Μια χώρα εντελώς διχασμένη ανάμεσα σε αυτούς που θέλουν την περαιτέρω ενδυνάμωση του Ταγίπ Ερντογάν και κατοικούν κυρίως στην επαρχία και σε αυτούς που αντιτίθενται και κατά κύριο λόγο ζουν στα μεγάλα αστικά κέντρα και τη νοτιοανατολική Τουρκία έβγαλαν οι κάλπες τού από κάθε άποψη ιστορικού δημοψηφίσματος για τις 18 συνταγματικές αλλαγές που ξεθεμελιώνουν βασικές δημοκρατικές αρχές πάνω στις οποίες έχτισε ο Κεμάλ Ατατούρκ το σύγχρονο τουρκικό κράτος στις αρχές του 20ου αιώνα.

Με καταμετρημένο σχεδόν το σύνολο των ψήφων (συγκεκριμένα το 98,3%)  το «ναι» προηγείται με 51,3% και το «όχι» συγκεντρώνει το 48,7%, σύμφωνα με την καταμέτρηση από το πρακτορείο Ανατολή, η οποία περιείχε μεγαλύτερο ποσοστό ενσωμάτωσης εκλογικών τμημάτων από αυτήν της κεντρικής εκλογικής επιτροπής που έδινε με καταμετρημένο το 60%, 54% στο «ναι» και 46% στο «όχι».

Απέμενε να οριστικοποιηθούν οι ψήφοι από τα αστικά κέντρα που, με εξαίρεση την Προύσα, έκλιναν προς το «όχι». H διαφορά ωστόσο υπέρ του «ναι» -που δίνει υπερεξουσίες στον Ερντογάν και του επιτρέπει να μείνει στην ηγεσία της χώρας ως το 2029 (!)- μετρήθηκε στις 1.281.363 ψήφους, αριθμός που δύσκολα μπορούσε να ανατραπεί.

Τα ασφράγιστα ψηφοδέλτια που έγιναν δεκτά στο τουρκικό δημοψήφισμα είναι έγκυρα, δήλωσε το πρωί της Δευτέρας ο επικεφαλής της εθνικής εφορευτικής επιτροπής, Σαντί Γκιουβέν, όπως μετέδωσαν το κρατικό πρακτορείο Anadolu και ο σταθμός CNN Turk.

Τόνισε μάλιστα πως υπάρχει προηγούμενο για την αποδοχή ασφράγιστων ψηφοδελτίων, καθώς πρόκειται για πρακτική που έχει χρησιμοποιηθεί και στο παρελθόν.

Ο κ. Γκιουβέν σημείωσε ότι δεν γνωρίζει πόσα ασφράγιστα ψηφοδέλτια έγιναν δεκτά.

Το Ρεπουμπλικανικό κόμμα, που είναι η αξιωματική αντιπολίτευση, κατήγγειλε ότι η απόφαση να γίνουν δεκτά τα επίμαχα ψηφοδέλτια άλλαξε τους κανόνες στη μέση του δημοψηφίσματος, και προτίθεται να ζητήσει ανακαταμέτρηση εκατομμυρίων ψήφων.

«Η Ανώτατη Εκλογική Επιτροπή της Τουρκίας κατέστησε το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος αμφισβητούμενο με την απόφασή της να δεχθεί ως έγκυρα ψηφοδέλτια που δεν ήταν σφραγισμένα σε ορισμένα εκλογικά τμήματα» δήλωσε ο ηγέτης του κόμματος, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου.

Πάντως, ο κ. Γκιουβέν αντέτεινε ότι εκπρόσωποι του Ρεπουμπλικανικού κόμματος ήταν παρόντες στα περισσότερα εκλογικά κέντρα και προσυπέγραψαν τις αποφάσεις.

Ανακαταμέτρηση έχει ζητήσει και το φιλοκουρδικό κόμμα HDP, επισημαίνοντας ότι το δημοψήφισμα έλαβε χώρα ενώ οι δύο πρόεδροί του και διάφοροι βουλευτές του βρίσκονται στη φυλακή.

Ο αναπληρωτής πρόεδρος του κυριότερου αντιπολιτευόμενου κόμματος στην Τουρκία ζήτησε την ακύρωση του δημοψηφίσματος για την αλλαγή του πολιτεύματος της χώρας και σημείωσε ότι το κόμμα θα προσφύγει εάν χρειαστεί στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Ο Μπουλέντ Τεζτσάν, αναπληρωτής πρόεδρος του κεντροαριστερού – κεμαλικού Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), είπε ότι το κόμμα έχει λάβει παράπονα από πολλές περιοχές ότι δεν τηρήθηκε η μυστικότητα της ψηφοφορίας και πρόσθεσε ότι ορισμένα ψηφοδέλτια καταμετρήθηκαν μυστικά.

