ημέρα απελευθέρωσης» του Ντόναλντ Τραμπ, με τους υποτιθέμενους «ανταποδοτικούς» δασμούς εναντίον του υπόλοιπου κόσμου, έχει μετατραπεί πλέον σε ολοκληρωτικό εμπορικό πόλεμο με την Κίνα. Δεν αποκλείεται (τίποτα δεν μπορεί να αποκλειστεί πια με τον Τραμπ στον Λευκό Οίκο) να ήταν εξαρχής αυτός ο σκοπός του. Οπότε τίθενται αναπόφευκτα δύο πολύ κρίσιμα ερωτήματα:

α) Μπορεί ο Τραμπ να κερδίσει αυτόν τον πόλεμο κατά της Κίνας;

β) Μπορούν οι ΗΠΑ να ευελπιστούν ότι θα βγουν κερδισμένες από τον ευρύτερο ανταγωνισμό τους με τους Κινέζους;

Η απάντηση σε αμφότερα τα ερωτήματα είναι όχι, τουλάχιστον σύμφωνα με τον Μάρτιν Γουλφ, επικεφαλής οικονομικό σχολιαστή των Financial Times. Οπως εξηγεί σε ανάλυσή του, αυτό δεν οφείλεται στο ότι «η Κίνα είναι ανίκητη, κάθε άλλο», αλλά στο γεγονός ότι «οι ΗΠΑ χαραμίζουν όλα όσα χρειάζονται εφόσον θέλουν να διατηρήσουν τη θέση τους στον κόσμο απέναντι σε μια δύναμη τόσο τεράστια, ικανή και αποφασιστική όσο η Κίνα».

«Οι εμπορικοί πόλεμοι είναι καλοί και εύκολο να κερδηθούν», είχε γράψει ο Τραμπ το 2018, στην πραγματικότητα όμως αυτό είναι σε γενικές γραμμές ψευδές, καθώς οι εμπορικοί πόλεμοι συνήθως ζημιώνουν αμφότερες τις πλευρές. Στο πλαίσιο ενός εμπορικού πολέμου δεν αποκλείεται η επίτευξη μιας συμφωνίας επωφελούς και για τους δύο, όμως τις περισσότερες φορές η οποιαδήποτε συμφωνία βελτιώνει τη θέση της μίας πλευράς, επιδεινώνοντας συγχρόνως τη θέση της άλλης. Και αυτός, κατά πάσα πιθανότητα, είναι ο τύπος της συμφωνίας που έχει κατά νου ο Τραμπ, με τις ΗΠΑ να κερδίζουν και την Κίνα να χάνει.

Στην παρούσα φάση οι αμερικανικοί δασμοί στις κινεζικές εισαγωγές ανέρχονται στο 145%, ενώ οι αντίστοιχοι κινεζικοί δασμοί στο 125%. Η Κίνα έχει επίσης περιορίσει τις εξαγωγές ορυκτών σπάνιων γαιών στις ΗΠΑ. «Αυτά είναι πολύ υψηλά, απαγορευτικά θα έλεγα, εμπόδια για εμπόριο» σχολιάζει ο Γουλφ. «Μοιάζει με μια “μεξικανική αναμέτρηση” την οποία καμία από τις δύο υπερδυνάμεις δεν μπορεί να κερδίσει».

Με ισχυρά χαρτιά το Πεκίνο, αναξιόπιστες οι ΗΠΑ

Οπως εξηγεί ο εγνωσμένου κύρους οικονομικός σχολιαστής, προς το παρόν δίνεται η εντύπωση ότι το σχέδιο των ΗΠΑ (αν υπάρχει ένα σχέδιο) είναι να «πείσουν» τους εμπορικούς εταίρους τους να επιβάλουν αυστηρούς φραγμούς στις εισαγωγές από την Κίνα με αντάλλαγμα μια ευνοϊκή συμφωνία για το εμπόριο (ίσως και για άλλους τομείς, όπως η ασφάλεια) με την Αμερική. Είναι, όμως, εφικτό αυτό το αποτέλεσμα; Οχι, απαντά ξανά ο Μάρτιν Γουλφ.

