Αρχεία του βρετανικού Υπουργικού Συμβουλίου, τα οποία αποχαρακτηρίστηκαν πρόσφατα, αποκαλύπτουν ότι ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζορτζ Μπους ο νεότερος, αντιλαμβανόταν τον πόλεμο στο Ιράκ ως μια «βιβλική αποστολή».

Τα έγγραφα δείχνουν ότι ο πόλεμος στο Ιράκ δεν υπήρξε απλώς αποτέλεσμα γεωπολιτικών στρατηγικών. Οι προσωπικές πεποιθήσεις, η θεολογική ρητορική του Τζορτζ Μπους, η πολιτική ευθραυστότητα του Τόνι Μπλερ, καθώς και οι περίπλοκες σχέσεις των Αμερικανών με ευρωπαϊκούς ηγέτες, ιδίως τον Ζακ Σιράκ, καθόρισαν μια από τις πιο κρίσιμες και αμφιλεγόμενες αποφάσεις των αρχών του 21ου αιώνα.

Ο Μπους περιέγραφε τη στρατιωτική επέμβαση ως μια «σταυροφορία» του «εκλεκτού έθνους του Θεού» με σκοπό να απαλλάξει τον κόσμο από τους «κακοποιούς», γράφει η βρετανική Telegraph. Αυτές οι απόψεις αποτυπώνονται σε τηλεγραφήματα του βρετανού πρέσβη στην Ουάσινγκτον, σερ Κρίστοφερ Μάγιερ, ο οποίος ανέφερε ότι ο Μπους θεωρούσε προσωπική του αποστολή την ανατροπή του Σαντάμ Χουσεΐν και πίστευε βαθιά ότι οι αμερικανικές αξίες έπρεπε να είναι καθολικά αποδεκτές.

«Το όραμά του για τον κόσμο είναι μανιχαϊστικό: καλό εναντίον κακού, χωρίς γκρίζες ζώνες ή πολιτικούς ενδοιασμούς», έγραφε ο Μάγιερ για τον 43ο αμερικανό πρόεδρο. Επιπλέον, παρουσίαζε έντονη δυσανεξία απέναντι στους Ευρωπαίους ηγέτες, ιδίως όταν εκείνοι έκαναν διακρίσεις ανάμεσα στον Οσάμα Μπιν Λάντεν και τον Σαντάμ Χουσεΐν, τις οποίες θεωρούσε υποκριτικές και ιδιοτελείς.

Ο Μάγιερ, σύμφωνα με την Telegraph, περιέγραφε μια αυξανόμενη ανησυχία στον Λευκό Οίκο για το ενδεχόμενο μιας νέας καταστροφικής τρομοκρατικής επίθεσης σε αμερικανικό έδαφος, πιθανώς με ιρακινή εμπλοκή. Αυτή η φοβία ενίσχυε το επιχείρημα για στρατιωτική επέμβαση, ανεξαρτήτως των ευρημάτων των επιθεωρητών του ΟΗΕ για όπλα μαζικής καταστροφής.

Στα τέλη Ιανουαρίου 2003, σε επιστολή προς το Λονδίνο, ο Μάγιερ σημείωσε ότι μετά την ομιλία του Μπους για την Κατάσταση του Εθνους, η επιστροφή από την πορεία προς τον πόλεμο είχε γίνει πολιτικά αδύνατη. «Εκτός αν ο Σαντάμ παραδοθεί ή εξαφανιστεί, ο Μπους δεν μπορεί πια να κάνει πίσω», έγραφε. Ο πρόεδρος είχε παρουσιάσει την επέμβαση στο Ιράκ όχι απλώς ως γεωπολιτική επιλογή, αλλά ως ιστορικό καθήκον του έθνους του. «Αυτό το κάλεσμα της ιστορίας ήρθε στους σωστούς ανθρώπους», είχε πει στην ομιλία του.

Λίγο αργότερα, ο Τόνι Μπλερ επισκέφθηκε τον Μπους στο Καμπ Ντέιβιντ για να επιχειρήσει μια τελευταία διπλωματική προσέγγιση, ελπίζοντας να καθυστερήσει την στρατιωτική επέμβαση. Η θέση του, όμως, ήταν ασφυκτικά δύσκολη, εξιστορεί η Telegraph. Ο σύμβουλός του, σερ Ντέιβιντ Μάνινγκ, τον προειδοποίησε ότι μια στρατιωτική επιχείρηση χωρίς δεύτερο ψήφισμα από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμα και στην ανατροπή του ίδιου από την πρωθυπουργία. Ο Μάνινγκ υπογράμμισε τη διαφορά ανάμεσα στις πολιτικές πραγματικότητες των δύο ηγετών. Ο Μπους, έχοντας τη στήριξη του Κογκρέσου, μπορούσε να αναλάβει το ρίσκο μιας επέμβασης χωρίς νέα νομιμοποίηση. Ο Μπλερ, όμως, δεν είχε τέτοια περιθώρια. Oπως του είπε ο Μάνινγκ: «Ο Μπους μπορεί να ρισκάρει και να χάσει. Εσύ όχι».