Χαρακτήρισε δε την απόφαση της Ανώτατης Εκλογικής Επιτροπής (YSK) να δεχθεί ψηφοδέλτια χωρίς σφραγίδα ως σαφή παραβίαση του νόμου.

«Αυτή τη στιγμή είναι αδύνατο να προσδιοριστεί πόσες τέτοιες ψήφοι υπάρχουν και πόσες σφραγίστηκαν αργότερα. Αυτός είναι ο λόγος που η μόνη απόφαση που θα θέσει τέρμα στη συζήτηση για τη νομιμότητα της ψηφοφορίας και θα καθησυχάσει τις νόμιμες ανησυχίες του κόσμου είναι η ακύρωση αυτής της ψηφοφορίας από τη YSK», δήλωσε ο κ. Τεζτσάν σε συνέντευξη Τύπου.

Το CHP θα προσφύγει σε δημοτικές εκλογικές αρχές και στη YSK και, ανάλογα με το αποτέλεσμα αυτών των προσφυγών, θα καταφύγει στο συνταγματικό δικαστήριο της Τουρκίας, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και σε οποιαδήποτε σχετική αρχή.

Στην Ελλάδα, οι Τούρκοι ψηφοφόροι που προσήλθαν την περασμένη Κυριακή στις κάλπες στα προξενεία, τάχθηκαν υπέρ του «όχι» σε συντριπτικό ποσοστό 76,75% (538 ψήφοι) έναντι μόλις  23,25% υπέρ του «ναι». Μεγάλη ήταν η διαφορά υπέρ του «όχι» και στα Κατεχόμενα στην Κύπρο.

• Οι αντιδράσεις των ελληνικών κομμάτων (εδώ, εδώ και εδώ) και της Κύπρου (εδώ)

Το οριακό αποτέλεσμα αποκαλύπτει μια εικόνα και γεωγραφικού διχασμού για την Τουρκία του Ερντογάν:

Αγκυρα, Κωνσταντινούπολη και Σμύρνη, αλλά και οι κουρδικές περιοχές, ψήφισαν σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό υπέρ του «όχι», ενώ αντίθετα οι επαρχίες πέρα από τα μεγάλα αστικά κέντρα, εκεί όπου ο Ταγίπ Ερντογάν δεν αμφισβητείται, στήριξαν με σημαντική διαφορά τις προτάσεις του. Η χώρα είναι κυριολεκτικά χωρισμένη στα δύο, τόσο πολιτικά, όσο και σε επίπεδο δημογραφίας.

Σε μια πρώτη ένδειξη για το πώς «διάβασε» το αποτέλεσμα της κάλπης η πλευρά Ερντογάν, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Βεϊσί Καϊνάκ ανέφερε, σύμφωνα με την Hurriyet, ότι «τα αποτελέσματα δεν είναι αυτό που περιμέναμε», αν και επισήμανε την επικράτηση του «ναι».

Γύρω στις 20:30 ο πρόεδρος Ερντογάν χαιρέτισε την νίκη του «ναι», χωρίς πολλά πολλά. Hταν γνωστό ότι ήλπιζε σε ένα ποσοστό της τάξεως του 55%. Τηλεφώνησε στον πρωθυπουργό Μπεναλί Γιλντιρίμ για να τον συγχαρεί για τον αγώνα του υπέρ του «ναι». Ενας αγώνας που σημαίνει ότι ο Γιλντιρίμ θα χάσει κάθε εξουσία. Ισως γι’ αυτό έπρεπε να βρεθεί εκτός πλαισίου ο προκάτοχός του, ο Αχμέτ Νταβούτογλου και να αναλάβει ο πιο «βολικός» Γιλντιρίμ… Ο τελευταίος, λίγο πριν τις 22:00 ανακοίνωσε την επικράτηση του «ναι» λέγοντας το κλασικό: «Δεν υπάρχουν νικητές και ηττημένοι, μόνο ένας νικητής, ο ευγενικός τουρκικός λαός»…

Λίγο αργότερα ο Ταγίπ Ερντογάν εμφανίστηκε και αυτός ενωτικός. «Τώρα όλοι θα δουλεψουμε μαζί για να κάνουμε τις πιο σημαντικές αλλαγές στην ιστορία του Συντάγματος της λατρεμένης μας χώρας», είπε. Και ζήτησε από όλους να σεβαστούν την απόφαση του τουρκικού έθνους. «Εννοώ ειδικά τους συμμάχους μας» προσέθεσε με νόημα. Επειτα ευχαρίστησε τους τούρκους του εξωτερικού που «υπέστησαν πολλά δεινά προκειμένου να ψηφίσουν», όπως είπε. Οι Τούρκοι της Γερμανίας και των Κάτω Χωρών έδωσαν υψηλά ποσοστά στο «ναι».

