Πριν από μια δεκαετία, το επιστημονικό περιοδικό Nature άρχισε να καταγράφει τις συνεισφορές ερευνητών από διαφορετικά εκπαιδευτικά ιδρύματα σε εργασίες που δημοσιεύθηκαν σε ένα σύνολο 145 αναγνωρισμένων επιστημονικών περιοδικών. Στον πρώτο Δείκτη Nature του 2016, παρότι οι αμερικανικές και ευρωπαϊκές σχολές κυριαρχούσαν στην πρώτη δεκάδα, η Κινεζική Ακαδημία Επιστημών (CAS) είχε καταλάβει την πρώτη θέση.

Σε εκείνη την πρώτη λίστα ακολουθούσαν το Χάρβαρντ, το Γαλλικό Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής Ερευνας (CNRS), η Γερμανική Ενωση Ινστιτούτων Max Planck, το Στάνφορντ, το MIT, η Ενωση Γερμανικών Ερευνητικών Κέντρων Helmholtz, το Πανεπιστήμιο του Τόκιο, η Οξφόρδη και το Κέιμπριτζ.

Σταδιακά, ωστόσο, όπως επισημαίνει δημοσίευμα του Economist, η κατάσταση άλλαξε δραματικά. Το 2020, το Πανεπιστήμιο Τσινγκουά του Πεκίνου μπήκε στην πρώτη δεκάδα. Μέχρι το 2022, η Οξφόρδη και το Κέιμπριτζ είχαν αποχωρήσει από την πρώτη δεκάδα και είχαν αντικατασταθεί από δυο κινέζους ανταγωνιστές τους.

Το 2024, μόνο τρία Δυτικά ιδρύματα παρέμεναν στην πρώτη δεκάδα: το Χάρβαρντ, το CNRS και η Εταιρεία Max Planck. Φέτος το Χάρβαρντ κατατάσσεται δεύτερο και το Max Planck ένατο. Τα υπόλοιπα 8 από τα 10 κορυφαία είναι κινεζικά. Η μετατόπιση αντανακλά μια πραγματική και ταχεία βελτίωση των ερευνητικών δυνατοτήτων της Κίνας.

Την τελευταία δεκαετία, η ασιατική υπερδύναμη έχει αυξήσει τις δαπάνες της για έρευνα και ανάπτυξη κατά περίπου 9% ετησίως. Το 2023, προσαρμοζόμενη στην αγοραστική της δύναμη, η Κίνα ξεπέρασε τις δαπάνες τόσο των ΗΠΑ όσο και της ΕΕ σε συνδυασμένες κυβερνητικές και εκπαιδευτικές έρευνες ανάπτυξης. Η ασιατική χώρα έχει επίσης προσελκύσει πολλούς κινέζους ερευνητές που κάποτε είχαν έδρα το εξωτερικό, όπως επισημαίνει ο Economist.

Αυτές οι εξελίξεις έχουν ήδη αποδώσει καρπούς. Η Κίνα δημοσιεύει πλέον περισσότερες εργασίες υψηλής απήχησης (το 1% των περισσότερων επιστημονικών αναφορών) από τις ΗΠΑ ή την Ευρώπη. Σε τομείς όπως η χημεία, η μηχανική και η επιστήμη των υλικών, η χώρα θεωρείται πλέον παγκόσμιος ηγέτης. Παράλληλα παράγει τεράστιο όγκο υψηλής ποιότητας έρευνας στην επιστήμη των υπολογιστών.

Ωστόσο, τονίζει ο Economist, ο τρόπος με τον οποίο δημιουργούνται λίστες όπως εκείνη του Nature ενισχύει τα δυνατά σημεία της Κίνας. Τα περιοδικά που περιλαμβάνονται στην κατάταξη του δείκτη επιλέγονται ώστε να αντιπροσωπεύουν τις κορυφαίες έρευνες στις φυσικές επιστήμες – με τη σύνθεση να τροποποιείται τακτικά ώστε να αντικατοπτρίζει την κατάσταση του κάθε τομέα.

Ενας αυξανόμενος αριθμός δημοσιεύσεων σε περιοδικά χημείας και φυσικών επιστημών έχει οδηγήσει στην αύξηση του μεριδίου τους σε λίγο πάνω από το ήμισυ εκείνων που χρησιμοποιούνται στον Δείκτη Nature του 2025. Από την άλλη, οι εργασίες υγείας και βιολογικών επιστημών –τομέας σταθερής κυριαρχίας της Δύσης– που δημοσιεύονται σε περιοδικά αντιπροσωπεύουν μόλις το 20% του δείκτη.

Παράλληλα, ο Economist επισημαίνει ότι τα ερευνητικά κέντρα της Κίνας υποχωρούν στον πίνακα όταν οι μελέτες που εξετάζονται περιορίζονται σε εκείνες που δημοσιεύονται στα Nature και Science – τα δύο επιστημονικά περιοδικά που θεωρούνται ευρέως ως τα πιο έγκριτα. Η CAS είναι το μόνο ίδρυμα από την ασιατική χώρα κοντά στην κορυφή αυτής της λίστας κατάταξης, καταλαμβάνοντας φέτος την πέμπτη θέση.

Το κοινό και οι ειδικοί οφείλουν να αντιμετωπίζουν αυτές τις κατατάξεις με προσοχή, τονίζει ο Economist. Παρότι ο Δείκτης Nature συνιστά χρήσιμο μέτρο της επιστημονικής ισχύος ενός ιδρύματος ή μιας χώρας, οι αξιολογήσεις του είναι, αναπόφευκτα, ελλιπείς.

Πλήθος πολύτιμων ερευνών δημοσιεύονται σε περιοδικά χαμηλότερης βαθμίδας, ενώ παράλληλα η καινοτομία που αλλάζει τον κόσμο δεν προέρχεται πάντα από ιδρύματα με υψηλή βαθμολογία. Παρ’ όλα αυτά, ο Economist τονίζει ότι τα πανεπιστήμια της Ζειτζιάνγκ, του Πεκίνου και του Τσινγκουά έχουν κερδίσει, μαζί με το CAS, τη θέση που τους αρμόζει ανάμεσα στα κορυφαία εκπαιδευτικά ιδρύματα του πλανήτη.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News