Ενας λόγος είναι ότι το Πεκίνο κρατάει επίσης ισχυρά χαρτιά. Πολλές σημαντικές δυνάμεις ήδη πραγματοποιούν περισσότερες εμπορικές συναλλαγές με την Κίνα παρά με τις ΗΠΑ. Σε αυτές περιλαμβάνονται η Αυστραλία, η Βραζιλία, η Ινδία, η Ινδονησία, η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα. Είναι αλήθεια πως οι ΗΠΑ είναι μια πιο σημαντική αγορά εξαγωγών από την Κίνα για πολλές χώρες, εν μέρει λόγω των εμπορικών ελλειμμάτων για τα οποία διαμαρτύρεται ο Τραμπ. Αλλά η Κίνα είναι επίσης μια σημαντική αγορά για πολλές χώρες. Επιπλέον, αποτελεί πηγή βασικών εισαγωγών, πολλές από τις οποίες δεν μπορούν εύκολα να αντικατασταθούν. Οι εισαγωγές είναι, άλλωστε, ο σκοπός του εμπορίου.

Μεγάλο ζήτημα αποτελεί, βεβαίως, και το γεγονός ότι οι ΗΠΑ έχουν γίνει αναξιόπιστες. «Μια “συναλλακτική” Αμερική είναι αυτή που επιδιώκει πάντα μια καλύτερη συμφωνία. Καμία λογική χώρα δεν πρέπει να βασίζει το μέλλον της σε έναν τέτοιο εταίρο, ειδικά εναντίον της Κίνας. Η μεταχείριση του Καναδά από τον Τραμπ ήταν η καθοριστική στιγμή» σχολιάζει ο δημοσιογράφος των Financial Times.

«Οι Καναδοί αντέδρασαν επανεκλέγοντας τους Φιλελεύθερους. Θα διδαχτεί κάτι ο Τραμπ από αυτό; Μπορεί μια λεοπάρδαλη να αλλάξει τις βούλες της;», διερωτάται. «Αυτός είναι» απαντά. «Είναι επίσης ένας άνθρωπος που οι αμερικανοί ψηφοφόροι έχουν εκλέξει δύο φορές. Επιπλέον, η ρήξη με την Κίνα θα ήταν επικίνδυνη: η Κίνα δεν θα ξεχάσει και είναι απίθανο να συγχωρήσει» προσθέτει o Γουλφ στους FT.

Εξίσου σημαντικό είναι ότι η Κίνα πιστεύει πως ο λαός της είναι πιο ανθεκτικός στις οικονομικές δυσχέρειες σε σχέση με τους Αμερικανούς. Επιπροσθέτως, για την Κίνα ο εμπορικός πόλεμος είναι κυρίως ζήτημα ζήτησης, ενώ για τις ΗΠΑ είναι κυρίως ζήτημα προσφοράς. Και είναι πιο εύκολο να αντιμετωπιστεί η περιορισμένη ζήτηση παρά η έλλειψη προσφοράς.

Με λίγα λόγια, ο Μάρτιν Γουλφ κρίνει πως οι ΗΠΑ δεν θα πετύχουν τις συμφωνίες που δείχνουν να επιδιώκουν, ούτε την Κίνα θα καταφέρουν να νικήσουν. «Η υπόθεσή μου είναι ότι, καθώς αυτό θα γίνεται σαφές στον Λευκό Οίκο, ο Τραμπ θα υποχωρήσει, τουλάχιστον εν μέρει, από τους εμπορικούς πολέμους του, κάνοντας όμως λόγο για νίκη, ενώ θα προχωρήσει προς κάποια άλλη κατεύθυνση. Ωστόσο αυτό δεν αλλάζει την πραγματικότητα, ότι δηλαδή οι ΗΠΑ πράγματι ανταγωνίζονται την Κίνα για παγκόσμια επιρροή. Δυστυχώς, οι ΗΠΑ που πολλοί θέλουν να τα πάνε καλά σε αυτή την αντιπαράθεση δεν είναι αυτές οι ΗΠΑ» γράφει.