Σε μια από τις πρώτες του εξαγγελίες, ο Ερντογάν, προανήγγειλε νέο δημοψήφισμα, αυτή τη φορά για την επαναφορά της θανατικής ποινής…

Νοθεία καταγγέλλει η αντιπολίτευση

Ωστόσο το μη αναμενόμενο αποτέλεσμα -τουλάχιστον για το εύρος της νίκης που ανέμενε και προπαγάνδιζε η κυβερνητική πλευρά- έφερε τα πρώτα βαριά σύννεφα μιας οξείας πολιτικής αντιπαράθεσης, στα όρια του εθνικού διχασμού.

Το Λαϊκό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα (CHP), το μεγαλύτερο της αντιπολίτευσης, θεωρεί καταρχάς ότι η απόφαση της εφορευτικής επιτροπής να κάνει δεκτά ασφράγιστα ψηφοδέλτια θα προκαλέσει «σοβαρό πρόβλημα νομιμότητας» στο αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος.

Αργότερα, όσο τα αποτελέσματα έδειχναν οριακή νίκη του «ναι» το CHP δήλωνε ότι δεν παραδέχεται την ήττα και ότι θα προσβάλλουν μέχρι και το 60%  αποτελεσμάτων, εννοώντας ότι σε αυτό το ποσοστό εντοπίζουν την έκταση των παρατυπιών – ένα πραγματικά πολύ μεγάλο ποσοστό.

Πέρα από αυτό, βίντεο που κυκλοφόρησαν σε κοινωνικά δίκτυα δείχνουν περιστατικά νοθείας ενώ καταγγελίες που ήρθαν στην επιφάνεια μιλούν για εκλογικά τμήματα που βρέθηκαν να έχουν περισσότερα ψηφοδέλτια από τους εγγεγραμμένους!

Αργά τη νύχτα και στην Κωνσταντινούπολη οπαδοί του «όχι» κατέβηκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν.

Ημέρα κρίσης στην Τουρκία

«Θεού θέλοντος, το έθνος μας, εδώ και στο εξωτερικό, θα προχωρήσει προς το μέλλον απόψε, κάνοντας την προσδοκώμενη επιλογή» είπε ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αφού άσκησε το εκλογικό δικαίωμά του στην Κωνσταντινούπολη. Ο τούρκος πρόεδρος υπογράμμισε ότι το δημοψήφισμα δεν είναι μια συνήθης εκλογική διαδικασία και ότι στόχος του είναι να αλλάξει το σύστημα διακυβέρνησης.

Από την πλευρά του, ο πρωθυπουργός Μπιναλί Γιλντιρίμ, αφού ψήφισε στη Σμύρνη, διαβεβαίωσε πως «η ετυμηγορία του λαού θα γίνει σεβαστή», όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας.

Παρά ταύτα, ανοιχτό το ενδεχόμενο διενέργειας ενός δεύτερου δημοψηφίσματος, σε περίπτωση που οι πολίτες αποφασίσουν να απορρίψουν την προτεινόμενη συνταγματική αναθεώρηση, άφησε ο Μεχμέτ Ουτζούμ, ανώτατος σύμβουλος του προέδρου Ερντογάν. «Δεν νομίζω ότι το μοντέλο που προτείνουμε υστερεί κάπως, αλλά εάν κριθεί ότι υστερεί, ίσως χρειαστεί να διευθετήσουμε [τα προβλήματα] και να προσφύγουμε στο λαό ξανά», είπε σε τηλεφωνική συνέντευξη προς το πρακτορείο Bloomberg μέσα στην εβδομάδα.

Για δημοψήφισμα που «θα κρίνει τη μοίρα της Τουρκίας» έκανε λόγο ο αρχηγός του CHP Κεμάλ Κιλιτζντάρογλου. «Ολοι οι συμπολίτες μας θα πάνε στις κάλπες και θα ψηφίσουν υπεύθυνα», πρόσθεσε.

Δύο νεκροί σε ανταλλαγή πυροβολισμών

Η ψηφοφορία διεξήχθη σχετικά ομαλά από το πρωί με αυξημένη προσέλευση των πολιτών στα εκλογικά κέντρα. Είχε προηγηθεί μια προεκλογική εκστρατεία σε κλίμα πόλωσης με την πλευρά του «ναι» που υποστηρίζει η κυβέρνηση να κάνει εκτεταμένη προβολή των θέσεών της.

Συνολικά 55 εκατ. ψηφοφόροι (οι απόδημοι Τούρκοι έχουν ήδη ψηφίσει) κλήθηκαν στις κάλπες.