Την ίδια στιγμή, η αμερικανική διοίκηση γινόταν όλο και πιο ανυπόμονη απέναντι στη στάση της Γαλλίας και της Ρωσίας, οι οποίες, ως μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας με δικαίωμα βέτο, αρνούνταν να εγκρίνουν την επέμβαση όσο οι επιθεωρητές του ΟΗΕ δεν έβρισκαν στοιχεία για όπλα μαζικής καταστροφής. Εν τέλει, ΗΠΑ και Ηνωμένο Βασίλειο εγκατέλειψαν τις προσπάθειες να περάσουν δεύτερο ψήφισμα και κατηγόρησαν ευθέως τον τότε γάλλο πρόεδρο, Ζακ Σιράκ, λέγοντας ότι «έτσι κι αλλιώς δεν θα συναινούσε ποτέ».

Πέραν του πολέμου στο Ιράκ, τα αποχαρακτηρισμένα έγγραφα φωτίζουν και πολλές άλλες λιγότερο γνωστές πτυχές των διεθνών σχέσεων εκείνης της περιόδου. Ενα από τα πιο χαρακτηριστικά περιστατικά που αναφέρει η Telegraph ήταν το ενδιαφέρον της αμερικανικής προεδρίας για το πότε θα τοποθετηθούν τα χριστουγεννιάτικα φώτα στο παλάτι του Μπάκιγχαμ, ενόψει της επικείμενης επίσκεψης του Μπους στο Λονδίνο. Σύμφωνα με επιστολή του Δεκεμβρίου 2002, οι Αμερικανοί ζητούσαν να μάθουν τις ημερομηνίες, ώστε να εξασφαλίσουν φωτογραφίες με φόντο τον στολισμένο χώρο, προσδίδοντας χριστουγεννιάτικο τόνο στη δημόσια εικόνα της επίσκεψης.

Οι διπλωματικές επαφές του Μπλερ με άλλους ηγέτες της εποχής παρουσιάζουν επίσης ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Στα έγγραφα περιλαμβάνεται ευχετήριο μήνυμα του Βλαντίμιρ Πούτιν για τα γενέθλια του βρετανού πρωθυπουργού. Ο ρώσος πρόεδρος ευχόταν «υγεία, ευτυχία και επιτυχία», ενώ εξέφραζε την ελπίδα ότι οι τακτικές συναντήσεις τους θα ενίσχυαν τη συνεργασία και τη διεθνή σταθερότητα.

Η σχέση του Μπλερ με τον Σιράκ ήταν ιδιαίτερα τεταμένη και η αντιπαλότητα καταγράφεται σε πολλά σημεία της αλληλογραφίας, τονίζει η Telegraph. Ο Σιράκ είχε εκφράσει ευθέως τη δυσαρέσκειά του για την τότε υπουργό Διεθνούς Ανάπτυξης της Βρετανίας, Κλερ Σορτ, την οποία χαρακτήριζε «ανυπόφορη» και «εναντίον της Γαλλίας εκ φύσεως». Σύμφωνα με τηλεγράφημα του βρετανού πρέσβη στο Παρίσι, ο Σιράκ θεωρούσε ότι η συνεργασία και οι σχέσεις με την Σορτ ήταν «αδύνατες».

Η σύγκρουση Μπλερ – Σιράκ κορυφώθηκε όταν ο βρετανός πρωθυπουργός πληροφορήθηκε ότι ο γάλλος πρόεδρος σκόπευε να προσκαλέσει τον δικτάτορα της Ζιμπάμπουε, Ρόμπερτ Μουγκάμπε, σε κοινή σύνοδο ΕΕ – Αφρικής, παρά τις αντίθετες διαβεβαιώσεις του. Ο Μπλερ ξέσπασε με οργή, κατηγορώντας τον Σιράκ ότι προσπαθεί να αποδυναμώσει την επιρροή της Βρετανίας στην Αφρική. Σε ιδιόχειρο σημείωμα κατηγόρησε τη Γαλλία ότι «παίρνει πάνω της όλη την ευθύνη» για την παρουσία του δικτάτορα, προκειμένου να πλήξει τη φήμη του Λονδίνου στην ήπειρο.

Αλλα έγγραφα περιέχουν χιουμοριστικές ή πιο ελαφρές αναφορές στις διπλωματικές σχέσεις. Οι βρετανοί διπλωμάτες, για παράδειγμα, αστειεύονταν με την ιδέα να χαρίσουν στον Σιράκ έναν χάρτη με τις βρετανικές αποτυχίες στο Αφγανιστάν για τα γενέθλιά του.

Σε μια άλλη ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια, ο Τζον Σόερς, μετέπειτα επικεφαλής της MI6, είχε εκφράσει από το 1999 ανησυχία για επίσκεψη του Μπλερ σε κοινότητες Αβορίγινων στην Αυστραλία. Ο τότε Υπατος Αρμοστής είχε τηλεφωνήσει για να αποτρέψει μια τέτοια κίνηση, θεωρώντας τους Αβορίγινες «ταραχοποιούς», ανάλογους, όπως είχε πει, με τους ιρλανδούς αυτονομιστές που προκαλούν αναταραχές στην κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News