Δύσκολο να αποκτασταθεί η ζημιά του Τραμπ

Ο πληθυσμός των Ηνωμένων Πολιτειών είναι το ένα τέταρτο του πληθυσμού της Κίνας. Αλλά η οικονομία τους έχει σχεδόν το ίδιο μέγεθος, επειδή είναι πολύ πιο παραγωγική. Η επιρροή τους –πολιτιστική, πνευματική και πολιτική– είναι πολύ μεγαλύτερη από της Κίνας επειδή οι αξίες και οι ιδέες τους είναι πιο ελκυστικές. Οι ΗΠΑ είχαν καταφέρει να δημιουργήσουν ισχυρές συμμαχίες με χώρες με παρόμοια κοσμοθεωρία, που ενισχύουν αυτή την επιρροή.

Εν ολίγοις, οι ΗΠΑ κατάφεραν ανά τις δεκαετίες να εξασφαλίσουν τεράστια πλεονεκτήματα, τα οποία όμως σήμερα ενδέχεται να απολέσουν λόγω όλων όσα συμβαίνουν –ή μάλλον εξαιτίας όσων κάνουν ο Τραμπ και η κυβέρνησή του–, επιδιώκοντας να μετατρέψουν το κράτος δικαίου σε όργανο εκδίκησης, αναδιαρθρώνοντας (δηλαδή διαλύοντας) την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, αδιαφορώντας για τους νόμους, βάλλοντας κατά της επιστημονικής έρευνας και της ανεξαρτησίας κορυφαίων αμερικανικών πανεπιστημίων, απορρίπτοντας αξιόπιστα στατιστικά στοιχεία, διώκοντας τους μετανάστες (και όχι μόνο τους παράτυπους), αποκηρύσσοντας την ιατρική και τους επιστήμονες του κλίματος, καθώς και βασικές αρχές των οικονομικών του εμπορίου, αντιμετωπίζοντας ευνοϊκότερα τον Πούτιν σε βάρος του Ζελένσκι και περιφρονώντας μια σειρά από  συμμαχίες και θεσμούς που αποτελούν θεμέλια της παγκόσμιας τάξης που οι ίδιες οι ΗΠΑ δημιούργησαν.

«Ναι, η παγκόσμια οικονομική τάξη χρειαζόταν βελτίωση. Τα επιχειρήματα υπέρ της στροφής της Κίνας προς μια ανάπτυξη που θα βασίζεται στην κατανάλωση είναι συντριπτικά. Είναι επίσης σαφές ότι χρειάζονται πολλές μεταρρυθμίσεις και στο εσωτερικό των ΗΠΑ. Ωστόσο αυτό που συμβαίνει τώρα δεν είναι μεταρρύθμιση, αλλά η καταστροφή των θεμελίων της επιτυχίας των ΗΠΑ και στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Θα είναι δύσκολο να αποκατασταθεί η ζημιά. Θα είναι αδύνατο για τους ανθρώπους να ξεχάσουν ποιος και τι την προκάλεσε» σχολιάζει ο Μάρτιν Γουλφ στους FT.

«Οι ΗΠΑ που προσπαθούν να αντικαταστήσουν το κράτος δικαίου και το Σύνταγμα με τον διεφθαρμένο καπιταλισμό των ημετέρων (crony capitalism) δεν θα ξεπεράσουν την Κίνα. Μια απόλυτα συναλλακτική Αμερική δεν θα λάβει την ολόψυχη υποστήριξη των συμμάχων της. Ο κόσμος χρειάζεται μια Αμερική που θα ανταγωνίζεται και θα συνεργάζεται με την Κίνα. Αυτή η Αμερική, δυστυχώς, δεν θα καταφέρει να κάνει καλά τίποτε από τα δύο» συμπληρώνει.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News