Το πρακτορείο Dogan ανέφερε ότι  δύο άνθρωποι σκοτώθηκαν και ένας τραυματίστηκε λόγω πυροβολισμών σε εκλογικό κέντρο στην επαρχία του  Ντιγιάρμπακιρ, στη νοτιοανατολική Τουρκία. Αιτία του φονικού, σύμφωνα με το πρακτορείο, ήταν μια διαφωνία για τα πολιτικά ανάμεσα σε δύο οικογένειες στην αυλή του σχολείου όπου γινόταν οι ψηφοφορία. Δεν είναι σαφές πάντως αν συνδέεται άμεσα με το δημοψήφισμα, πάντως ο φερόμενος ως δράστης μαζί με έναν αδελφό του έχουν συλληφθεί.

Τα μέτρα ασφαλείας για το δημοψήφισμα είναι πολύ αυστηρά, με πάνω από 250.000 αστυνομικούς και περισσότερους από 128.000 χωροφύλακες να τηρούν την τάξη στη χώρα.

Σε άλλο περιστατικό, κούρδοι μαχητές πραγματοποίησαν το βράδυ του Σαββάτου στη νοτιοανατολική Τουρκία επίθεση εναντίον οχήματος στο οποίο επέβαινε περιφερειακός αξιωματούχος του κυβερνώντος κόμματος AKP. Από την επίθεση σκοτώθηκε ένας φρουρός του αξιωματούχου.

Διχασμένες ήταν οι δημοσκοπήσεις

Οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ένα αμφίρροπο αποτέλεσμα, ωστόσο τα ποσοστά που έδιναν οι εταιρείες διέφεραν. Οπως σημειώνει η Deutsche Welle, η εταιρεία AG που προέβλεψε τη νίκη του κόμματος του Ερντογάν στις εκλογές τον Νοέμβριο του 2015, έδωσε 60,8% στο «ναι» έναντι 39,2% στο «όχι». Η εταιρεία Themis έδειξε το «όχι» στο 53,9% και το «ναι» στο 46,1%. Άλλες προβλέψεις της τελευταίας εβδομάδας ήταν ακόμη και μέσα στα όρια του στατιστικού λάθους του 2-2,5%.

Οσο για τους ηγέτες, ο πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε προ ημερών ότι περιμένει νίκη του «ναι» με 55%-60%, ενώ ο αρχηγός του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης CHP Κεμάλ Κιλιτζντάρογλου αποκάλυψε μυστικές δημοσκοπήσεις που διαθέτει και δείχνουν νίκη του «όχι» με 53%.

• Στην Τουρκία είναι δύσκολο να πεις «όχι στο νέο σύνταγμα»
• Το δημοψήφισμα που θα αλλάξει για πάντα την Τουρκία

Ό,τι και αν συμβεί, θα το μάθουμε αρκετά γρήγορα, καθώς ως αργά το βράδυ της Κυριακής θα έχουμε τα τελικά αποτελέσματα. Η Τουρκία τα τελευταία χρόνια έχει δείξει εξάλλου ότι κινείται ταχύτατα στην εξαγωγή των εκλογικών αποτελεσμάτων.

Η πλευρά της κυβέρνησης επιμένει ότι οι αλλαγές, που υλοποιηθούν σταδιακά ως το 2019, όταν θα γίνει η πρώτη εκλογή προέδρου με το νέο σύστημα και με τα νέα καθήκοντα, αποσκοπούν στην σταθεροποίηση της χώρας και την καλύτερη αντιμετώπιση των απειλών.

• Ερντογάν: «Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης στην Τουρκία μπορεί να παραταθεί»

Το διακύβευμα του δημοψηφίσματος εξέθεσε από την πλευρά του πολύ γλαφυρά ο κ. Κιλιτζντάρογλου σε προεκλογική του ομιλία. Θα είναι, όπως είπε, ένα ταξίδι στο άγνωστο, «σαν να βάζουμε 80 εκατομμύρια ανθρώπους σε ένα λεωφορείο με σπασμένα φρένα».

Η διεθνής κοινότητα μοιάζει να προεξοφλεί και αυτή ότι το «ναι» θα επικρατήσει έστω και οριακά (αν και μάλλον λίγο πιο άνετα από οριακά). Αλλά την ίδια ώρα διαγιγνώσκει στο μέλλον της Τουρκίας μια ακόμη εντονότερη στροφή του Ταγίπ Ερντογάν προς την κατεύθυνση της απολυταρχίας.

• Σόιμπλε: «Κίνδυνος δικτατορίας στην Τουρκία αν επικρατήσει το “Ναι”»
• Σόιμπλε, Γιούνκερ, Τουσκ: Τριπλά πυρά κατά Τουρκίας – Επιμένει για «φασισμό» ο Ερντογάν

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News