«Σανίδα που σου χρειάζεται» είναι μια έκφραση που παλαιότερα –όταν δεν υπήρχε ακόμα η έννοια του politically correct– ουκ ολίγοι παππούδες και γιαγιάδες χρησιμοποιούσαν όταν ήθελαν να εκφράσουν την έντονη αποδοκιμασία τους προς κάποιον. Πολύ αμφιβάλλω βέβαια αν γνώριζαν ότι αυτή η τόσο γλαφυρή έκφραση προέκυψε από… εκλογές!

Ναι, ναι. Οσο παράλογο ή και πρωτόγονο κι αν ακούγεται, στην αυγή του 20ού αιώνα, επτά ολόκληρες δεκαετίες μετά την ίδρυσή του, το ελληνικό κράτος βρισκόταν ακόμη στην προ νηπιακή ηλικία του. Εκείνη κατά την οποία ό,τι δεν μας το δίνουν, προσπαθούμε να το πάρουμε με το «έτσι θέλω».  Οι εκλογές της 17ης Νοεμβρίου 1902 αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα της πολιτικής μας ανωριμότητας – για να το θέσω κομψά.

Μετά τον θάνατο του Τρικούπη την άνοιξη του 1896, ο δικομματισμός ανάμεσα στο κόμμα του και σε εκείνο του Δηλιγιάννη είχε αρχίσει να διαβρώνεται. Το τρικουπικό κόμμα κληροδοτήθηκε μεν στον Κερκυραίο Γεώργιο Θεοτόκη αλλά πλέον είχαμε και την παρουσία ενός τρίτου κόμματος, εκείνου του Αλέξανδρου Ζαΐμη.

Στις εκλογές του 1902, τα δύο μεγάλα κόμματα (Δηλιγιάννη και Θεοτόκη) αναδείχθηκαν ουσιαστικά ισοδύναμα, με το κόμμα του Ζαΐμη να συντρίβεται εντελώς. Ελα μου όμως που επειδή τότε ψηφίζαμε με σφαιρίδιο και όχι με ψηφοδέλτιο, δεν ήταν ξεκάθαρο ποιο κόμμα θα υποστήριζαν οι βουλευτές που εξελέγησαν, μιας και μπορούσαν εύκολα να μεταπηδήσουν από το ένα στο άλλο. Αυτό που περίμεναν λοιπόν ήταν να δουν σε ποιον θα έδινε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης ο βασιλιάς Γεώργιος Α’, ώστε να τον στηρίξουν, εξασφαλίζοντας έτσι τη συμμετοχή τους στο κόμμα που θα κυβερνούσε.

Ο Γεώργιος όμως βρισκόταν σε πολύ δύσκολη θέση, διότι αφενός δεν ήθελε να δώσει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον Δηλιγιάννη, στον οποίο δεν είχε καμία εμπιστοσύνη, αφετέρου δεν μπορούσε να τη δώσει στον Θεοτόκη χωρίς να φαίνεται ότι μεροληπτεί εξόφθαλμα εναντίον του Δηλιγιάννη. Κι ενώ ο βασιλιάς προσανατολιζόταν στη λύση της υπηρεσιακής κυβέρνησης, ο Δηλιγιάννης αποφάσισε να αναλάβει δράση, καταφεύγοντας σε μία ακόμα από τις παλιές και δοκιμασμένες μεθόδους του: αυτή της οχλαγωγίας. Τι σημαίνει αυτό; Απλούστατα: ο Δηλιγιάννης κινητοποίησε τους κομματάρχες του στην Αττική ώστε να κατεβάσουν τον κόσμο στους δρόμους, και με αυτό τον τρόπο να εκβιάσει ουσιαστικά τον Γεώργιο να του αναθέσει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης.

Επί πέντε ολόκληρες μέρες οι οπαδοί του Δηλιγιάννη κατέκλυζαν τους δρόμους της Αθήνας κάνοντας φασαρίες: λιθοβολούσαν γραφεία εφημερίδων και καταστήματα, ενώ συμπλέκονταν τόσο με οπαδούς του Θεοτόκη όσο και με τα όργανα της τάξης.

Τα επεισόδια αυτά θα περνούσαν στην Ιστορία ως «Σανιδικά», μιας και πολλοί από τους διαδηλωτές επιδίδονταν σε βανδαλισμούς χρησιμοποιώντας σανίδες από οικοδομές που χτίζονταν εκείνη την εποχή επί της οδού Σταδίου.

Να πώς περιγράφει η εφημερίδα Σκριπ στο φύλλο της 21ης Νοεμβρίου 1902 όσα συνέβαιναν στο κέντρο της Αθήνας την προηγούμενη μέρα, 20 Νοεμβρίου 1902:

«Οι εργολάβοι των κτιζομένων οικοδομών ηκούοντο φωνάζοντες προς τους μαστόρους από το πρωί: «μαζεύτε τις σανίδες!». (…) Εθεάθησαν λοιπόν μαστόροι να μαζώνουν το πολύτιμον εκείνο υλικόν (…) Ουδέποτε άλλοτε το ξύλο είχε τόσην πολιτικήν σημασίαν (…). Μία λέξις ηκούετο μετά δέους: «Η σανίδα!». Τελεία σανιδοκρατία του ελληνικού βασιλείου.

Οσο για τους κομματάρχες του Δηλιγιάννη, όπως για παράδειγμα τον μετέπειτα πρωθυπουργό Δημήτριο Ράλλη, όσο διαδραματίζονταν αυτά τα έκτροπα, έβγαιναν στα μπαλκόνια των σπιτιών τους και περιχαρείς χαρακτήριζαν τον όχλο «γενναίον, φιλότιμον και άγρυπνον φρουρόν του πολιτεύματος», τους πολίτικούς τους αντιπάλους «παλιοτενεκέδες», υποδείκνυαν το Στέμμα ως «εχθρό του λαού και του πολιτεύματος» ενώ την ίδια στιγμή ακούγονταν επευφημίες και ζητωκραυγές υπέρ του Διαδόχου Κωνσταντίνου (!), ο οποίος αναδεικνυόταν ως ο νέος και δυναμικός ηγέτης που χρειαζόταν ο λαός.

Τα «Σανιδικά» κράτησαν από τις 17 μέχρι τις 21 Νοεμβρίου 1902 και κατέληξαν στην πρωθυπουργοποίηση του Δηλιγιάννη στις 23 Νοεμβρίου. Δικαίως οι οπαδοί του θριαμβολογούσαν, ενώ αντιπολιτευόμενες εφημερίδες, όπως το Σκριπ, έγραφαν σαρκαστικά: «Αν ο Δηλιγιάννης εσχημάτισε κυβέρνησιν με τας σανίδας, δεν θα δυνηθή να σχηματίση και πλειονοψηφίαν εις την Βουλήν κατά τον ίδιον τρόπον;».

Να λοιπόν πώς κατάφερε ο Δηλιγιάννης να γίνει για 4η φορά πρωθυπουργός. Η 5η θα ήταν και η φαρμακερή. Θα διακοπτόταν βίαια, με τη δολοφονία του 81χρονου Γορτύνιου πρωθυπουργού στα σκαλιά της Βουλής. Ηταν το έτος 1905 και η μοίρα της Ελλάδας βρισκόταν σε ένα ιστορικό μεταίχμιο. Αλλά αυτό δεν το ήξεραν τότε.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News