Πόσες φορές έχουμε ακούσει τη φράση «οι Ελληνες έχουν το δικό τους σπίτι»; Πριν από 40 χρόνια παρέπεμπε στην περίοδο της ανοικοδόμησης, που προσέφερε στις μεταπολεμικές γενιές τη δυνατότητα για ιδιόκτητη στέγη. Πόσες φορές έχουμε ακούσει, επίσης, αναλύσεις των στοιχείων της Eurostat που βεβαιώνουν ότι «επτά στους δέκα Ελληνες μένουν στο δικό τους σπίτι»;

Οι δύο αυτές σταθερές, που οδηγούν ακόμη τη δημόσια συζήτηση για το στεγαστικό πρόβλημα στην Ελλάδα, δεν λειτουργούν, ωστόσο, εποικοδομητικά για την αποτύπωση των σημερινών προβλημάτων. Οι λόγοι που συμβαίνει αυτό είναι πολυδιάστατοι και αναλύονται το τελευταίο διάστημα σε μελέτες που αποδομούν τον εφησυχασμό που καλλιέργησε επί χρόνια η επιφανειακή ανάγνωση των στατιστικών.

Ο δείκτης ιδιοκατοίκησης της Eurostat έδειξε το 2024 (στοιχεία 2023) ποσοστό 69,6% για την Ελλάδα που παραμένει υψηλό και πιο πάνω από χώρες όπως η Γερμανία και η Γαλλία. Τι μετράει όμως αυτός ο δείκτης; Αποτυπώνει το ποσοστό των νοικοκυριών (ολιγομελών ή πολυμελών) τα οποία ζουν σε ιδιόκτητη κατοικία.

Η έρευνα μετρά, λοιπόν, αριθμό νοικοκυριών (households), τα οποία στην Ελλάδα μπορεί να αποτελούνται από μια οικογένεια με δύο παιδιά –ηλικίας π.χ. 25 και 27 ετών–, τα οποία αδυνατούν, για οικονομικούς λόγους, να εγκαταλείψουν την πατρική εστία.

Η άλλη όψη 

Το τελευταίο Οικονομικό Δελτίο της Τράπεζας της Ελλάδος (Ιούλιος 2025) περιλαμβάνει μια νέα μελέτη ερευνητών του ΙΟΒΕ και της ΤτΕ για το στεγαστικό με τίτλο «Η προσιτότητα της στέγασης για τα ελληνικά νοικοκυριά».

Η μελέτη αυτή, την οποία υπογράφουν οι Νικόλαος Βέττας, Γιώργος Γατόπουλος, Αλέξανδρος Λουκά, Αντώνης Μαυρόπουλος και Σωτήριος Σαπέρας, δείχνει ότι το ένα τρίτο των νοικοκυριών στις πόλεις της Ελλάδας δαπανά πάνω από το 40% του εισοδήματός του για τη στέγη και ότι «τα νεαρότερα και μικρότερα σε μέγεθος νοικοκυριά, οι άνεργοι αλλά και τα νοικοκυριά με χαμηλότερο εισόδημα» αντιμετωπίζουν οξύτερο πρόβλημα.

Στα συμπεράσματα της έκθεσης αναφέρεται ότι «η οικονομική προσιτότητα της στέγασης στην Ελλάδα αποτελεί σημαντική πρόκληση για τα νοικοκυριά της χώρας, περισσότερο από ό,τι σε οποιοδήποτε άλλο κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης».

Πιο συγκεκριμένα, οι μελετητές τονίζουν, παραπέμποντας στο παρακάτω διάγραμμα:

«Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της Eurostat για το 2023, τα νοικοκυριά αντιμετωπίζουν σημαντικούς οικονομικούς περιορισμούς, κυρίως λόγω του πολύ υψηλού κόστους στέγασης σε σχέση με το εισόδημά τους. Συγκεκριμένα, η Ελλάδα κατατάσσεται τελευταία μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ σε ό,τι αφορά την οικονομική προσιτότητα της στέγασης, ιδίως στις αστικές περιοχές.

»Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της ΕΕ για το εισόδημα και τις συνθήκες διαβίωσης, στις αστικές περιοχές της Ελλάδας το 31% των νοικοκυριών δαπανά περισσότερο από το 40% του διαθέσιμου εισοδήματός του για έξοδα στέγασης, ενώ στις αγροτικές περιοχές το ποσοστό αυτό ανέρχεται σε 25%».

Οι προβληματισμοί αυτοί, που βασίζονται σε μετρήσιμα στοιχεία και σε μια προσεκτική ανάλυση των δεδομένων της Eurostat σε σχέση με τις δαπάνες διαβίωσης, δεν συμβαδίζουν με τον εφησυχασμό που επί χρόνια επικράτησε και βασιζόταν στο υψηλό ποσοστό ιδιοκατοίκησης – έναν δείκτη που δεν αντανακλά την πραγματική κατάσταση για τους νέους και τους πλέον ευάλωτους.

Παράλληλα, στη χώρα μας, ο δείκτης ιδιοκατοίκησης μπορεί να λαμβάνει υπόψη του ως ιδιόκτητη κατοικία την πατρογονική εστία σε κάποιο ορεινό χωριό για τα μέλη μιας οικογένειας που ζουν με ενοίκιο στις πόλεις και επισκέπτονται το χωριό μόνο για διακοπές.

Σε ό,τι αφορά τα μέτρα για την αντιμετώπιση του προβλήματος ο Νίκος Βέττας προτείνει σε πρώτη φάση τη στήριξη των ευάλωτων νοικοκυριών, κάτι που ήδη έχει ανακοινωθεί με την επιστροφή ενός ενοικίου στους τραπεζικούς λογαριασμούς 948.000 νοικοκυριών με χαμηλά και μεσαία εισοδήματα.

Σε μεσοπρόθεσμο επίπεδο, ο γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ (που συνυπογράφει την έκθεση), σημειώνει ότι «θα πρέπει κανείς να διαχειριστεί το πώς θα έχει καλύτερη προσφορά στέγης». Ωστε να πέσουν οι τιμές των ακινήτων και να υποχωρήσει το ύψος των ενοικίων. Ενώ, ήδη, αναλυτές προκρίνουν τη λύση ενός μεγάλου προγράμματος κατασκευής κατοικιών για τους νέους και τους πλέον ευάλωτους συμπολίτες μας. Με άλλα λόγια, το Στεγαστικό απαιτεί περισσότερο κράτος.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News